* Του Κώστα Σαρικά
Στη Σύνοδο Κορυφής του NATO στη Χάγη η εικόνα του Ταγίπ Ερντογάν δίπλα στον Ντόναλντ Τραμπ αλλά και η συνάντηση των δύο ηγετών δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης ότι οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας δείχνουν να επαναπροσδιορίζονται με θετικό για την Άγκυρα πρόσημο. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έθεσε ευθέως στον Ντόναλντ Τραμπ το ζήτημα επιστροφής της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35 με την Άγκυρα να ζητά είτε να παραλάβει τα έξι αεροσκάφη που έχει ήδη πληρώσει είτε να της επιστραφούν τα περίπου 1,4 δισ. δολάρια που είχε καταβάλει ως εταίρος συμπαραγωγής.
Παρά τη φαινομενικά θετική στάση του Τραμπ, η «κόκκινη γραμμή» της Ουάσιγκτον παραμένει αμετακίνητη: οι S-400. Η Τουρκία θα πρέπει να τους απενεργοποιήσει ή να τους αποσύρει πλήρως για να επανενταχθεί στο πρόγραμμα F-35, κάτι που η Άγκυρα αρνείται κατηγορηματικά. Ο υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ δηλώνει ότι η Τουρκία «δεν εγκαταλείπει το F-35», επιδιώκοντας την άρση των κυρώσεων CAATSA, αλλά οι πιθανότητες παραμένουν περιορισμένες χωρίς υποχώρηση στο ρωσικό ζήτημα. Ωστόσο η Τουρκία δείχνει ότι θα συνεχίσει με ακόμα μεγαλύτερη ένταση την προσπάθεια ώστε να βρεθεί η φόρμουλα επαναφοράς της στο πρόγραμμα των stealth μαχητικών πόσο μάλλον όταν η Ελλάδα έως τα τέλη της δεκαετίας αναμένεται να έχει παραλάβει τα πρώτα 20 F-35.
Παράλληλα όμως η Άγκυρα φαίνεται να κινείται δυναμικά και προς την απόκτηση Eurofighter Typhoon. Η αλλαγή στάσης της νέας κυβέρνησης Μερτς στη Γερμανία ξεμπλόκαρε την εξαγωγή, η οποία μέχρι πρότινος ήταν παγωμένη λόγω εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και ζητημάτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η συμφωνία αφορά περίπου 40 μαχητικά: 20 καινούργια Tranche 4 και 20 μεταχειρισμένα Tranche 1, με εκτιμώμενο κόστος 5 δισ. ευρώ. Ο διευθύνων σύμβουλος της Eurofighter δήλωσε ότι οι γραμμές παραγωγής θα διπλασιάσουν την παραγωγή τους στα 30 αεροσκάφη ετησίως μέχρι το 2028, με εξαγωγές όπως αυτή της Τουρκίας να αποτελούν κρίσιμο μοχλό βιωσιμότητας του προγράμματος. Έτσι ο στόχος απόκτησης από την Τουρκία μαχητικών Typhoon Eurofighter δείχνει πλέον πιο εφικτός και με ξεκάθαρο χρονικό προσανατολισμό. Σε κάθε περίπτωση η Άγκυρα δεν συζητά την αγορά μαχητικών Eurofighter χωρίς αυτή να συνοδεύεται από εξοπλισμό τους με πυραύλους Meteor.
Η Τουρκία ακολουθεί ξεκάθαρη στρατηγική δύο κατευθύνσεων: Διατηρεί ανοιχτό το κανάλι με τις ΗΠΑ για τα F-35, επενδύοντας στην τεχνολογία 5ης γενιάς. Προχωρά με τα Eurofighter, εξασφαλίζοντας μαχητικά 4,5 γενιάς που προσφέρουν ισχυρή αποτρεπτική δύναμη και αεροπορική υπεροχή.Με αυτό τον τρόπο, ακόμα και αν η επιστροφή της στο πρόγραμμα F-35 καθυστερήσει ή αποτύχει, το κενό θα καλυφθεί από την προμήθεια Eurofighter.
Η απόκτηση Eurofighter από την Τουρκία και η πιθανή επαναφορά της στο πρόγραμμα F-35 δημιουργεί νέα δεδομένα για την ισορροπία ισχύος με την Ελλάδα, με το Αεροπορικό Επιτελείο να προχωρά στο σχεδιασμό του λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα ακόμα και την απόκτηση και των δύο τύπων μαχητικών. Παρά την είσοδο της Πολεμικής Αεροπορίας στην εποχή των Rafale και των Viper, τα Typhoon ενισχύουν σημαντικά την Τουρκική Αεροπορία σε αποστολές αεροπορικής υπεροχής. Εάν η Άγκυρα καταφέρει τελικά να επιστρέψει στο F-35, ο συσχετισμός δυνάμεων θα μεταβληθεί δραματικά, καθώς η τουρκική αεροπορία θα αποκτήσει stealth δυνατότητες που μέχρι στιγμής διαθέτει μόνο η Ελλάδα στην περιοχή. Η απάντηση της Πολεμικής Αεροπορίας θα είναι σε πρώτη φάση ο εκσυγχρονισμός και των 38 F-16 block 50 σε διαμόρφωση Viper και στη συνέχεια ενεργοποίηση της option για απόκτηση ακόμη 20 μαχητικών F-35.