*Του Κώστα Σαρικά
Το πιο σημαντικό εξοπλιστικό πρόγραμμα της Αεροπορίας Στρατού την τελευταία δεκαετία μπαίνει πλέον σε φάση αντίστροφης μέτρησης. Το πρόγραμμα για τα 35 νέα ελικόπτερα UH-60M Black Hawk, που θα αντικαταστήσουν τα γερασμένα UH-1H Huey και θα αλλάξουν επίπεδο στις αερομεταφερόμενες επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού «τρέχει» με αυστηρή τήρηση χρονοδιαγραμμάτων.
Μετά την έγκριση της αγοράς από τις ΗΠΑ μέσω FMS, την υπογραφή της LOA την άνοιξη του 2024 και την καταβολή της προκαταβολής, η σύμβαση 1,15 δισ. ευρώ μόνο για τα ελικόπτερα, με συνολικό πακέτο που αποτιμάται περίπου στα 1,95 δισ. δολάρια μαζί με εκπαίδευση, εξοπλισμό και υποστήριξη βρίσκεται ήδη σε πλήρη εξέλιξη.
Στη γραμμή παραγωγής της Sikorsky έχουν αρχίσει να «χτίζονται» τα πρώτα ελληνικά Black Hawk, με στόχο οι παραδόσεις να ξεκινήσουν εντός του 2027.
Ο «πυρήνας» των 40 στελεχών στις ΗΠΑ για τα Βlack Hawk
Στις Μονάδες της Αεροπορίας Στρατού έχουν ήδη κοινοποιηθεί τα κριτήρια για την επιλογή των πρώτων στελεχών που θα ταξιδέψουν στις ΗΠΑ προκειμένου να εκπαιδευτούν στα Black Hawk. Πρόκειται για μια δύναμη 40 Στελεχών που θα αποτελείται από χειριστές και τεχνικούς. Αυτοί θα αποτελέσουν τον «σκληρό πυρήνα» της νέας εποχής για την Αεροπορία Στρατού, τα Στελέχη που θα φέρουν τη γνώση από τις ΗΠΑ και θα εκπαιδεύσουν στη συνέχεια το υπόλοιπο προσωπικό.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, εντός του 2026 ο πυρήνας των 40 στελεχών θα βρεθεί στις ΗΠΑ. Εκεί θα χωριστεί σε δύο βασικές «γραμμές»:
- Οι χειριστές θα μεταβούν στο Fort Novosel (πρώην Fort Rucker) στην Αλαμπάμα, την «Mέκκα» της Army Aviation των ΗΠΑ. Εκεί εκπαιδεύονται οι πιλότοι των UH-60M Black Hawk του αμερικανικού Στρατού Ξηράς σε πλήρες επιχειρησιακό περιβάλλον, με προγράμματα προσαρμοσμένα στο σύγχρονο πεδίο επιχειρήσεων.
- Οι τεχνικοί θα εκπαιδευτούν σε μεγάλο κέντρο συντήρησης στη Βιρτζίνια, στη Joint Base Langley–Eustis, όπου εδρεύει η 128th Aviation Brigade – το παγκόσμιο σημείο αναφοράς για την εκπαίδευση τεχνικών UH-60 Black Hawk συντήρησης. Εκεί πραγματοποιείται η αρχική και προκεχωρημένη εκπαίδευση για μηχανικούς, ηλεκτρολόγους, avionics και λοιπές ειδικότητες που διασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα των ελικοπτέρων.
Ο σχεδιασμός είναι σαφής και προβλέπει ότι τα 40 Στελέχη θα εκπαιδευτούν ως πολλαπλασιαστές γνώσης. Με την επιστροφή τους, θα αποτελέσουν τον κορμό των ελληνικών σχολείων για τα Black Hawk, με στόχο η εκπαίδευση στην Ελλάδα να απογειωθεί γρήγορα και να αποκτήσει αυτοδυναμία.
Επιστροφή με τα πρώτα ελικόπτερα – Αμερικανοί εκπαιδευτές στην Ελλάδα
Η επιστροφή των 40 στελεχών από τις ΗΠΑ θα συμπέσει χρονικά με την παράδοση των πρώτων UH-60M στην Ελλάδα, το 2027. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η διαδικασία ένταξης θα γίνει σε δύο επίπεδα:
1. Παράδοση – εκπαίδευση στην Ελλάδα
Μαζί με τα πρώτα ελικόπτερα, θα έρθει και ομάδα Αμερικανών εκπαιδευτών, χειριστών και τεχνικών. Σκοπός είναι να «τρέξει» εντατικό πρόγραμμα μετάπτωσης και εκπαίδευσης, ώστε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να υπάρχει σημαντικός αριθμός Ελλήνων χειριστών και τεχνικών πιστοποιημένων στον τύπο, πέρα από τον αρχικό πυρήνα.
