*του Κώστα Σαρικά
Η Αθήνα και το Τελ Αβίβ έχουν περάσει τα τελευταία χρόνια από τη «συγκυριακή σύμπλευση» σε σχέση στρατηγικού βάθους, με ανοικτά διπλωματικά κανάλια, πυκνές στρατιωτικές επαφές, κοινές ασκήσεις και ανταλλαγή πληροφοριών. Στον πυρήνα υπάρχει κοινή ανάγνωση της απειλής στην Ανατολική Μεσόγειο, με την Τουρκία να παραμένει ο σταθερός παρονομαστής.
Το Ισραήλ έχει καθημερινή εμπειρία από επιθέσεις κορεσμού με ρουκέτες, UAV και πυραυλικά πλήγματα, ενώ η Ελλάδα «βλέπει» την ίδια λογική μαζικότητας να μεταφέρεται στο Αιγαίο και στη Θράκη, με την Άγκυρα να επενδύει σε drones, πυραύλους, ηλεκτρονικό πόλεμο και δικτυοκεντρικές δυνατότητες.
Σε αυτό το περιβάλλον, τα ισραηλινά συστήματα που αποκτά ή συζητά η Ελλάδα δεν είναι απλώς νέες προμήθειες. Είναι κομμάτια ενός πλέγματος αποτροπής, με στόχο να αντιμετωπιστεί η απειλή χαμηλού κόστους και υψηλής μαζικότητας και να κλείσει ο κύκλος «εντοπισμός–στοχοποίηση–προσβολή–εκτίμηση αποτελέσματος» σε νησιωτικό και χερσαίο πεδίο.
Η «γραμμή» των τελευταίων μηνών: από τις παραλαβές στη δομή πλέγματος
Η εικόνα διαμορφώνεται σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορά συστήματα ακριβείας που ήδη μπαίνουν στην επιχειρησιακή καθημερινότητα, με αιχμή τους Spike NLOS σε συνδυασμό με οργανικούς αισθητήρες UAV. Ο δεύτερος αφορά μεγάλα προγράμματα που ωριμάζουν προς συμφωνία, όπως η ενίσχυση πυρών ξηράς με PULS και η πολυεπίπεδη αντιαεροπορική–αντιdrone ομπρέλα.
Το «νήμα» που ενώνει τα πάντα είναι η στροφή σε λύσεις που αντέχουν κορεσμό, επιτρέπουν ταχύτατη στοχοποίηση και δίνουν επιλογές οικονομίας πυρός, ώστε η άμυνα να μη «καίει» ακριβούς αναχαιτιστές απέναντι σε φθηνούς στόχους.
Πολυεπίπεδη αεράμυνα: ο ελληνικός «θόλος» με ισραηλινή σχολή
Η ανάγκη δεν είναι απλώς να προστεθούν νέα βλήματα. Είναι να χτιστεί αρχιτεκτονική αεράμυνας με στρώματα, διασύνδεση αισθητήρων και ενιαία εικόνα αεράμυνας. Στο πλαίσιο αυτό, το σενάριο τριών στρωμάτων αφορά τα ισραηλινά συστήματα SPYDER, BARAK MX και David’s Sling.
SPYDER: το χαμηλό–μεσαίο στρώμα για UAV και αιφνιδιασμό
Το SPYDER είναι τυπικά σύστημα μικρών και μεσαίων αποστάσεων με έμφαση στον μικρό χρόνο αντίδρασης, κατάλληλο για σενάρια όπου ο στόχος εμφανίζεται χαμηλά και «αργά» ή χαμηλά και «γρήγορα».
– Τεχνικά στοιχεία που έχουν επιχειρησιακή αξία
- Χρήση πυραύλων αεροπορικής προέλευσης σε επίγειο ρόλο, συνήθως Python-5 και Derby, άρα δυνατότητα high off-boresight εμπλοκών και ταχείας μετάβασης σε στόχους.
- Διαμόρφωση «shoot and scoot» με κινητές μονάδες, κρίσιμη για αποφυγή πρώτου πλήγματος και για κάλυψη νησιωτικών τομέων.
- Ικανότητα εμπλοκής πολλαπλών στόχων, με έμφαση σε UAV, loitering munitions και χαμηλά ιπτάμενα μέσα.
- Ρόλος σημειακής προστασίας κρίσιμων υποδομών και σχηματισμών, με δυνατότητα γρήγορης μετακίνησης.
BARAK MX: αεράμυνα περιοχής και διασύνδεση σε δίκτυο
Το BARAK MX παρουσιάζεται ως οικογένεια, όχι ως «μία» λύση. Η λογική είναι να έχεις διαφορετικούς αναχαιτιστές ανάλογα με το επίπεδο απειλής, σε κοινή αρχιτεκτονική διοίκησης και ελέγχου.
