*Του Κώστα Σαρικά
Η επέκταση της συμφωνίας με τη Naval Group και η έγκριση από τη Βουλή της προμήθειας της τέταρτης φρεγάτας FDI HN – της F600 «Θεμιστοκλής» – μετατρέπουν σε πραγματικότητα μια μακροχρόνια προτεραιότητα του Πολεμικού Ναυτικού.
Ο Στόλος προσθέτει στη «φαρέτρα» του μια ισχυρή και ικανή δύναμη από σύγχρονες πλατφόρμες πολλαπλών καθηκόντων, με έμφαση στην αντιαεροπορική άμυνα περιοχής. Κεντρική παράμετρος αυτής της επιλογής είναι η διατήρηση της αρχικής απόφασης, η οποία προβλέπει ότι κάθε πλοίο θα φέρει κάθετους εκτοξευτές VLS Sylver A50, ώστε να αξιοποιήσει επιχειρησιακά στο μέγιστο την απόκτησης των πανίσχυρων «one shot-one kill» πυραύλων Aster 30.
Ταυτόχρονα, η νέα σύμβαση μαζί με το αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα παραδόσεων, αλλά και τα επιπλέον στοιχεία για τη διαμόρφωση των πλοίων, σχηματοποιεί την εικόνα της νέας εποχής στις Μονάδες Επιφανείας του Στόλου.
Η αρχική διαμόρφωση: Sylver A50 και Aster 30 ως πυρήνας της διαμόρφωσης
Η ελληνική επιλογή της έκδοσης FDI HN βασίστηκε εξαρχής στην ανάγκη για ισχυρή αντιαεροπορική κάλυψη. Η αρχική σύμβαση για τις τρεις φρεγάτες προσδιόριζε την ενσωμάτωση 32 βλημάτων Aster 30 B1 ανά μονάδα, μέσω συστοιχίας Sylver A50 (4 x 8 κυψέλες αναφέρεται επανειλημμένως στα τεχνικά στοιχεία της συμφωνίας).
Ο Sylver A50, σε συνδυασμό με το ραντάρ και το CMS της φρεγάτας, προσδίδει στην πλατφόρμα ικανότητα αεράμυνας περιοχής/μέσης εμβέλειας – στον πυρήνα της επιχειρησιακής έννοιας των FDI HN για τη χώρα. Η πολιτική και τεχνική λογική της επιλογής αυτής ήταν ξεκάθαρη: αύξηση της αντιαεροπορικής ισχύος στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, όπου οι απαιτήσεις για ανάσχεση των εναέριων απειλών και υπεροχή σε μεσαίες – μακρές αποστάσεις είναι κρίσιμες.
Η επικέντρωση στον A50/Aster 30 δεν είναι απλώς επιλογή όπλων, αλλά η νέα επιχειρησιακή φιλοσοφίας. Προτεραιότητα πλέον αποτελεί η αεράμυνα περιοχής απέναντι σε μαζικές ή ενισχυμένες αεροπορικές απειλές και δυνατότητα συμμετοχής σε συλλογικές διεθνείς αποστολές με ικανότητα προστασίας ευρύτερων θαλάσσιων χώρων. Η ελληνική διαμόρφωση, όπως έχει περιγραφεί επανειλημμένα στα τεχνικά δελτία και στα αναλυτικά ρεπορτάζ του OnΑlert.gr εδράζεται σε αυτή την προτεραιότητα.
Τι είναι ο Sylver A50 και γιατί επιλέχθηκε
Ο Sylver ανήκει στην οικογένεια κάθετων εκτοξευτών που παράγει η γαλλική Safran/MBDA (συνδεδεμένα στοιχεία του γαλλο-ευρωπαϊκού αμυντικού οικοσυστήματος). Η έκδοση A50 προορίζεται και είναι πιστοποιημένη για βλήματα όπως ο Aster 30. Διαθέτει μήκος κυψέλης συμβατό με τον πύραυλο και επιτρέπει την αποθήκευση και εκτόξευση βλημάτων αεράμυνας μέσης-μακράς εμβέλειας σε ικανό αριθμό ανά πλοίο. Η τεχνική ωριμότητα του Sylver A50 και η ευρεία χρήση του σε ευρωπαϊκά ναυτικά καθιστά τη συγκεκριμένη επιλογή τεχνικά λιγότερο ριψοκίνδυνη και επιχειρησιακά άμεσα λειτουργική.
Η απόφαση του Ναυτικού Επιτελείου να βασιστούν οι FDI HN στη γεωμετρία των A50/Aster 30 αντικατοπτρίζει, επίσης, την επιδίωξη ταχείας απόκτησης αξιοπιστίας μάχης. Ζητούμενο είναι ο μεγαλύτερος αριθμός πιστοποιημένων βλημάτων ανά πλοίο, γεγονός που μεταφράζεται σε μεγαλύτερη αυτονομία για αποστολές αεράμυνας, μικρότερη εξάρτηση από άμεσες επανατροφοδοτήσεις και καλύτερη ανταπόκριση σε μακράς διάρκειας επιχειρήσεις.
Το εναλλακτικό σενάριο A70 και ELSA – Τεχνικό και επιχειρησιακό δίλημμα
Σύμφωνα με πληροφορίες του OnAlert.gr, o σχεδιασμός του Πολεμικού Ναυτικού προβλέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα τοποθέτησης στο μέλλον σε δύο φρεγάτες εκτοξευτών Sylver A70, με στόχο τη μεταφορά μεγαλύτερου τύπου βλημάτων – και ειδικά της ευρωπαϊκής οικογένειας πυραύλων κρουζ ELSA (European Long-range Stand-off Armament).
