*Του Κώστα Σαρικά
Οι πρώτες πτήσεις των μη επανδρωμένων αεροχημάτων V-BAT σε Ρόδο και Λέσβο επιβεβαίωσαν τις υψηλές προσδοκίες του Στρατιωτικού Επιτελείου.
Το OnAlert.gr φέρνει στο φως στιγμιότυπα από τις πρώτες δοκιμές των V-BAT. Η εικόνα που φτάνει από τις δοκιμές χαρακτηρίζεται ως εξαιρετικά θετική και ανώτερη των προσδοκιών, με αποτέλεσμα το ΓΕΕΘΑ να προσανατολίζεται σε απόφαση για προμήθεια επιπλέον συστημάτων.
Στόχος είναι η επέκταση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων όχι μόνο στον Στρατό Ξηράς, αλλά και στο Πολεμικό Ναυτικό, ώστε τα νέα UAV να μπορούν να επιχειρούν τόσο από χερσαίες περιοχές όσο και από πλοία επιφανείας, όπως φρεγάτες, κανονιοφόρους αλλά και από τα περιπολικά Island, τα οποία ήδη έχουν αναπτυχθεί στο ανατολικό Αιγαίο.
Η θετική αξιολόγηση των πρώτων πτήσεων και τα συμπεράσματα για τις δυνατότητες των V-BAT αποτέλεσε την αφετηρία για έναν νέο σχεδιασμό ενσωμάτωσης των V-BAT στο διακλαδικό δίκτυο επιτήρησης και στοχοποίησης, στο πλαίσιο της συνολικής στρατηγικής του ΓΕΕΘΑ για εκτεταμένη χρήση μη επανδρωμένων μέσων τόσο στην άμυνα των νησιών όσο και στον Έβρο.
Επιχειρησιακός απολογισμός των πρώτων πτήσεων
Οι δοκιμές πραγματοποιήθηκαν σε Ρόδο και Λέσβο, σε περιβάλλον που προσομοιάζει τις πραγματικές επιχειρησιακές συνθήκες του Ανατολικού Αιγαίου. Το αποτέλεσμα κρίθηκε απολύτως ικανοποιητικό:
Τα V-BAT πέτυχαν σταθερή εικόνα επιτήρησης σε μεγάλες αποστάσεις με ελάχιστες απώλειες σήματος. Οι δοκιμές έδειξαν ικανότητα λειτουργίας ακόμα και κάτω από αντίξοες συνθήκες, που συχνά επικρατούν στο νησιωτικό περιβάλλον.
Οι χειριστές ανέφεραν χαμηλές απαιτήσεις υποστήριξης και υψηλό επίπεδο αυτοματοποίησης. Οι δυνατότητες μετάβασης από κάθετη σε οριζόντια πτήση και αντίστροφα αποδείχθηκαν απόλυτα σταθερές.
Η Ρόδος και η Λέσβος έχουν επιλεγεί ως οι δύο βασικές βάσεις για τα πρώτα δύο συστήματα. Από τη Ρόδο καλύπτονται αποστολές επιτήρησης στα Δωδεκάνησα και την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ από τη Λέσβο παρακολουθούνται οι τομείς από τη Θράκη έως τη Σάμο και τη Χίο. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό ανάλογα συστήματα θα αναπτυχθούν με την απόκτηση επιπλέον V-BAT τόσο και στα υπόλοιπα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου όσο και στα χερσαία σύνορα της χώρας.
Η δομή των ελληνικών V-BAT
Η Ελλάδα παρέλαβε δύο συστήματα V-BAT μέσω δωρεάς του Ιδρύματος Αθανάσιου Λασκαρίδη. Κάθε σύστημα περιλαμβάνει δύο UAV, άρα συνολικά υπάρχουν τέσσερα αεροχήματα σε ενεργό υπηρεσία.
Τα V-BAT υπάγονται οργανικά στο 472 Τάγμα Επιτήρησης Πληροφορικής, ενώ οι πρώτοι χειριστές και τεχνικοί έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευσή τους.