– Τεχνικά στοιχεία με αποτρεπτικό αποτύπωμα
- Οικογένεια αναχαιτιστών με διαφορετικά βεληνεκή, ώστε να χτίζεται κλιμάκωση από μέση έως μεγαλύτερη ακτίνα κάλυψης.
- Ικανότητα αεράμυνας περιοχής, άρα δημιουργία «ζωνών άρνησης» και όχι μόνο σημειακής προστασίας.
- Διασύνδεση με αισθητήρες και C2, ώστε να λειτουργεί ως κόμβος σε ενοποιημένη αεράμυνα, κρίσιμο σε περιβάλλον ηλεκτρονικού πολέμου.
- Έμφαση σε ταυτόχρονες εμπλοκές, που είναι κλειδί απέναντι σε κύματα UAV και cruise.
David’s Sling: ανώτερο στρώμα για πιο απαιτητικές απειλές
Το David’s Sling ανήκει στη λογική της αντιμετώπισης «δύσκολων» στόχων σε μεγαλύτερα ύψη και αποστάσεις, εκεί όπου ο αμυνόμενος θέλει να σταματήσει την απειλή πριν πλησιάσει κρίσιμες περιοχές.
– Τεχνικά χαρακτηριστικά ως λογική χρήσης
- Αναχαιτιστές υψηλών επιδόσεων για στόχους μεγαλύτερης πολυπλοκότητας, με έμφαση στην ακρίβεια και στην ανθεκτικότητα σε παρεμβολές.
- Ικανότητα να λειτουργεί ως ανώτερο στρώμα πάνω από τα SHORAD/MRAD, ώστε να μειώνει το βάρος στα χαμηλότερα επίπεδα.
- Επιχειρησιακή αξία σε «αντι-κορεσμό» αρχιτεκτονική, επειδή κόβει τις πιο επικίνδυνες απειλές νωρίτερα και δίνει χρόνο/χώρο στη διοίκηση να κατανεμηθεί.
Ραντάρ EL/M-2084 και C2: το «μάτι» και το νευρικό σύστημα
Χωρίς ισχυρό ραντάρ και σύστημα διοίκησης-ελέγχου, τα στρώματα δεν συνεργάζονται. Σε περιβάλλον κορεσμού, η αποτροπή δεν είναι να «βλέπεις κάτι». Είναι να βλέπεις πολλά, να τα ταξινομείς σωστά και να μοιράζεις εμπλοκές με οικονομία πυρός.
– Τι «μετράει» τεχνικά στο EL/M-2084
- Πολυαποστολικό ραντάρ AESA (MMR), σχεδιασμένο να παράγει ταυτόχρονα εναέρια εικόνα και εικόνα απειλών μικρού ίχνους (UAV/loitering), με υψηλό ρυθμό ανανέωσης ίχνους για «γρήγορες» εμπλοκές.
- Δυνατότητα να λειτουργεί ως βασικός αισθητήρας σε αντιαεροπορικές/αντιdrone αρχιτεκτονικές, τροφοδοτώντας σε πραγματικό χρόνο το C2 με ίχνη, ταξινόμηση και προτεραιοποίηση απειλών.
- Ικανότητα διαχείρισης μεγάλου αριθμού στόχων, κάτι κρίσιμο όταν ο αντίπαλος χρησιμοποιεί κορεσμό με σμήνη και δολώματα για να «αδειάσει» αποθήκες αναχαιτιστών.
Σημαντικό επιχειρησιακό πλεονέκτημα: η ίδια οικογένεια ραντάρ έχει «λογική» αντιμετώπισης ρουκετών/πυρών καμπύλης τροχιάς και απειλών μικρής υπογραφής, άρα ενισχύει συνολικά την αντίληψη πεδίου και όχι μόνο την κλασική αεράμυνα.
PULS: νέα γενιά πυρών ξηράς με ακρίβεια και εμβέλεια
Το PULS είναι ουσιαστικά πλατφόρμα εκτόξευσης που αποκτά αξία μέσα από τα πυρομαχικά της. Η δυνατότητα του δεν είναι μόνο το βεληνεκές, αλλά ότιεπιτρέπει κλιμάκωση από οικονομικά πυρά μέχρι βαθύτερα πλήγματα ακριβείας.
– Τεχνικά στοιχεία που εξηγούν τη χρησιμότητα
- Πολυδιαμετρηματική φιλοσοφία, με δυνατότητα χρήσης διαφορετικών ρουκετών/πυραύλων για διαφορετικά βεληνεκή και αποστολές.
