*Της Ελισάβετ Σταύρου
Οι ΗΠΑ έχουν κρατήσει μια πολιτική «ίσων αποστάσεων» στις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας, προσπαθώντας να κρατήσουν μια ισορροπία ανάμεσα σε δύο κράτη-μέλη του NATO.
Κατά καιρούς, ο Λευκός Οίκος και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχουν προβεί σε ανακοινώσεις με τις οποίες καταδίκαζαν τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας, όπως παραβιάσεις με μαχητικά πάνω από τον ελληνικό εναέριο χώρο. Ωστόσο, έχουν αποφύγει να πάρουν το μέρος της μια ή της άλλης χώρας.
Η αυξημένη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη χώρα μας, κυρίως στη Σούδα και την Αλεξανδρούπολη και η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας, την καθιστούν πολύτιμο σύμμαχο στην Ανατολική Μεσόγειο. Το ίδιο όμως ισχύει και για την Τουρκία. Τα αμερικανικά συμφέροντα αυξάνονται όταν «μπαίνει στην εξίσωση» η προσπάθεια περιορισμού της επιρροής της Ρωσίας.
Οι ΗΠΑ δεν έχουν σκοπό να βρουν την λύση στα προβλήματα Ελλάδας και Τουρκίας. Στόχος τους είναι να διατηρήσουν «ήρεμα τα νερά» και να προστατεύσουν τα συμφέροντα τους στην περιοχή. Αν και δεν έχουν αναλάβει ποτέ τον ρόλο διαμεσολαβητή ανάμεσα στις δύο χώρες, υποστηρίζουν τα βήματα που γίνονται το τελευταίο διάστημα ώστε να αρχίσει και πάλι ο ελληνοτουρκικός διάλογος.
Όπως ανέφερε και ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, κατά την ενημέρωσή του σε δημοσιογράφους την Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου 2023, οι ΗΠΑ συμμετείχαν σε συζητήσεις με την Αθήνα και την Άγκυρα σχετικά με την ανάγκη αποκλιμάκωσης της έντασης στην περιοχή. Μάλιστα, δήλωσε ότι πρότεινε συγκεκριμένα βήματα που πρέπει να γίνουν, όπως οι συναντήσεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων στο πλαίσιο των συνεδριάσεων του NATO.
Η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του NATO στο Βίλνιους τον περασμένο Ιούλιο, «ωθήθηκε» ουσιαστικά από την αμερικανική πλευρά. Είναι όμως οι ΗΠΑ «ικανοποιημένες» από τα αποτελέσματα των συναντήσεων Ελλήνων και Τούρκων αξιωματούχων; Άγνωστο. Η Ουάσιγκτον προτιμά να μένει «στο παρασκήνιο», για να αποφύγει τον «κίνδυνο» περαιτέρω εμπλοκής στα προβλήματα των δύο χωρών.
Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρνήθηκε να σχολιάσει την επερχόμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 20-21 Σεπτεμβρίου. Σίγουρα όμως οι ΗΠΑ, περιμένουν να συνεχιστεί το θετικό κλίμα, το οποίο εξυπηρετεί και τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή.
«Η Ελλάδα και η Τουρκία θα διατηρήσουν τα νερά όσο ήρεμα γίνεται και ίσως τους επόμενους μήνες θα δοθεί η ευκαιρία για περαιτέρω ενδυνάμωση του διαλόγου, της διπλωματίας και της προσπάθειας να επιλυθούν θέματα που χρονίζουν μεταξύ τους», είχε δηλώσει ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, τον Φεβρουάριο.
Την πρόθεση των ΗΠΑ να συνδράμουν στον ελληνοτουρκικό διάλογο είχε διατυπώσει προ μηνών και ο Αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα, Τζόρτζ Τσούνης.
Τα F-16 στην Τουρκία
Η αμερικανική κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν έχει ξεκαθαρίσει την θέση της υπέρ της πώλησης μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία. «Είναι υπέρ των συμφερόντων της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας», τονίζει η αμερικανική πλευρά.
Το αμερικανικό Κογκρέσο είναι αυτό που βάζει «εμπόδια» στην πώληση. Σημαντικό ρόλο έχει παίξει η προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο κατά της Ελλάδας. Ο Αμερικανός γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ έχει δεσμευτεί να μην επιτρέψει να παραδοθούν τα μαχητικά στην Άγκυρα. Το γεγονός ότι μετά τον φονικό σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου έχουν σταματήσει οι τουρκικές παραβιάσεις και το νέο θετικό κλίμα στα ελληνοτουρκικά, δίνουν «βήμα» στην αμερικανική κυβέρνηση για να προωθήσει την πώληση των F-16.
«Θα έρθει η μέρα που θα μπορεί η χώρα να λάβει τα αεροσκάφη όταν θα έχουν μείνει στο παρελθόν οι εντάσεις και οι ενοχλήσεις», είχε δηλώσει ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, κ.Τζόρτζ Τσούνης, τον περασμένο Απρίλιο.
Πλέον, το ζήτημα της πώλησης των μαχητικών έχει συνδεθεί και με την ένταξη της Σουηδίας στο NATO, την οποία εμποδίζει εδώ και μήνες η Άγκυρα. Ο Ερντογάν δήλωσε πριν λίγες ημέρες ότι αυτή η σύνδεση «ενοχλεί πολύ» την χώρα του.
«Η θέση μας δεν έχει αλλάξει. Η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ πρέπει να εγκριθεί το συντομότερο δυνατό. Και εκτιμούμε την υποστήριξη του Προέδρου Ερντογάν σε αυτό και τον εμπιστευόμαστε ότι θα το προωθήσει και ότι τελικά θα επικυρωθεί από το τουρκικό κοινοβούλιο», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ωστόσο, αρνήθηκε να σχολιάσει τη σύνδεση μεταξύ των δύο θεμάτων και αν υπάρχει «ανησυχία» από αμερικανικής πλευράς ότι η καθυστέρηση στην παράδοση των μαχητικών θα καθυστερήσει την ένταξη της Σουηδίας στη συμμαχία.
Αν υπάρχει έστω και μία πολύ λεπτή «γραμμή», που να συνδέει αυτά τα δύο ζητήματα, οι ΗΠΑ έχουν έναν ακόμη λόγο να θέλουν να προμηθεύσουν την Τουρκία με F-16 το συντομότερο.
Φωτογραφία αρχείου Reuters
*Η Ελισάβετ Σταύρου είναι διεθνολόγος, κάτοχος μεταπτυχιακού από το Brussels School of Governance, με ειδικότητα στα θέματα διεθνούς ασφάλειας και αρθρογράφος στο OnAlert.