Το ΓΕΕΘΑ εξετάζει ήδη τη δημιουργία μόνιμου Κέντρου Εκπαίδευσης V-BAT, ώστε να υπάρξει συνεχής ροή στελεχών και τεχνικών υποστήριξης.
Τεχνικά χαρακτηριστικά και δυνατότητες
Το V-BAT είναι VTOL UAV (Vertical Take-Off and Landing) με ιδιαίτερη σχεδίαση «tilt-body», δηλαδή στρέφει ολόκληρο το σώμα του για να αλλάξει προφίλ πτήσης.
Κύριες επιδόσεις:
- Αυτονομία πτήσης: έως 13 ώρες
- Επιχειρησιακή εμβέλεια: 100–130 χιλιόμετρα (ανάλογα με payload και επικοινωνίες)
- Ωφέλιμο φορτίο: έως 18 κιλά
- Κινητήρας: τύπου Heavy Fuel (JP-5/JP-8)
- Μέγιστο ύψος πτήσης: περίπου 15.000 πόδια
- Ταχύτητα πλεύσης: 90–100 κόμβοι
– Συστήματα και αισθητήρες:
- Ηλεκτροοπτικοί/υπέρυθροι αισθητήρες ημέρας και νύχτας
- Σύστημα BLOS (Beyond Line of Sight) για επιχειρήσεις πέραν οπτικής επαφής
- GNSS Anti-jam και αντι-παρεμβολή σε δορυφορικά σήματα
- Σύστημα επικοινωνιών για διακλαδική διασύνδεση
- Δυνατότητα μεταφοράς payloads ηλεκτρονικού πολέμου ή laser designator
Η απουσία ανάγκης για διάδρομο απογείωσης/προσγείωσης και η δυνατότητα χρήσης μικρής επίπεδης επιφάνειας, καθιστούν το V-BAT εξαιρετικά ευέλικτο για νησιωτικό περιβάλλον και για χρήση από πλοία επιφανείας.
Χρήση από πλοία – Το επόμενο βήμα
Το ΓΕΕΘΑ, σε συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό, προχωρά στην αξιολόγηση του V-BAT για επιχειρήσεις από καταστρώματα πλοίων.
Η δυνατότητα κάθετης απογείωσης και προσγείωσης χωρίς catapult ή recovery system επιτρέπει την επιχειρησιακή αξιοποίηση ακόμη και σε πλοία μικρής μετατόπισης.
Συγκεκριμένα, τα V-BAT μπορούν να επιχειρούν από:
- Φρεγάτες ΜΕΚΟ 200HN και S
- Κανονιοφόρους
- Περιπολικά Island
Η επιχειρησιακή αξία αυτής της δυνατότητας είναι καθοριστική. Με την ανάπτυξη ενός UAV V-BAT σε κάθε πλοίο, το Πολεμικό Ναυτικό αποκτά αυτόνομη εναέρια εικόνα ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance) χωρίς να χρειάζεται εξωτερική υποστήριξη.
Σε αποστολές επιτήρησης, ναυτικών αποκλεισμών ή συνοδείας νηοπομπών, ένα V-BAT μπορεί να παραμένει στον αέρα πάνω από 10 ώρες, μεταδίδοντας ζωντανά δεδομένα στο Κέντρο Επιχειρήσεων και στα συνεργαζόμενα πλοία.
Διακλαδική διασύνδεση και δίκτυο C4ISR
Η σχεδίαση του V-BAT εξυπηρετεί απόλυτα τη φιλοσοφία δικτυοκεντρικού πολέμου (Network-Centric Warfare) που προωθεί το ΓΕΕΘΑ. Με την ενσωμάτωση στο δίκτυο C4ISR, τα V-BAT μπορούν να διαμοιράζουν δεδομένα σε:
- πλοία επιφανείας,
- μαχητικά αεροσκάφη (συμπεριλαμβανομένων των F-35),
- σταθμούς αεράμυνας,
- και χερσαίες δυνάμεις.