2. Δημιουργία ελληνικών σχολείων Black Hawk
Τα 40 στελέχη που θα έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευση στις ΗΠΑ θα λειτουργήσουν ως «σχολείο μέσα στο σχολείο», αναλαμβάνοντας σταδιακά την κύρια ευθύνη εκπαίδευσης. Στόχος του ΓΕΣ και της Αεροπορίας Στρατού είναι μέσα σε λίγα χρόνια η Ελλάδα να διαθέτει πλήρως εθνική υποδομή εκπαίδευσης χειριστών και τεχνικών Black Hawk, με περιορισμένη πλέον ανάγκη για παρουσία ξένων εκπαιδευτών.
Σέδες Θεσσαλονίκης: Η νέα «φωλιά» των Black Hawk
Το ζήτημα της μόνιμης έδρας των νέων ελικοπτέρων αποτέλεσε από την αρχή κομβική παράμετρο του προγράμματος, ειδικά μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία και τις σοβαρές ζημιές στις εγκαταστάσεις της 1ης ΤΑΞΑΣ στο Στεφανοβίκειο.
Αρχικά, εξετάστηκαν διάφορες λύσεις από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας μέχρι τη Λάρισα και την Πάχη Μεγάρων όμως, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, ο σχεδιασμός συγκλίνει πλέον στο αεροδρόμιο του Σέδες στη Θεσσαλονίκη ως βασική έδρα των Black Hawk.
Το Σέδες, στρατιωτικό αεροδρόμιο λίγα χιλιόμετρα ανατολικά της Θεσσαλονίκης, χρησιμοποιείται σήμερα από την Πολεμική Αεροπορία και φιλοξενεί μονάδες αντιαεροπορικών συστημάτων, καθώς και αεροπορικό μουσείο. Ο σχεδιασμός προβλέπει εκτεταμένα έργα υποδομής, με νέους χώρους στάθμευσης, υπόστεγα, αποθήκες, αίθουσες εκπαίδευσης και εγκαταστάσεις υποστήριξης, προσαρμοσμένα στις ανάγκες των UH-60M.
Η επιλογή του Σέδες έχει σαφή γεωστρατηγική διάσταση:
- Επιτρέπει ταχεία ανάπτυξη δυνάμεων προς τα βόρεια σύνορα και τα Βαλκάνια.
- Παρέχει γρήγορη πρόσβαση στο Αιγαίο και τα νησιά, χάρη στη θέση της Θεσσαλονίκης ως κόμβου μεταφορών.
- Ενισχύει την παρουσία της Αεροπορίας Στρατού στη Βόρεια Ελλάδα, «κλείνοντας» ένα κενό που για χρόνια καλύπτονταν με μετασταθμεύσεις.
Τέλος εποχής για τα Huey
Με την έλευση των Black Hawk, τα UH-1H Huey μπαίνουν οριστικά στην τελική ευθεία της επιχειρησιακής τους ζωής.
Τα ελικόπτερα που αποτέλεσαν για δεκαετίες τα «work horses» της Αεροπορίας Στρατού, συμμετέχοντας από αεραποβατικές ασκήσεις μέχρι αποστολές Έρευνας-Διάσωσης και πυρόσβεσης, θα αντικατασταθούν σταδιακά από τα νέα UH-60M.
Ο σχεδιασμός προβλέπει ότι λίγα μόνο Huey θα διατηρηθούν για ειδικές αποστολές επιτήρησης και δευτερεύοντες ρόλους, κυρίως ως εφεδρεία και για αποστολές χαμηλής έντασης. Η συντριπτική πλειονότητα θα αποσυρθεί, καθώς το κόστος συντήρησης και η τεχνολογική τους υστέρηση σε σχέση με τα σύγχρονα ελικόπτερα έχουν φτάσει στα όριά τους.
UH-60M Black Hawk: «Εργάτης» και πολλαπλασιαστής ισχύος
Τα ελληνικά ελικόπτερα θα είναι σε διαμόρφωση UH-60M Black Hawk Utility, δηλαδή πολυδύναμης χρήσης, με δυνατότητα μεταφοράς προσωπικού και υλικών, ένοπλης συνοδείας και υποστήριξης επιχειρήσεων Ειδικών Δυνάμεων.
Ο τύπος UH-60M διαθέτει:
- Ισχυρούς κινητήρες T700-GE-701D και φτερωτή με φαρδιές έλικες που του εξασφαλίζουν καλύτερη απόδοση, ιδιαίτερα σε θερμά κλίματα και σε μεγάλο ύψος.
- Ψηφιοποιημένο κόκπιτ με πολλαπλές οθόνες, εξελιγμένα συστήματα πλοήγησης και επικοινωνιών, που αυξάνουν την επίγνωση κατάστασης του πληρώματος και μειώνουν τον φόρτο εργασίας.
- Ενισχυμένη επιβιωσιμότητα, με θωράκιση κρίσιμων σημείων και σχεδίαση που επιτρέπει στο ελικόπτερο να συνεχίσει να πετά ακόμη και με βλάβες.