Όμως, ο A70 δεν είναι απλώς μεγαλύτερη έκδοση του A50, καθώς η χρήση του φέρνει δύο καθοριστικές συνέπειες:
1. Χωροταξικό/αριθμητικό trade-off: το μήκος και ο όγκος των κυψελών Α70 μειώνουν τον αριθμό διαθέσιμων θέσεων για Aster 30, με αποτέλεσμα τη μείωση της συνολικής αποθεματικής ικανότητας αντιαεροπορικών βλημάτων ανά πλοίο. Με απλά λόγια: περισσότερος «χώρος» για στρατηγικούς ELSA σημαίνει λιγότεροι Aster.
2. Πιστοποίηση και κόστος: για να χρησιμοποιηθεί ο Aster 30 από A70 ή για να πιστοποιηθεί ο ELSA στον A70) απαιτούνται έργα λογισμικού, προσαρμογές CMS, δοκιμές και πιθανή μηχανολογική προσαρμογή, με σχετικό κόστος και χρονοβόρα διαδικασία πιστοποίησης. Η γαλλική πλευρά έχει επισημάνει ότι τέτοιες αλλαγές είναι τεχνικά δυνατές, αλλά «με το αντίστοιχο τίμημα».
Το επιχειρησιακό αποτέλεσμα είναι προφανές. Η ενσωμάτωση A70/ELSA μετατοπίζει μέρος της ταυτότητας της φρεγάτας από «αντιαεροπορική ασπίδα περιοχής» προς «πολυλειτουργική πλατφόρμα με δυνατότητα κρούσης μακρού βεληνεκούς». Πρόκειται για δύο διαφορετικές έννοιες ισχύος και μάλιστα με επιπρόσθετο κόστος στο πρόγραμμα.
Το αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα
Το νέο, δημοσιοποιημένο πρόγραμμα παραδόσεων και αναβαθμίσεων περιγράφει μια σταδιακή μετάβαση των πλοίων από επίπεδα Standard 1 → Standard 2 → Standard 2+ → Standard 2++ σε καθορισμένες ημερομηνίες, με την πρόθεση να έχουν όλες οι μονάδες φτάσει στο τελικό στάδιο έως το 2030. Τα βασικά σημεία του χρονοδιαγράμματος που έχουν κοινοποιηθεί είναι τα ακόλουθα:
- F601 «Κίμων»: παράδοση στη Γαλλία στις 31/10/2025 σε «υβριδική» Standard 2 .
- F602 «Νέαρχος»: παράδοση στις 31/10/2026 σε πλήρες Standard 2
- F603 «Φορμίων»: παράδοση στις 30/04/2027 σε Standard 2
- F600 «Θεμιστοκλής»: παράδοση στις 31/12/2028 σε επίπεδο Standard 2+ .
- Μετάβαση ως το 2030 και των τεσσάρων φρεγατών σε διαμόρφωση Standard 2++.
Οι διαμορφώσεις «Standard 1/2/2+/2++
Οι βαθμίδες Standard που χρησιμοποιούνται στην περιγραφή των FDI HN αντιστοιχούν σε επίπεδα εξοπλισμού και λογισμικού:
Standard 1: βασική ναυπηγική και πλατφόρμα με αρχικό εξοπλισμό — πλοίο επιχειρησιακά ικανό αλλά χωρίς συμπληρωματικές επεκτάσεις.
Standard 2: προσθήκη επιπλέον VLS (A50) και RAM, αύξηση αποθέματος Aster 30, και ενεργοποίηση ολοκληρωμένων λειτουργικών δυνατοτήτων αεράμυνας περιοχής.
Standard 2+ / 2++: περαιτέρω αναβαθμίσεις λογισμικού, ενσωματώσεις επιπλέον λειτουργιών, πιθανές μελλοντικές προσθήκες (όπως δυνατότητες υποδοχής A70/ELSA σε επιλεγμένα σκάφη) και βελτιώσεις που ενισχύουν το CMS, τη διασύνδεση και τη συντήρηση.
Για τους τελικούς χρήστες, το ενδιαφέρον σημείο είναι ότι τα επίπεδα 2+ και 2++ περιλαμβάνουν κυρίως λογισμικές βελτιώσεις και μικρότερες μηχανολογικές παρεμβάσεις. Οι ουσιαστικές δομικές αλλαγές, όπως η τοποθέτηση εκτοξευτών Sylver Α70, δεν καλύπτονται από τα ποσά που προβλέπονται για τις «αναβαθμίσεις» και απαιτούν επιπλέον χρηματοδότηση.
Η επιλογή του Ναυτικού Επιτελείου να διατηρήσει ως βασική προσανατολιστική διαμόρφωση των FDI HN τη λύση Sylver A50 + Aster 30 αντικατοπτρίζει μια σαφή στρατηγική κατεύθυνση: προτεραιότητα στην αντιαεροπορική προστασία περιοχής και στην αξιοπιστία επιχειρησιακής παρουσίας.
Ταυτόχρονα, αφήνει ανοιχτό παράθυρο για μελλοντικές προσαρμογές (A70/ELSA) σε ελεγχόμενο, περιορισμένο αριθμό πλοίων. Η συγκεκριμένη επιλογή, πάντως, συνεπάγεται τεχνικά και οικονομικά διλήμματα. Το αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα παραδόσεων και η έγκριση της τέταρτης μονάδας επιβεβαιώνουν την επένδυση σε σύγχρονες πλατφόρμες με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση των πλοίων.