Η διαλειτουργικότητα αυτή προσφέρει πλήρη τακτική επίγνωση (situational awareness) σε πραγματικό χρόνο. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη πραγματοποιήσει συνδυασμένες επιχειρήσεις V-BAT με F-35, αξιοποιώντας τη δυνατότητα άμεσης ανταλλαγής δεδομένων στόχου μέσω Link-16.
Η ίδια δυνατότητα αποτελεί πλέον στόχο για τα ελληνικά Επιτελεία, που σχεδιάζουν ένα ενιαίο δίκτυο αισθητήρων και πλατφορμών, στο οποίο θα συμμετέχουν Heron, Patroller, Camcopter S-100, τα νέα V-BAT και στο μέλλον ελληνικά UAV εγχώριας ανάπτυξης.
Το ΓΕΕΘΑ δρομολογεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για εκτεταμένη χρήση των V-BAT στην άμυνα των νησιών και της ηπειρωτικής μεθορίου.
Το δόγμα αυτό προβλέπει ταχεία μετάβαση από επιτήρηση σε στοχοποίηση, με UAV όπως το V-BAT να λειτουργούν ως «αισθητήρες» που εντοπίζουν, καταγράφουν και μεταδίδουν συντεταγμένες σε πραγματικό χρόνο προς τα συστήματα πυρός ή τα loitering όπλα.
Στο νησιωτικό περιβάλλον του Αιγαίου, όπου οι αποστάσεις είναι μικρές αλλά τα πεδία δράσης εκτεταμένα, το V-BAT προσφέρει:
- Άμεση ανάπτυξη από μικρές βάσεις.
- Επιτήρηση σε πραγματικό χρόνο θαλάσσιων διαύλων και ακτών.
- Στοχοποίηση με laser designator για βολές πυροβολικού ή loitering drones.
- Ανθεκτικότητα σε GPS παρεμβολές και λειτουργία σε «ηλεκτρονικά επιβαρυμένο» περιβάλλον.
Στον Έβρο, το V-BAT μπορεί να καλύψει επιχειρησιακά κενά μεταξύ παρατηρητηρίων, να παρέχει αναγνώριση κινήσεων και να κατευθύνει πυρά ακριβείας. Το χαμηλό κόστος λειτουργίας του επιτρέπει συνεχή επιτήρηση ακόμη και σε περίοδο ειρήνης.
Το πλεονέκτημα του V-BAT είναι η φορητότητα και ευκολία ανάπτυξης. Μπορεί να συμπληρώσει τα μεγαλύτερα UAV όπως το Heron, προσφέροντας ευελιξία και ταχύτητα απόκρισης.
Επιχειρησιακά συμπεράσματα από τις δοκιμές
Η εμπειρία των πρώτων δοκιμών κατέδειξε ότι το V-BAT είναι πλήρως κατάλληλο για το ελληνικό νησιωτικό περιβάλλον.
Τα σημαντικότερα σημεία από τα επιχειρησιακά reports είναι:
1. Ελάχιστος χρόνος ανάπτυξης: Από συσκευασία σε πλήρη πτητική ετοιμότητα μέσα σε 20 λεπτά.
2. Υψηλή σταθερότητα hover: Διατηρεί θέση ακόμη και με ριπές ανέμου άνω των 35 κόμβων.
3. Αυτονομία: >12 ωρών με σταθερή μετάδοση δεδομένων.
4. Απλή συντήρηση: Οι χειριστές μπορούν να κάνουν βασικές επισκευές χωρίς εξειδικευμένο προσωπικό.
5. Δυνατότητα συνεχούς αναμετάδοσης δεδομένων σε πολλαπλούς σταθμούς.
Τα στοιχεία αυτά ήταν αρκετά για να οδηγήσουν το ΓΕΕΘΑ στην απόφαση επέκτασης του στόλου των V-BAT. Η θετική εικόνα ανοίγει το δρόμο για πλήρη επιχειρησιακή ενσωμάτωση για να ακολουθήσουν οι επόμενες ενέργειες:
1. Αύξηση αριθμού συστημάτων ώστε να επιτευχθεί 24ωρη επιτήρηση σε κρίσιμους τομείς.