- Έμφαση σε κατευθυνόμενα πυρομαχικά για ακρίβεια, που μειώνει σπατάλη αποθεμάτων και αυξάνει αποτελεσματικότητα σε στοχευμένα πλήγματα.
- Δυνατότητα ταχείας βολής και μετακίνησης, άρα επιβίωση σε περιβάλλον αντι-πυροβολικού και drone επιτήρησης.
- Επιχειρησιακό «βάθος» για Θράκη και νησιά, με δημιουργία ζωνών απαγόρευσης και επιλογών αντίδρασης χωρίς να εμπλέκεται αποκλειστικά η ΠΑ.
LORA: βαθιά κρούση ως στρατηγική ασφάλεια κλιμάκωσης
Ο LORA ανήκει στη λογική των quasi-ballistic/στρατηγικών πυρών με ακρίβεια. Αυτό που προσφέρει είναι αβεβαιότητα στον αντίπαλο και ανάγκη διασποράς των κρίσιμων υποδομών του.
– Τεχνικά στοιχεία ως αποτρεπτικό μήνυμα
- Ικανότητα πλήγματος σε βάθος με υψηλή ακρίβεια, άρα δημιουργία «κόστους» σε κόμβους διοίκησης, υποδομές και κρίσιμες εγκαταστάσεις.
- Λειτουργεί ως ανεξάρτητη επιλογή κρούσης που δεν εξαρτάται από καιρό, αεροπορικά παράθυρα ή την αποδοχή ρίσκου εισόδου σε πυκνή αεράμυνα.
Spike NLOS: το όπλο μη ορατής επαφής που «γράφει» σε Αιγαίο και Έβρο
Ο Spike NLOS είναι το πιο ταιριαστό «εργαλείο» για ανάγλυφο, νησίδες, κλειστούς διαύλους και ταχύτατη στοχοποίηση.
– Τεχνικά στοιχεία που κάνουν τη διαφορά
- Κατηγορία NLOS με δυνατότητα πλήγματος χωρίς οπτική επαφή, μέσω αισθητήρα και ζεύξης δεδομένων, άρα αξιοποίηση κάλυψης από ανάγλυφο και νησίδες.
- Η φιλοσοφία «man-in-the-loop» επιτρέπει επιλογή στόχου/διόρθωση κατά την πτήση, κάτι κρίσιμο όταν ο στόχος αλλάζει πορεία ή όταν υπάρχει ανάγκη αποφυγής παράπλευρων απωλειών.
- EO/IR αισθητήρας για αναγνώριση και προσβολή, που αυξάνει την αξιοπιστία σε περιβάλλον ηλεκτρονικών παρεμβολών και σύγχυσης.
- Ιδανικό για anti-access/area denial σε στενούς διαύλους του Αιγαίου, και για «first hour» σενάρια στον Έβρο.
Orbiter 3: ο αισθητήρας που κλείνει τον κύκλο στοχοποίησης
Η ουσία δεν είναι «πύραυλος ή drone». Είναι το ζεύγος αισθητήρα–πυρός. Το Orbiter λειτουργεί ως οργανικός αισθητήρας επίμονης εικόνας, κατάδειξης και εκτίμησης αποτελέσματος.
– Τεχνικά στοιχεία ως επιχειρησιακή αξία
- Επιμονή πάνω από περιοχή ενδιαφέροντος για συνεχή εικόνα, κάτι κρίσιμο σε νησιωτικό περιβάλλον όπου οι στόχοι «χάνονται» εύκολα.
- Μετάδοση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο για ταχεία στοχοποίηση και μειωμένο χρόνο από εντοπισμό σε προσβολή.
- Κρίσιμος ρόλος στη διαδικασία BDA, ώστε να επιβεβαιώνεται αποτέλεσμα και να μην σπαταλώνται πυρά.
Heron: επιτήρηση μεγάλης διάρκειας και «εικόνα» στρατηγικού επιπέδου
Το Heron καλύπτει την ανάγκη για μακρά παραμονή πάνω από θάλασσα και σύνορα, κάτι που μετατρέπεται σε αποτροπή επειδή μειώνει την πιθανότητα αιφνιδιασμού.
– Τεχνικά στοιχεία που τροφοδοτούν το πλέγμα
- Μεγάλη διάρκεια πτήσης και ακτίνα επιτήρησης, άρα επίμονη εικόνα πάνω από κρίσιμους τομείς.
- Φέρει συνήθως πακέτα ISR με ηλεκτρο-οπτικά/IR και, ανάλογα με τη διαμόρφωση, δυνατότητες ναυτικής επιτήρησης, κάτι που «κουμπώνει» στο Αιγαίο.
- Όσο αυξάνεται η επιμονή εικόνας, τόσο μειώνεται η δυνατότητα δημιουργίας τετελεσμένου από τον αντίπαλο.
