Του Δημήτρη Καιρίδη
Συμπληρώθηκαν χθες, εν μέσω του εθνικού πένθους για την τραγωδία της Ανατολικής Αττικής, 44 χρόνια από την επιστροφή της δημοκρατίας στην πατρίδα μας. Τα ξημερώματα της 24ης Ιουλίου 1974, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αναλάμβανε τη διακυβέρνηση του τόπου εν μέσω των ερειπίων που άφηνε πίσω της στην Κύπρο αλλά και στην Ελλάδα η επτάχρονη δικτατορία.
Η δημοκρατική μετάβαση υπήρξε υποδειγματική και θεωρείται παράδειγμα προς μίμηση διεθνώς. Ο Καραμανλής, σαν έτοιμος από καιρό, εξουδετέρωσε όλα τα συσσωρευμένα αποστήματα της δημόσιας ζωής του τόπου: εκδίωξε τον στρατό από την πολιτική, επέλυσε μια για πάντα το πολιτειακό, νομιμοποίησε το ΚΚΕ και ψήφισε το αρτιότερο, πιο δημοκρατικό και φιλελεύθερο, ελληνικό σύνταγμα, εγκαθιδρύοντας την καλύτερη δημοκρατία που γνώρισε ποτέ ο τόπος.
Επιστέγασμα αυτής της θριαμβευτικής πορείας, του επονομαζόμενου και ελληνικού πολιτικού θαύματος, ήταν η υπογραφή της συνθήκης προσχώρησης στην ΕΟΚ, πέντε χρόνια αργότερα. Εν ολίγοις, ο εκδημοκρατισμός της Ελλάδας, ομαλοποίησε την πολιτική ζωή της χώρας και την κατέστησε δυνάμει ευρωπαϊκή και ισότιμη των αναπτυγμένων δημοκρατιών της δυτικής Ευρώπης. Επρόκειτο για ένα κορυφαίο επίτευγμα του νέου Ελληνισμού, αντάξιο της εθνικής επανάστασης του 1821, της εδαφικής επέκτασης του 1912-13, της ενσωμάτωσης των προσφύγων της Ανατολής μετά το 1922 και του οικονομικού θαύματος των ετών 1950-1980.
Η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία θα είχε σήμερα κάθε λόγο να γιορτάζει. Όχι μόνο για το επίτευγμα του 1974 αλλά και για την απίστευτη ανθεκτικότητα που επέδειξε κατά τη διάρκεια της ανεπανάληπτης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που ενέσκηψε μετά το 2009. Πολλοί ήταν αυτοί που προέβλεπαν την κατάλυσή της. Άλλοι είδαν στην άνοδο της Χρυσής Αυγής τον κίνδυνο συνολικού εκφασισμού της κοινωνίας μας.
Η πίεση που δέχτηκαν οι δημοκρατικοί μας θεσμοί ήταν πρωτοφανής. Όμως, οι θεσμοί και το σύνταγμα άντεξαν. Εν μέσω πρωτοφανούς κρίσης και πόλωσης, διεξήχθησαν οι διπλές εκλογές του 2012 και του 2015 και μεταβιβάστηκε η εξουσία με άψογο και ομαλό τρόπο και τις δυο φορές. Στην πορεία υπήρξαν αρκετά παρατράγουδα από τις αήθεις επιθέσεις των «αγανακτισμένων» του 2011-2012 και το λατινοαμερικάνικο δημοψήφισμα του 2015 ως την προσπάθεια χειραγώγησης των ΜΜΕ μετά το 2015.
Όμως αν κάτι χαρακτήρισε την περίοδο μετά το 2009 είναι η αντοχή της ελληνικής δημοκρατίας. Η χώρα τώρα ετοιμάζεται για μια νέα εκλογική αναμέτρηση και από ότι φαίνεται για μια ακόμα ομαλή κυβερνητική αλλαγή, την ώρα που η Χρυσή Αυγή εμφανίζεται καθηλωμένη σε μονοψήφια ποσοστά. Με άλλα λόγια, η γενική αίσθηση είναι ότι η ελληνική δημοκρατία επανέρχεται σε μια κανονικότητα.
Η ταλαιπωρία που υφίσταται η δημοκρατία σήμερα σε χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, δείχνει ότι οι ελληνικές αντοχές δεν έχουν τόσο να κάνουν με τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις της χώρας όσο με τις ισχυρές γηγενείς ρίζες της δημοκρατίας μας. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να γεμίζει όλους τους Έλληνες με περηφάνια και αισιοδοξία, παρά την πολύ δύσκολη τρέχουσα συγκυρία.
Αυτό, σε καμία περίπτωση, δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να διδαχθούμε από την κρίση του 2009-2018, η οποία υπήρξε προϊόν της αδυναμίας των πολιτικών θεσμών να αντισταθούν στον λαϊκισμό και τη δημαγωγία. Και, επιπλέον, πρέπει επιτέλους να εργαστούμε όλοι μαζί συνολικά, ως ελληνική κοινωνία, για να αποκτήσουμε ένα σύγχρονο κράτος, το οποίο δεν θα κηρύττει απλώς ανήμπορο εθνικά πένθη αλλά θα προλαμβάνει τις τραγωδίες που οδηγούν σε αυτά.