Του Δημήτρη Καιρίδη
Πολλοί στη χώρα μας αλλά και στην Ευρώπη πιστεύουν ότι το προσφυγικό είναι ένας ισχυρός μοχλός πίεσης στα χέρια της Τουρκίας και πως ο Ερντογάν μπορεί ανά πάσα στιγμή να ενεργοποιεί τις προσφυγικές ροές προς την Ελλάδα και την Ευρώπη προκειμένου να εξασφαλίζει ανταλλάγματα. Η άποψη αυτή είναι λανθασμένη και οδηγεί σε λανθασμένα συμπεράσματα για τις δυνατότητες της Τουρκίας.
Καταρχήν, οι πρόσφυγες έχουν τη δική τους βούληση. Σύμφωνα με έρευνες, η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων από τη Συρία που διαμένουν σήμερα στην Τουρκία δεν επιθυμούν να μεταναστεύσουν στην Ευρώπη αλλά να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Όσο η ένταση στη Συρία μειώνεται, με την επικράτηση του καθεστώτος Άσαντ, τόσο η προσδοκία της επιστροφής ενισχύεται. Επιπλέον, οι διάφοροι φράχτες που έχουν ανεγερθεί μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης καθιστούν το επικίνδυνο πέρασμα από την Τουρκία στην Ελλάδα συχνά αδιέξοδο, πράγμα που γνωρίζουν οι επίδοξοι μετανάστες εντός της Τουρκίας.
Το πιο σημαντικό, ωστόσο, στοιχείο, που δεν πρέπει να αγνοείται, είναι ότι η Τουρκία δεν έχει συμφέρον από μια νέα αύξηση των ροών προς την Ελλάδα. Το 2015 ήταν εφιαλτικό και για την ίδια. Η είδηση ότι το πέρασμα προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας είναι ανοικτό είχε καταστήσει την Τουρκία πόλο έλξης μεταναστών και προσφύγων από όλον τον Τρίτο Κόσμο, ιδίως από χώρες οι πολίτες των οποίων δεν χρειάζονται βίζα για να ταξιδέψουν στην Τουρκία.
Η κατάσταση αυτή είχε αποσταθεροποιήσει την ίδια την Τουρκία και γι’ αυτό ήταν η Τουρκία που πρωτοστάτησε στην υπογραφή της ευρω-τουρκικής συμφωνίας της 18ης Μαρτίου 2016. Τα δισεκατομμύρια ευρώ και η άρση της υποχρέωσης έκδοσης βίζας στα ταξίδια των Τούρκων προς την Ευρώπη, που προέβλεπε η συμφωνία, ήταν δυο επιπλέον κίνητρα για την Τουρκία. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα η Τουρκία διαβεβαιώνει ότι θα συνεχίσει να εφαρμόζει τη συμφωνία, άσχετα με το τι συμβαίνει στις σχέσεις της με την Ελλάδα.
Με άλλα λόγια, υπάρχει κοινότητα και όχι ανταγωνισμό συμφερόντων στη διαχείριση του προσφυγικού μεταξύ Ευρώπης/Ελλάδας και Τουρκίας. Άλλωστε, η Τουρκία γνωρίζει καλά ότι τυχόν αναζωπύρωση της κρίσης θα ενισχύσει περαιτέρω την ευρωπαϊκή ακροδεξιά, η οποία μπορεί να είναι ρωσόφιλη αλλά δεν είναι καθόλου φιλότουρκη.
Το ζήτημα παραμένει τι κάνει η Ελλάδα; Είναι αδιανόητο το γεγονός ότι οι επαναπροωθήσεις παράτυπων μεταναστών, που δεν δικαιούνται ασύλου, από την Ελλάδα στην Τουρκία είναι λιγότερες από το 2016 και μετά από ότι ήταν πριν την υπογραφή της συμφωνίας που υποτίθεται ότι τις διευκολύνει. Η διοικητική ανεπάρκεια και η ιδεοληψία μέρους της κυβέρνησης έχουν καταστήσει τη γρήγορη εκκαθάριση των αιτήσεων ασύλου εφιάλτη και έχουν εγκλωβίσει στο κολαστήριο της Μόριας και αλλού χιλιάδες ξένους σε συνθήκες που αποτελούν ντροπή για μια χώρα που θέλει να λέγεται ευρωπαϊκή, την ώρα που τα ευρωπαϊκά κονδύλια παραμένουν αδιάθετα.