Η Κίνα ετοιμάζεται για την μεγάλη στρατιωτική παρέλαση της 3ης Σεπτεμβρίου, κατά την οποία θα παρουσιάσει το νέο εκσυγχρονισμένο οπλοστάσιό της, το οποίο κρατά καλά κρυμμένο τα τελευταία χρόνια. Θα θυμίσει στιγμές από το 2019, όταν το Πεκίνο αποκάλυψε τον διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο DF-17 και έβαλε «φωτιά» στην κούρσα των εξοπλισμών, ειδικά της παραγωγής υπερηχητικών πυραύλων.
«Έκτοτε, η κούρσα για τους υπερηχητικούς πυραύλους έχει επιταχυνθεί», σημειώνει χαρακτηριστικά το αναλυτικό ρεπορτάζ του BBC. Η Κίνα και η Ρωσία κυριαρχούν, ενώ οι ΗΠΑ προσπαθούν να καλύψουν το χαμένο έδαφος και η Βρετανία βρίσκεται αρκετά πιο πίσω, καθώς μόλις αρχίζει να αναπτύσσει τα δικά της πρωτότυπα.
Οι υπερηχητικοί πύραυλοι κινούνται με ταχύτητα πάνω από Mach 5, δηλαδή πέντε φορές την ταχύτητα του ήχου. Αυτή η ακραία ταχύτητα, σε συνδυασμό με την ικανότητα ελιγμών κατά την πτήση, τους καθιστά σχεδόν αδύνατο να εντοπιστούν και να αναχαιτιστούν. «Αποτελούν βασικό στοιχείο της νέας γεωπολιτικής αντιπαράθεσης, της πιο έντονης από τον Ψυχρό Πόλεμο», συνοψίζει ο Γουίλιαμ Φρίαρ, από το think tank Council on Geostrategy, μιλώντας στο BBC.
Η Κίνα διαθέτει σήμερα το μεγαλύτερο οπλοστάσιο υπερηχητικών στον κόσμο, ακολουθούμενη στενά από τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ παρουσίασαν το δικό τους σύστημα, τον Dark Eagle, όμως οι ειδικοί εκτιμούν ότι η Δύση πληρώνει τις δύο δεκαετίες κατά τις οποίες είχε επικεντρωθεί στην τρομοκρατία και τους ασύμμετρους πολέμους. Την ίδια ώρα, Πεκίνο και Μόσχα επένδυαν μαζικά σε αυτή την τεχνολογία.
Όπλα απρόβλεπτα και καταστροφικά
Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες: οι πύραυλοι τύπου boost-glide, που εκτοξεύονται με πύραυλο–φορέα πριν βυθιστούν προς τον στόχο τους κάνοντας απρόβλεπτους ελιγμούς, και οι υπερηχητικοί πύραυλοι cruise, οι οποίοι διαθέτουν κινητήρα scramjet, που τους επιτρέπει να κινούνται χαμηλά, εκτός πεδίου ραντάρ.
Η κεφαλή τους μπορεί να είναι συμβατική ή πυρηνική. Περισσότερο από την ισχύ τους, η «απρόβλεπτη» τροχιά είναι αυτή που τρομάζει τους στρατιωτικούς αναλυτές. «Η δυσκολία έγκειται στον εντοπισμό και την παρακολούθησή τους», τονίζει η Πατρίτζια Μπαζίλτσικ από το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών στην Ουάσινγκτον στο BBC. Τα περισσότερα επίγεια ραντάρ τους ανιχνεύουν μόνο στο τελικό στάδιο, όταν η άμυνα έχει ελάχιστο χρόνο να αντιδράσει.
Ρωσία και Κίνα στην κορυφή, η Δύση πίσω
Η Ρωσία προβάλλει τον πύραυλο Avangard, ο οποίος ισχυρίζεται ότι φτάνει ταχύτητες Mach 27, αν και πολλοί ειδικοί θεωρούν τον αριθμό υπερβολικό. Χρησιμοποίησε, επίσης, στην Ουκρανία τον πειραματικό πύραυλο Oreshnik, που ο Πούτιν υπόσχεται να παράγει μαζικά.
