Τον περασμένο Μάρτιο, ο Καναδάς επέλεξε να αγοράσει 88 stealth μαχητικά αεροσκάφη πολλαπλών ρόλων πέμπτης γενιάς τύπου F-35, σε μια συμφωνία 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για το εξοπλιστικό πρόγραμμα «Future Fighter Capability Project» προκειμένου να αντικατασταθούν τα παλαιότερα μαχητικά αεροσκάφη τύπου CF-18, όμως έχουν προκληθεί αρκετές αντιδράσεις γιατί η σουηδική εταιρεία Saab κατηγορεί εμμέσως την καναδική κυβέρνηση ότι ο διαγωνισμός ήταν «στημένος» ενώ έκανε λόγο και για «αθέμιτο ανταγωνισμό».
Συγκεκριμένα, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Saab Canada, Σάιμον Κάρολ, ισχυρίστηκε κατά την διάρκεια ακρόασης σε καναδική κοινοβουλευτική επιτροπή, ότι η Οττάβα διαπραγματεύεται με την Lockheed Martin και τις ΗΠΑ ζητήματα τα οποία έπρεπε ήδη να είχαν διευθετηθεί και να είχαν ληφθεί υπόψη κατά την διάρκεια εξέτασης των προσφορών και όχι μετά την τελική επιλογή των F-35.
Ο ίδιος είπε χαρακτηριστικά ότι ο Καναδάς διαπραγματεύεται το κόστος, το χρονοδιάγραμμα παράδοσης των αεροσκαφών και τα αντισταθμιστικά οφέλη με την Lockheed Martin, δηλαδή στοιχεία που έπρεπε η καναδική πλευρά να εξετάσει και να διαπραγματευτεί με όλες τις εταιρείες που είχαν υποβάλλει προσφορά για το εξοπλιστικό πρόγραμμα προτού προχωρήσει στην τελική απόφαση. Έπρεπε με άλλα λόγια, τα παραπάνω να αξιολογηθούν ως μέρος της διαδικασίας και όχι μετά την λήξη του διαγωνισμού.
Σύμφωνα με πληροφορίες, τα συμβόλαια που σχετίζονται με την προμήθεια των stealth μαχητικών αεροσκαφών τύπου F-35 πρέπει να υπογραφούν πριν από το τέλος του 2022, ενώ το πρώτο μαχητικό αναμένεται να παραδοθεί στον Καναδά το 2025. Ωστόσο, η Saab δεν είναι η πρώτη εταιρεία που κατηγορεί τον Καναδά ότι «ευνόησε» την αμερικανική Lockheed Martin, υπαινίσσοντας ότι ο διαγωνισμός ήταν «στημένος».
Τι είχε προηγηθεί
Υπενθυμίζεται ότι ο Καναδάς είχε επιλέξει τα F-35 ήδη μια φορά στο παρελθόν, όταν το 2010 η τότε κυβέρνηση του συντηρητικού Πρωθυπουργού Στίβεν Χάρπερ είχε αποφασίσει την αγορά των αμερικανικών αεροσκαφών…χωρίς κανένα διαγωνισμό. Ωστόσο, το 2015 ο Πρωθυπουργός Τριντό ξεκίνησε εκ νέου την διαδικασία προμήθειας νέων αεροσκαφών, επιτρέποντας την συμμετοχή και άλλων εταιρειών όπως η Saab, η Dassault, η Airbus και η Boeing.
Όμως το 2018 οι Γάλλοι απέσυραν την πρότασή τους με μια αιχμηρή ανακοίνωση, λέγοντας ότι οι όροι του διαγωνισμού ευνοούσαν την Lockheed Martin και ότι συγκεκριμένες χώρες μπορούν αλλά δεν θέλουν να πάρουν Rafale και αργότερα το ίδιο έκανε η Airbus, ενώ η Boeing αποκλείστηκε τελικά από την διαδικασία το 2021. Αναλυτές, πάντως, εκτιμούν ότι η Saab αν το επιθυμεί μπορεί να προσφύγει στην δικαιοσύνη.