2. Δημιουργία δικτύου τεχνικής υποστήριξης
3. Ενσωμάτωση στα ελληνικά C2 συστήματα.
4. Κοινές ασκήσεις με Πολεμική Αεροπορία, Πολεμικό Ναυτικό και Μονάδες Ειδικού Πολέμου για διακλαδική αξιοποίηση.
5. Ενσωμάτωση με συστήματα loitering munitions στο πλαίσιο του νέου σχεδιασμού του ΓΕΕΘΑ.
Τα V-BAT ως πολλαπλασιαστής ισχύος
Η ανάπτυξη των V-BAT σημαίνει πρακτικά ότι η Ελλάδα αποκτά διαρκή επιτήρηση χαμηλού κόστους πάνω από κρίσιμες περιοχές.
Κάθε ώρα πτήσης UAV κοστίζει πολλαπλάσια λιγότερο από μια ώρα μαχητικού, ενώ παρέχει συνεχή εικόνα σε πραγματικό χρόνο. Η αξιοποίηση από πλοία επιτρέπει στα πληρώματα να έχουν αυτοτελή τακτική επίγνωση, ενώ ο συνδυασμός με αισθητήρες επιφανείας και sonar δημιουργεί πλήρες επιχειρησιακό πλέγμα επιτήρησης.
Τα V-BAT μπορούν να υποστηρίξουν:
- Ανίχνευση στόχων επιφανείας.
- Παρακολούθηση παράκτιων μετακινήσεων.
- Καθοδήγηση πυρών πυροβολικού ή κατευθυνόμενων όπλων.
- Αξιολόγηση ζημιών (Battle Damage Assessment).
Στρατηγική σημασία και αποτροπή
Η συνεχής επιτήρηση των θαλάσσιων και χερσαίων συνόρων αυξάνει την πιθανότητα έγκαιρης προειδοποίησης και μειώνει τον χρόνο αντίδρασης.
Σε μια περίοδο όπου η τουρκική πλευρά επενδύει μαζικά σε UAV και loitering συστήματα, η Ελλάδα οφείλει να απαντήσει με ποιοτικές λύσεις και δικτυοκεντρική φιλοσοφία. Η ενσωμάτωση των V-BAT, σε συνδυασμό με τη σταδιακή ανάπτυξη ελληνικών loitering drones, δημιουργεί ένα νέο επίπεδο αποτροπής.
Κάθε κίνηση και κάθε αποστολή, μπορεί να εντοπίζεται, να παρακολουθείται και να στοχοποιείται άμεσα.
Η επιτυχής ένταξη των πρώτων V-BAT και το θετικό feedback από τις δοκιμές αποτελούν πραγματική πρόοδο για τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Η απόφαση του Στρατιωτικού Επιτελείου να προχωρήσει σε προμήθεια επιπλέον συστημάτων δείχνει επιχειρησιακά επιβεβλημένη στην λογική που επιθυμεί περάσει στις Ένοπλες Δυνάμεις ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Χούπης για ποιοτική ενίσχυση και επένδυση στις σύγχρονες τεχνολογίες, με βάση τα διδάγματα στο σύγχρονο πεδίο επιχειρήσεων.
Με σωστό σχεδιασμό, τεχνική υποστήριξη και διακλαδική συνεργασία, τα V-BAT μπορούν να εξελιχθούν σε κομβικό εργαλείο επιτήρησης και στοχοποίησης στο Αιγαίο και στον Έβρο.Η δυνατότητα επιχειρήσεων από πλοία επιφανείας ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για το Πολεμικό Ναυτικό, ενώ η ενσωμάτωση σε δίκτυα C4ISR ενισχύει τη διακλαδικότητα και την αποτρεπτική ικανότητα της χώρας.