Το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ έδωσε σήμερα το τελικό πράσινο φως για τη δημιουργία του νέου χρηματοδοτικού εργαλείου «SAFE», που θα παρέχει δάνεια ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, για κοινές επενδύσεις στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, το «SAFE» εγκρίθηκε από τους Υπουργούς της ΕΕ με ευρεία πλειοψηφία και χωρίς συζήτηση: όλες οι χώρες ψήφισαν υπέρ εκτός από την Ουγγαρία που απείχε. Την προηγούμενη εβδομάδα τα κράτη – μέλη της ΕΕ (σε επίπεδο πρέσβεων) είχαν καταλήξει σε κατ’ αρχήν συμφωνία για το «SAFE». Η Πολωνική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ χαιρέτισε τη συμφωνία αυτή, ως «μεγάλη επιτυχία», σημειώνοντας ότι ο συμβιβασμός επετεύχθη έπειτα από «δύσκολες διαπραγματεύσεις» που κράτησαν δύο μήνες.
Με βάση τη νομοθετική πράξη του «SAFE» που εγκρίθηκε, ανοίγει ο δρόμος για τη συμμετοχή και τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, σε κοινές επενδύσεις στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Το χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE θα παρέχει χαμηλότοκα πολυετή δάνεια, ύψους έως και 150 δισ. ευρώ, τα οποία θα εγγυάται ο προϋπολογισμός της ΕΕ. Τα δάνεια αυτά θα προορίζονται για την κοινή χρηματοδότηση αγορών και εξοπλιστικών έργων σε τομείς όπου η ευρωπαϊκή προσφορά παραμένει ανεπαρκής, όπως η παραγωγή πυραύλων, πυρομαχικών, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και αντιαεροπορικών αμυντικών συστημάτων, κ.α..
Στα δάνεια αυτά θα μπορούν να συμμετάσχουν χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Νορβηγία και η Ουκρανία, που έχουν υπογράψει μια εταιρική σχέση άμυνας και ασφάλειας, καθώς και η Βρετανία, η οποία υπέγραψε με την ΕΕ παρόμοια συμφωνία εταιρικής σχέσης στις 19 Μαΐου στο Λονδίνο, καθώς και υποψήφιες προς ένταξη χώρες.
Στην πρόταση υπό έγκριση κανονισμού, προβλέπεται το κόστος των εξαρτημάτων που παράγεται από την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία (εγκατεστημένη στην ΕΕ, σε χώρα του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου [ΕΟΧ] / Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών [ΕΖΕΣ] ή στην Ουκρανία) να μην είναι μικρότερο από το 65% του συνολικού κόστους του τελικού στρατιωτικού εξοπλισμού. Το υπόλοιπο ποσοστό, έως και 35% μπορεί να προέρχεται από χώρες εκτός ΕΕ, χωρών του ΕΟΧ/ΕΖΕΣ ή της Ουκρανίας.
Διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι για τη συμμετοχή της Τουρκίας, όπως και για όλες τις άλλες υποψήφιες προς ένταξη χώρες, θα πρέπει να συνομολογηθεί μια διαφορετικού τύπου συμφωνία από το Συμβούλιο με ομοφωνία.
Το «Safe» αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος για τον επανεξοπλισμό της ευρωπαϊκής ηπείρου, του «ReArm Europe«, που παρουσίασε στα τέλη Μαρτίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το οποίο στοχεύει στην κινητοποίηση έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ.
ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Οι επιλέξιμες δράσεις που χρηματοδοτούνται μέσω του SAFE θα σχετίζονται με τον πρώτο κατάλογο τομέων προτεραιότητας που προσδιορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 6 Μαρτίου 2025 και θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες αμυντικών προϊόντων:
Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει: πυρομαχικά και πυραύλους, συστήματα πυροβολικού, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων επιθέσεων βαθιάς ακρίβειας, δυνατότητες επίγειας μάχης με τα συστήματα υποστήριξής τους, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού στρατιωτών και των όπλων πεζικού, προστασία κρίσιμων υποδομών, κυβερνοασφάλεια, στρατιωτική κινητικότητα συμπεριλαμβανομένης της αντικινητικότητας
Τα αμυντικά προϊόντα που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία θα υπόκεινται σε αυστηρότερους όρους επιλεξιμότητας, απαιτώντας από τους εργολάβους να έχουν την ικανότητα να αποφασίζουν για τον ορισμό, την προσαρμογή και την εξέλιξη του σχεδιασμού του αμυντικού προϊόντος.
Η κατηγορία 2 περιλαμβάνει: συστήματα αεροπορικής και πυραυλικής άμυνας, θαλάσσιες επιφανειακές και υποβρύχιες δυνατότητες, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συστήματα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και στρατηγικά συστήματα διευκόλυνσης (στρατηγική αερομεταφορά, ανεφοδιασμός αέρος-αέρος και συστήματα C4ISTAR, καθώς και διαστημικά στοιχεία και υπηρεσίες, τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος).
Και για τις δύο κατηγορίες προϊόντων, οι συμβάσεις προμηθειών θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι το κόστος των εξαρτημάτων που προέρχονται εκτός ΕΕ, κρατών ΕΟΧ-ΕΖΕΣ και Ουκρανίας δεν υπερβαίνει το 35% του εκτιμώμενου κόστους των εξαρτημάτων του τελικού προϊόντος.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ / της Μαρίας Αρώνη