SPICE: μαζικότητα ακριβείας για τα F-16 με stand-off λογική
Τα κιτ SPICE μετατρέπουν συμβατικά πυρομαχικά σε κατευθυνόμενα όπλα. Η αξία τους είναι ότι αυξάνουν την «ποσότητα» της ακριβείας.
– Τεχνικά στοιχεία που μετράνε
- Συνδυασμός INS/GPS και ηλεκτρο-οπτικών μεθόδων καθοδήγησης ανάλογα με την έκδοση, με δυνατότητα προσβολής με stand-off προφίλ.
- Επιτρέπει οικονομία και κλιμάκωση, επειδή αξιοποιεί αποθέματα βομβών και προσθέτει ακρίβεια χωρίς να απαιτείται πάντα νέο, ακριβό όπλο από μηδενική βάση.
- Ενισχύει την επιβίωση αεροσκαφών, αφού μειώνει ανάγκη εισόδου σε ζώνες πυκνής αεράμυνας.
RAMPAGE: εργαλείο κρούσης σε κόμβους
Ο RAMPAGE κινείται στη λογική προσβολής κρίσιμων σημείων όπως ραντάρ, κέντρα διοίκησης και υποδομές, ώστε να ανοίγουν παράθυρα για την υπόλοιπη επιχείρηση.
– Τεχνικά στοιχεία ως επιχειρησιακή αξία
- Προφίλ stand-off κρούσης που επιτρέπει πλήγματα σε βάθος με μειωμένο ρίσκο έκθεσης.
- Στόχευση σε «κόμβους» που αν χαθούν, μειώνουν τη συνοχή του αντίπαλου δικτύου αεράμυνας και διοίκησης.
- Σε περιβάλλον δικτυοκεντρικού πολέμου, το χτύπημα κόμβων έχει δυσανάλογο αποτέλεσμα σε σχέση με το να «κυνηγάς» μεμονωμένες πλατφόρμες.
Apache: αναβάθμιση στα AH-64A και «γέφυρα» διαθεσιμότητας
Στα Apache, το κρίσιμο είναι ότι η προσπάθεια αφορά αναβάθμιση στα AH-64A, ώστε να παραμείνουν αξιόπιστη ικανότητα πρώτης γραμμής. Εδώ το αποτύπωμα δεν είναι μόνο επιχειρησιακό, είναι και τεχνικό, γιατί η αναβάθμιση σε πλατφόρμες παλαιότερης γενιάς αφορά κυρίως ηλεκτρονικά, επιβιωσιμότητα και διαθεσιμότητες.
– Τι σημαίνει πρακτικά μια αναβάθμιση «στα Α»
- Εκσυγχρονισμός avionics και αποστολικών υπολογιστών, ώστε να βελτιώνεται η αξιοπιστία και να μειώνονται αστοχίες λόγω ηλικίας.
- Αναβάθμιση επικοινωνιών και ναυτιλίας, με στόχο ασφαλέστερη πτήση, καλύτερη συνεργασία με μονάδες εδάφους και λειτουργία σε σύγχρονο C2 περιβάλλον.
- Ενίσχυση αυτοπροστασίας, με λογική αντιμετώπισης MANPADS και απειλών μικρού βεληνεκούς, κρίσιμη σε σενάρια Έβρου και νησιών.
- Κυρίως, πακέτο υποστήριξης, ανταλλακτικών και εργοστασιακής/εργοστασιακού τύπου συντήρησης, γιατί χωρίς υψηλές διαθεσιμότητες το Apache δεν είναι αποτροπή, είναι «αριθμός στο χαρτί».
Το πραγματικό στοίχημα: ένα πλέγμα που βλέπει, αντέχει και απαντά
Αν η Ελλάδα «δέσει» σωστά τα στρώματα αεράμυνας με ραντάρ και C2, αν τα πυρά ακριβείας κουμπώσουν οργανικά με UAV αισθητήρες, και αν η κρούση της ΠΑ αποκτήσει μαζικότητα ακριβείας με stand-off επιλογές, τότε δεν μιλάμε για μεμονωμένες αγορές. Μιλάμε για μετατόπιση δόγματος.
Το πραγματικό «ισραηλινό αποτύπωμα» δεν είναι ένα σύστημα. Είναι η φιλοσοφία του πλέγματος, η αντοχή σε κορεσμό και η ταχύτητα στον κύκλο στοχοποίησης.
Απέναντι σε μια Τουρκία που επενδύει στη μαζικότητα και δοκιμάζει όρια, αυτό είναι που αλλάζει τα δεδομένα, γιατί μειώνει τον χώρο του αιφνιδιασμού και αυξάνει το κόστος του ρίσκου.