*Του Κώστα Σαρικά
Η στιγμή που σε λιγότερο πλέον από δύο εβδομάδες η γαλανόλευκη θα υψωθεί στην «ΚΙΜΩΝ», την πρώτη FDI HN, δεν θα σημαίνει μόνο την ένταξη μιας καινούργιας φρεγάτας στον Στόλο. Μεταφράζεται ως το άτυπο «μηδέν χρονομέτρου» για το Πολεμικό Ναυτικό της νέας εποχής.
Οι τέσσερις FDI – ΚΙΜΩΝ, ΝΕΑΡΧΟΣ, ΦΟΡΜΙΩΝ και ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ – δεν θα είναι απλώς το ισχυρότερο οπλικό σύστημα επιφανείας του Στόλου. Θα αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά πάνω στην οποία θα χτιστεί το νέο δόγμα αποτροπής του ΠΝ για τις επόμενες δεκαετίες.
Όπως έχουμε αναδείξει επανειλημμένα στο OnAlert, από τον δικτυοκεντρικό πόλεμο πάνω από το Αιγαίο και τον εκσυγχρονισμό των ΜΕΚΟ, μέχρι την ανάγκη για stand–off όπλα, ιπτάμενα τάνκερ και αναβαθμισμένα ιπτάμενα ραντάρ, το ελληνικό αποτρεπτικό δόγμα περνά σε άλλο επίπεδο.
Οι FDI είναι το πλωτό «νευρικό σύστημα» που θα ενώσει όλες αυτές τους πολλαπλασιαστές ισχύος – από τα Rafale και τα F-16V μέχρι τα PULS και Spike NLOS – σε ένα ενιαίο, συνεκτικό πλέγμα ισχύος.
Ψηφιακή ναυαρχίδα: τι φέρνει η FDI στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο
Η FDI HN είναι ένα πλοίο 4.500 τόνων και μήκους 122 μέτρων, σχεδιασμένο εξαρχής ως πλήρως ψηφιακή πλατφόρμα πολλαπλών ρόλων. Βασίζεται στο σύστημα μάχης SETIS 3.0 της Naval Group, με πλήρη δικτυοκεντρική αρχιτεκτονική και δυνατότητα διαχείρισης τεράστιου όγκου αισθητήρων και όπλων σε πραγματικό χρόνο.
Ο συνδυασμός του τετραπλής όψης AESA ραντάρ Sea Fire με τους αντιαεροπορικούς πυραύλους Aster 30 δημιουργεί για πρώτη φορά για το ΠΝ μια πραγματική ομπρέλα περιοχής – όχι μόνο για το ίδιο το πλοίο, αλλά και για ναυτικές δυνάμεις, νησιά και κρίσιμες υποδομές σε μεγάλες αποστάσεις. Τα 32 κελιά Sylver A50 στη διαμόρφωση Standard-2++ επιτρέπουν πυκνό κορεσμό με βλήματα Aster, ενώ ο εκτοξευτής RAM Block 2B προσφέρει τελευταίας γραμμής άμυνα έναντι επιθέσεων κορεσμού.
Στον ανθυποβρυχιακό πόλεμο, ο συνδυασμός σόναρ γάστρας και συρόμενου CAPTAS-4, σε συνεργασία με τα MH-60R και τα S-100 Camcopter, μετατρέπει κάθε FDI σε πλωτή «ανθυποβρυχιακή πλατφόρμα» που μπορεί να καθαρίσει περιοχές ενδιαφέροντος στο Αιγαίο και, κυρίως στα βαθύτερα νερά της Ανατολικής Μεσογείου. Στον αντιαποβατικό / αντιαεροπορικό ρόλο, οι FDI λειτουργούν ως κόμβοι αισθητήρων που θα τροφοδοτούν με εικόνα αέρα και επιφανείας τα νησιά–φρούρια του Ανατολικού Αιγαίου και τα συστήματα της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου.