Black Hawk και NH-90: Δίδυμος στόλος για Ειδικές Επιχειρήσεις
Η αύξηση της διαθεσιμότητας στα NH-90 και η είσοδος σε υπηρεσία των UH-60M Black Hawk δημιουργούν για πρώτη φορά στην Αεροπορία Στρατού έναν σύγχρονο, στόλο μεταφορικών/πολυδύναμων ελικοπτέρων.
- Τα NH-90, με βάση τα Μέγαρα, θεωρούνται ιδανικά για αποστολές Ειδικών Επιχειρήσεων, με υψηλό επίπεδο εξοπλισμού, προηγμένα συστήματα αισθητήρων και δυνατότητες νυχτερινής δράσης σε απαιτητικό περιβάλλον.
- Τα Black Hawk, πιο «robust» και με χαμηλότερο κόστος χρήσης, θα αναλάβουν το κύριο βάρος των καθημερινών μεταφορικών αποστολών, αεραποβατικών επιχειρήσεων, ταχείας μεταφοράς εφεδρειών, καθώς και υποστήριξης επιχειρήσεων σε νησιά και ορεινούς όγκους.
Η συνύπαρξη των δύο τύπων, σε συνδυασμό με τα ήδη επιχειρούντα S-70B Aegean Hawk και τα νεότερα MH-60R του Πολεμικού Ναυτικού, δημιουργεί έναν στόλο «Hawk» σε τρεις Κλάδους, με τεράστια πλεονεκτήματα σε θέματα κοινότητας ανταλλακτικών, εκπαίδευσης και επιχειρησιακής διαλειτουργικότητας με τις αμερικανικές δυνάμεις και το ΝΑΤΟ.
Χρονοδιάγραμμα μέχρι το 2031
Το πρόγραμμα Black Hawk περιλαμβάνεται σε ένα πολυετές σχέδιο ανανέωσης της Αεροπορίας Στρατού:
- 2024–2025: Έναρξη παραγωγής, σχεδιασμός υποδομών, κοινοποίηση κριτηρίων επιλογής στελεχών, ολοκλήρωση διαδικασιών αξιολόγησης και επιλογής.
- 2026: Μετάβαση των 40 στελεχών (6 χειριστές – 34 τεχνικοί) στις ΗΠΑ για εκπαίδευση σε Fort Novosel και Joint Base Langley–Eustis. Παράλληλα, προωθούνται τα τεχνικά έργα στο Σέδες για τη φιλοξενία των νέων ελικοπτέρων.
- Από 2027: Άφιξη των πρώτων UH-60M στην Ελλάδα, έναρξη επιχειρησιακής εκπαίδευσης σε ελληνικό έδαφος με τη συνδρομή Αμερικανών εκπαιδευτών. Τα Black Hawk αρχίζουν να εντάσσονται στις Μονάδες, ενώ οι Huey αποσύρονται σταδιακά.
- 2028–2030: Ολοκλήρωση παραδόσεων σε δόσεις, πλήρης ανάπτυξη της νέας δομής ελικοπτέρων, πλήρης επιχειρησιακή αξιοποίηση των τεσσάρων Black Hawk ειδικών επιχειρήσεων για τη ΔΕΠ, ωρίμανση της συνεργασίας με NH-90 και ναυτικά ελικόπτερα.
- 2031: Ολοκλήρωση της αποπληρωμής του προγράμματος, με την Αεροπορία Στρατού να διαθέτει πλέον πλήρως ανεπτυγμένο στόλο Black Hawk και εθνική υποδομή εκπαίδευσης και υποστήριξης.
Παράλληλα με την κύρια σύμβαση, «τρέχει» και η συμφωνία εν συνεχεία υποστήριξης (FOS) επταετούς διάρκειας, περίπου 125 εκατ. ευρώ, η οποία αναμένεται να διασφαλίσει υψηλές διαθεσιμότητες τα πρώτα κρίσιμα χρόνια ένταξης των UH-60M.
Η νέα εποχή για την Αεροπορία Στρατού
Το πρόγραμμα Black Hawk δεν είναι απλώς αντικατάσταση παλαιών ελικοπτέρων με νέα. Είναι αναβάθμιση φιλοσοφίας, καθώς από τα Huey της δεκαετίας του ’60 η Αεροπορία Στρατού περνά σε ένα πλήρως ψηφιακό, δικτυοκεντρικό ελικόπτερο, σχεδιασμένο για να επιχειρεί σε σύγχρονα, σύνθετα περιβάλλοντα μάχης.
Σε λίγα χρόνια, οι εικόνες των κουρασμένων Huey στις πίστες της Αεροπορίας Στρατού θα δώσουν τη θέση τους στα Black Hawk, που θα αποτελούν ταυτόχρονα «εργάτες» καθημερινών αποστολών και πολλαπλασιαστές ισχύος στις πιο απαιτητικές επιχειρήσεις.
Με την εκπαίδευση των πρώτων 40 στελεχών στις ΗΠΑ το 2026, την άφιξη των πρώτων ελικοπτέρων το 2027 και τη δημιουργία νέας Βάσης στο Σέδες Θεσσαλονίκης, η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει.