Μετά από μια διακοπή 33 ετών, οι αμερικανικές δυνάμεις θα πραγματοποιήσουν πυρηνικές δοκιμές, μετά από εντολή που έδωσε σήμερα, Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2025, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Τραμπ αιτιολόγησε την απόφασή του, υποστηρίζοντας πως «δεν είχε άλλη επιλογή», αφού διαπίστωσε πως άλλες δυνάμεις (βλ. Ρωσία) προχώρησαν το τελευταίο διάστημα σε δοκιμές όπλων ικανών να φέρουν πυρηνικές κεφαλές.
Πόσες δοκιμές πυρηνικών όπλων έχουν γίνει, γιατί σταμάτησαν – και γιατί κάποιος να τις ξεκινήσει ξανά;
Η πυρηνική εποχή
Η «πυρηνική εποχή» ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1945 όταν οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν δοκιμή μιας ατομικής βόμβας 20 κιλοτόνων στο Αλαμογκόρντο του Νέου Μεξικό, και στη συνέχεια έριξαν πυρηνικά στις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι τον Αύγουστο του 1945 για να αναγκάσουν την Ιαπωνία να παραδοθεί στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Σοβιετική Ένωση σόκαρε τη Δύση πυροδοτώντας την πρώτη της πυρηνική βόμβα μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1949.
Στις πέντε δεκαετίες μεταξύ του 1945 1996, όταν υπεγράφη η Συνθήκης για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT), πραγματοποιήθηκαν πάνω από 2.000 πυρηνικές δοκιμές, εκ των οποίων
- 1.032 από τις Ηνωμένες Πολιτείες
- 715 από τη Σοβιετική Ένωση
- 45 από την Βρετανία
- 210 από τη Γαλλία και
- 45 από την Κίνα.
Από την υπογραφή της CTBT, έχουν πραγματοποιηθεί 10 πυρηνικές δοκιμές.
- Η Ινδία διεξήγαγε δύο το 1998,
- το Πακιστάν επίσης δύο το 1998 και
- η Βόρεια Κορέα διεξήγαγε δοκιμές το 2006, το 2009, το 2013, το 2016 (δύο φορές) και το 2017.
Οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν τελευταία φορά δοκιμή το 1992, η Κίνα και η Γαλλία το 1996 και η Σοβιετική Ένωση το 1990. Η Ρωσία, η οποία κληρονόμησε το μεγαλύτερο μέρος του σοβιετικού πυρηνικού οπλοστασίου, δεν το έχει κάνει ποτέ.
Η Ρωσία πραγματοποίησε πυρηνικές ασκήσεις την περασμένη εβδομάδα και έχει δοκιμάσει έναν πυρηνοκίνητο πύραυλο κρουζ, τον Burevestnik, και μια πυρηνοκίνητη τορπίλη, την Poseidon, αλλά δεν έχει δοκιμάσει πυρηνική κεφαλή.
Γιατί σταμάτησαν οι πυρηνικές δοκιμές;
Oι πυρηνικές δοκιμές σταμάτησαν, καθώς εντάθηκε η ανησυχία σχετικά με τον αντίκτυπο που έχουν στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, είτε πραγματοποιούνται στον αέρα, στο έδαφος ή στον βυθό.
Ο αντίκτυπος των δοκιμών της Δύσης στον Ειρηνικό και των σοβιετικών δοκιμών στο Καζακστάν και την Αρκτική ήταν σημαντικός τόσο για το περιβάλλον όσο και για τους ανθρώπους. Ακτιβιστές λένε ότι εκατομμύρια άνθρωποι τόσο στον Ειρηνικό όσο και στο Καζακστάν υπέστησαν μόλυνση των εδαφών τους από πυρηνικές δοκιμές – και αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας εδώ και δεκαετίες.
Η CTBT απαγορεύει τις πυρηνικές δοκιμές από όλους, παντού. Υπογράφηκε από τη Ρωσία το 1996 και επικυρώθηκε το 2000. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν τη συνθήκη το 1996, αλλά δεν την έχουν επικυρώσει.
Το 2023, ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακάλεσε επίσημα την επικύρωση της CTBT από τη Ρωσία, ευθυγραμμίζοντας τη χώρα του με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Γιατί να ξεκινήσουν και πάλι οι δοκιμές;
Γιατί η Ρωσία και οι ΗΠΑ θέλουν να ξεκινήσουν και πάλι να τεστάρουν τα πυρηνικά τους όπλα; Για να συλλέξουν πληροφορίες για αυτά τα ευαίσθητα οπλικά συστήματα ή και για να στείλουν ένα «μήνυμα».
Οι δοκιμές παρέχουν στοιχεία για το τι θα κάνει οποιοδήποτε νέο πυρηνικό όπλο – και αν τα παλαιότερα όπλα εξακολουθούν να λειτουργούν.
Το 2020, η Washington Post ανέφερε ότι η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είχε συζητήσει το ενδεχόμενο διεξαγωγής πυρηνικής δοκιμής.
Εκτός από την παροχή τεχνικών δεδομένων, μια τέτοια δοκιμή θα θεωρούνταν στη Ρωσία και την Κίνα ως μια σκόπιμη επίδειξη της στρατηγικής ισχύος των ΗΠΑ.
Ο Πούτιν έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι εάν οι ΗΠΑ επαναλάβουν τις πυρηνικές δοκιμές, το ίδιο θα κάνει και η Ρωσία. Ο Πούτιν λέει ότι μια παγκόσμια κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Πόσα πυρηνικά όπλα έχουν οι μεγάλες δυνάμεις;
Ο ακριβής αριθμός των πυρηνικών κεφαλών που διαθέτει κάθε χώρα είναι μυστικός. Κατ’ εκτίμηση:
- η Ρωσία έχει συνολικά περίπου 5.459 πυρηνικές κεφαλές,
- οι ΗΠΑ έχουν περίπου 5.177.
- Η Κίνα είναι η τρίτη μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη με 600 πυρηνικές κεφαλές,
- η Γαλλία έχει 290,
- το Ηνωμένο Βασίλειο 225,
- η Ινδία 180,
- το Πακιστάν 170,
- το Ισραήλ 90 και
- η Βόρεια Κορέα 50.
Η Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα πραγματοποιούν όλες σημαντικές εκσυγχρονίσεις των πυρηνικών τους οπλοστασίων.
Πηγή: Reuters / Φωτογραφίες αρχείου Reuters