Τέσσερις FDI – ένας ενιαίος κορμός Στόλου
Η αρχική σύμβαση για τρεις FDI με option για τέταρτη έχει πλέον εξελιχθεί σε πλήρες πρόγραμμα τεσσάρων πλοίων, με την πρόσφατη υπογραφή για τη φρεγάτα ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ. Η ΚΙΜΩΝ ολοκληρώνει τις δοκιμές στη θάλασσα και ετοιμάζεται να υψώσει την ελληνική σημαία και κυρίως για ένταξη σε υπηρεσία εντός του 2026, με τις υπόλοιπες φρεγάτες ΝΕΑΡΧOΣ και ΦΟΡΜΙΩΝ να ακολουθούν σε ταχεία αλληλουχία, ενώ η ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ κλείνει τον κύκλο προς τα τέλη της δεκαετίας.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι μέχρι το 2030 το Πολεμικό Ναυτικό θα διαθέτει έναν συμπαγή πυρήνα τεσσάρων, απολύτως ομοιογενών, υπερσύγχρονων φρεγατών με κοινά συστήματα μάχης, αισθητήρες και όπλα, καθώς και κοινή λογιστική υποστήριξη. Η ομοιοτυπία δεν είναι λεπτομέρεια, αλλά μειώνει δραματικά το κόστος υποστήριξης, απλοποιεί την εκπαίδευση και επιτρέπει τη δημιουργία πραγματικά διαλειτουργικών τακτικών ομάδων FDI, που θα μπορούν να αναδιατάσσονται γρήγορα από το Βόρειο στο Νότιο Αιγαίο και από εκεί στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όταν σε αυτό το πλαίσιο προστεθούν οι εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ προκύπτει ένας στόλος επιφανείας όπου οι FDI αποτελούν ψηφιακό «κορμό» και οι αναβαθμισμένες ΜΕΚΟ λειτουργούν ως στιβαρά, μεσαίου βεληνεκούς «χέρια» για αποστολές συνοδείας, παρουσίας και αποτροπής δεύτερης γραμμής.
Constellation: το στοίχημα που χάθηκε και «κλείδωσε» τις FDI ως βάση του στόλου
Όταν πριν λίγα χρόνια η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας άνοιξε δίαυλο με τις ΗΠΑ για συμπαραγωγή Constellation class φρεγατών σε ελληνικά ναυπηγεία, το σενάριο ενός μεικτού στόλου FDI–Constellation έμοιαζε ελκυστικό. Βαριά αμερικανικά πλοία με ισχυρή αντιαεροπορική και ανθυποβρυχιακή ικανότητα, σε συνδυασμό με τις «γαλλικές» FDI.
Η πρόσφατη, όμως, οριστική ακύρωση του αμερικανικού προγράμματος από το US Navy έκλεισε απότομα αυτό το παράθυρο. Οι ΗΠΑ αποφάσισαν να «τελειώσουν» ένα πρόγραμμα που αντιμετώπιζε μεγάλες καθυστερήσεις και υπερβάσεις κόστους, επανακατευθύνοντας πόρους σε άλλους τύπους μονάδων επιφανείας. Μαζί με τις Constellation, έσβησε και το σενάριο ελληνικής συμμετοχής στην συμπαραγωγή, αφήνοντας το Πολεμικό Ναυτικό χωρίς αυτή την επιλογή για την επόμενη μέρα.
Για το Ναυτικό Επιτελείο η εξέλιξη αυτή έχει διπλή ανάγνωση. Αφενός, αφαιρεί από το τραπέζι μια δυνητικά ενδιαφέρουσα βιομηχανική συνεργασία με τις ΗΠΑ. Αφετέρου, όμως, καθιστά μονόδρομο – ως βάση του στόλου – τις FDI. Δεν υπάρχει πλέον ο «πειρασμός» ενός δεύτερου, βαρύτατου και εξίσου σύνθετου τύπου φρεγάτας νέας γενιάς. Η λογική της ομοιοτυπίας, που το ΠΝ διαχρονικά επιδίωκε αλλά σπάνια πετύχαινε, επιβάλλεται από τα ίδια τα γεγονότα.
Bergamini / FREMM: ισχυρή ενίσχυση, αλλά όχι ο πυρήνας
Η συζήτηση για απόκτηση 2+2 ιταλικών FREMM (κλάση Bergamini) έρχεται να «κουμπώσει» σε αυτό το νέο περιβάλλον. Η αγορά δύο εν υπηρεσία πλοίων με option για άλλα δύο, με παραδόσεις από τα τέλη της δεκαετίας, προσφέρει στον Στόλο μια γρήγορη, σχετικώς οικονομική ενίσχυση σε μονάδες πρώτης γραμμής, με αποδεδειγμένες επιχειρησιακές επιδόσεις.
Οι Bergamini είναι μεγαλύτερες, περίπου 6.500–7.000 τόνοι, με σημαντικές ανθυποβρυχιακές και αντιαεροπορικές δυνατότητες. Όμως, είναι πλοία σχεδιασμένα με προηγούμενη γενιά συστημάτων μάχης. Παρότι υπάρχει πρόβλεψη για εκτεταμένες τροποποιήσεις – από αντικατάσταση των ιταλικών πυραύλων επιφανείας–επιφανείας με Exocet ή Harpoon, μέχρι προσαρμογές για συμβατότητα με τα ελληνικά πρότυπα – οι FREMM δύσκολα μπορούν να αποτελέσουν τον κεντρικό ψηφιακό κόμβο του στόλου.
Στην ουσία, οι Bergamini θα λειτουργήσουν ως «πολλαπλασιαστές ισχύος» γύρω από τον πυρήνα των FDI. Θα ενισχύσουν την παρουσία της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, θα αναλάβουν αποστολές συνοδείας και προβολής σημαίας, θα αυξήσουν σημαντικά το διαθέσιμο αριθμό μονάδων πρώτης γραμμής. Όμως, η φιλοσοφία σχεδίασης και η ηλικία τους τα τοποθετούν συμπληρωματικά και όχι ως βάση πάνω στην οποία χτίζεται το δόγμα αποτροπής των επόμενων τριών δεκαετιών.
Η πρόταση Naval Group για τρεις επιπλέον FDI σε ελληνικά ναυπηγεία
Την ίδια στιγμή, η Naval Group έχει ανοίξει στην Αθήνα ένα διαφορετικό παράθυρο που αφορά την κατασκευή τριών επιπλέον FDI σε ελληνικά ναυπηγεία.
Η πρόταση δεν αφορά μόνο τρία ακόμη πλοία που θα ανέβαζαν τον αριθμό των FDI σε επτά – δηλαδή έναν «σκληρό» επιχειρησιακό πυρήνα ικανό να καλύψει όλο το φάσμα αποστολών του ΠΝ από το Ιόνιο μέχρι την Κύπρο. Αφορά και τη δημιουργία μόνιμης γραμμής παραγωγής, με μεταφορά τεχνογνωσίας, συμμετοχή ελληνικών εταιρειών και προοπτική για άλλες ναυπηγικές δραστηριότητες (κορβέτες, USV, ακόμη και εξαγωγές).
Εδώ «κουμπώνει» και όσα έχουμε παρουσιάσει στο OnΑlert για την ανάγκη επανεκκίνησης της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας – από τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Ελευσίνας αλλά και τα ναυπηγεία Σαλαμίνας που έρχονται δυναμικά και ήδη συμμετέχουν στην κατασκευή blocks για τις FDI.
Η δημιουργία ελληνικής γραμμής FDI δεν είναι απλώς θέμα εθνικού κύρους. Είναι ζήτημα στρατηγικής αυτονομίας, μείωσης εξάρτησης από ξένες αλυσίδες εφοδιασμού και πραγματικής συμμετοχής της ελληνικής βιομηχανίας σε ένα πρόγραμμα αιχμής στον παγκόσμιο ναυτικό χώρο.
Αν αυτή η πρόταση προχωρήσει θα κριθεί από τρεις παράγοντες:
1) τη δημοσιονομική αντοχή της χώρας στο πλαίσιο του πολυετούς πλάνου 25 δισ. ευρώ για την άμυνα,
2) τη δυνατότητα των ελληνικών ναυπηγείων να ανταπεξέλθουν στα χρονοδιαγράμματα και
3) πόσο ομαλά και γρήγορα θα γίνει η επιχειρησιακή ενσωμάτωση των πρώτων FDI.
Δόγμα αποτροπής χτισμένο γύρω από τις FDI
Σειρά αναλύσεων στο OnAlert έχουν καταδείξει ότι η ελληνική αποτροπή μεταβαίνει από τη «γραμμή επαφής» στη βαθιά, πολυεπίπεδη προσβολή στόχων. Οι FDI είναι η πλατφόρμα που επιτρέπει αυτό το πέρασμα και στη θάλασσα.
Με Aster 30, οι φρεγάτες μπορούν να παρέχουν αντιαεροπορική κάλυψη περιοχής για ομάδες πλοίων, νησιά–κλειδιά και κρίσιμες υποδομές σε μεγάλες αποστάσεις, μειώνοντας την εξάρτηση από επίγεια αντιαεροπορικά συστήματα και μαχητικά. Σε μελλοντικό χρόνο, η ενσωμάτωση στρατηγικών όπλων θα μετατρέψει τις FDI σε πλατφόρμες στρατηγικής κρούσης, ικανές να πλήξουν στόχους πολύ βαθιά στην εχθρική ενδοχώρα, σε συντονισμό με Rafale, F-16V αλλά και F-35.
Στον ανθυποβρυχιακό πόλεμο, οι FDI δημιουργούν ένα δίκτυο ανθυποβρυχιακών μέσων που, σε συνεργασία με τα αναβαθμισμένα P-3, τα MH-60R και τα μελλοντικά USV/UGV, θα κλείνουν τα περάσματα του Αιγαίου και θα επιβάλουν κόστος σε κάθε προσπάθεια προβολής ισχύος από εχθρικά υποβρύχια. Η εικόνα που θα συλλέγεται από Sea Fire, CAPTAS-4, ελικόπτερα, drones και παράκτιους αισθητήρες θα τροφοδοτεί τον δικτυοκεντρικό «ιστό» που ήδη χτίζεται σε ξηρά, αέρα και θάλασσα.
Η επιχειρησιακή ενσωμάτωση της ΚΙΜΩΝ ως γνώμονας για τις επόμενες κινήσεις
Καθοριστικό σημείο για τις περαιτέρω κινήσεις θα είναι το πώς θα «κουμπώσει» στην πράξη η πρώτη FDI στον Στόλο. Η ΚΙΜΩΝ έχει ήδη περάσει την πρώτη και δεύτερη φάση δοκιμών, με τις δοκιμές όπλων, αισθητήρων και συστημάτων να αποκαλύπτουν στην πράξη τις δυνατότητες αλλά και τις «παιδικές ασθένειες» ενός τόσο σύνθετου πλοίου.
Η επιτυχής επιχειρησιακή ενσωμάτωση δεν είναι απλώς θέμα τεχνικό. Αφορά:
-Εκπαίδευση προσωπικού: Αξιωματικοί και υπαξιωματικοί πρέπει να μεταβούν από φιλοσοφία «αναλογικών» πλοίων σε πλήρως ψηφιακό περιβάλλον, όπου ο συνδυασμός αισθητήρων/όπλων διαχειρίζεται μέσα από ένα κεντρικό, ιδιαίτερα απαιτητικό CMS.
-Διαλειτουργικότητα: Η ΚΙΜΩΝ θα πρέπει από την πρώτη μέρα να «συνομιλεί» απρόσκοπτα με Rafale, F-16V, EMB-145H, επίγεια κέντρα επιχειρήσεων, δίκτυα της ΔΕΠ και συστήματα επιτήρησης συνόρων.
-Λογιστική υποστήριξη: Από τα ανταλλακτικά και την τεχνική τεκμηρίωση μέχρι τη συνεργασία με την ελληνική βιομηχανία για επισκευές–αναβαθμίσεις, θα δοκιμαστεί στην πράξη το μοντέλο υποστήριξης που θα ακολουθηθεί και για τις υπόλοιπες FDI.
Η εικόνα από τα πρώτα χρόνια επιχειρησιακής ζωής της ΚΙΜΩΝ θα αποτελέσει τον πραγματικό «δείκτη επιτυχίας» του προγράμματος. Εάν το Πολεμικό Ναυτικό καταφέρει γρήγορα να εκμεταλλευτεί το πλήρες φάσμα δυνατοτήτων της τότε:
Η απόκτηση επιπλέον FDI – ιδίως με ελληνική ναυπήγηση – θα αποκτήσει πολύ ισχυρό επιχειρησιακό και πολιτικό επιχείρημα.
- Η διαμόρφωση και ο ρόλος των Bergamini θα «κουμπώσουν» με σαφή τρόπο γύρω από τον πυρήνα των FDI.
- Ο εκσυγχρονισμός των ΜΕΚΟ θα προσαρμοστεί ώστε να μεγιστοποιεί τη διαλειτουργικότητα με τον νέο κορμό του Στόλου.
Η ακύρωση του προγράμματος Constellation, η αβεβαιότητα στα χρονοδιαγράμματα και τις διαμορφώσεις των Bergamini και η ανάγκη για ομοιοτυπία και ψηφιακό άλμα καθιστούν μονόδρομο τις FDI ως βάση πάνω στην οποία θα χτιστεί το Πολεμικό Ναυτικό της νέας εποχής.
Σε συνδυασμό με τα Rafale, τα F-16V, τα μελλοντικά F-35, τα stand-off όπλα και τα μη επανδρωμένα συστήματα, οι FDI θα αποτελούν το πλωτό «κέντρο βάρους» της ελληνικής αποτροπής στη θάλασσα.
Θα κάνουν πράξη το δόγμα αποτροπής που δεν περιορίζεται στην επιβίωση σε ένα κλειστό Αιγαίο, αλλά προβάλλει ισχύ, ελέγχει περιοχές ενδιαφέροντος και μπορεί να επιβάλει κόστος σε κάθε επιθετικό σχεδιασμό, από το πρώτο μίλι μέχρι το πιο απομακρυσμένο σημείο της Ανατολικής Μεσογείου.