Το Κρεμλίνο έχει επενδύσει επίσης στον πύραυλο Kinzhal («Στιλέτο»), που παρουσιάστηκε ως αδύνατο να αναχαιτιστεί. Η Μόσχα τον χρησιμοποίησε επανειλημμένα στην Ουκρανία, όμως τα αποτελέσματα έπληξαν την εικόνα του: αρκετοί καταρρίφθηκαν από δυτικά αμυντικά συστήματα, οδηγώντας αναλυτές να αμφισβητήσουν αν είναι πράγματι «υπερηχητικός».
Η Κίνα από την πλευρά της πολλαπλασιάζει τις επιδείξεις ισχύος. Στα τέλη του 2024 παρουσίασε το GDF-600, ένα υπερηχητικό όχημα ολίσθησης που μπορεί να μεταφέρει 1.200 κιλά εκρηκτικών σε ταχύτητα Mach 7. Το GDF-600 έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει και να απελευθερώσει διάφορα υπο-φορτία, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) και περιφερόμενων πυρομαχικών (loitering munitions). Μια άμεση απειλή για τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα στη Νότια Σινική Θάλασσα.
Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επιταχύνουν τώρα τα δικά τους προγράμματα. Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε το 2025 ότι πέτυχε ένα «ιστορικό ορόσημο» με δοκιμές σε συνεργασία με τη NASA, όμως θα χρειαστούν ακόμη χρόνια για να αποκτήσει λειτουργικά όπλα.
«Δεν αλλάζουν τη φύση του πολέμου»
Δεν συμφωνούν όλοι οι ειδικοί ότι πρόκειται για επανάσταση. Ορισμένοι θεωρούν ότι η σημασία των υπερηχητικών υπερεκτιμάται. «Δεν αλλάζουν τη φύση του πολέμου, αλλά μειώνουν δραστικά τον χρόνο αντίδρασης», εξηγεί ο Τομ Σαρπ, πρώην διοικητής του βρετανικού Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού στο BBC. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι καθώς τα αμυντικά συστήματα ακόμη και η τεχνητή νοημοσύνη ίσως βελτιώσει στο μέλλον την ανίχνευση τέτοιων υπερηχητικών συστημάτων.
Προς το παρόν, η υπεροχή που επιδεικνύουν Μόσχα και Πεκίνο ανησυχεί το ΝΑΤΟ. Πύραυλοι που έχουν αναπτυχθεί στον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ θα μπορούσαν να πλήξουν την Ευρώπη σε λίγα λεπτά, με το εφιαλτικό ερώτημα να παραμένει: πώς να γνωρίζει κανείς, πριν την πρόσκρουση, αν η κεφαλή είναι συμβατική ή πυρηνική;
Ο κίνδυνος μιας ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης
Είτε θεωρηθούν επαναστατικά όπλα είτε εργαλεία προπαγάνδας, οι υπερηχητικοί πύραυλοι αναδεικνύονται σε όπλο της επόμενης δεκαετίας. Ο Πούτιν διατείνεται ότι μπορούν να «μετατρέπουν στόχους σε σκόνη». Η Κίνα τα χρησιμοποιεί ως βιτρίνα ισχύος. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους πολλαπλασιάζουν τις δοκιμές για να μη μείνουν πίσω.
Πέρα από την υπερηχητική ταχύτητα, αυτό που ανησυχεί είναι η επιτάχυνση μιας νέας κούρσας εξοπλισμών: ένας αγώνας όπου κάθε δευτερόλεπτο μετρά και όπου ένα λάθος υπολογισμού θα μπορούσε να οδηγήσει στο αδιανόητο.
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι τα υπερηχητικά όπλα αφήνουν ελάχιστα περιθώρια αντίδρασης. Μέσα σε λίγα λεπτά – ακόμη και δευτερόλεπτα – οι κυβερνήσεις καλούνται να αποφασίσουν αν θα απαντήσουν σε μια επίθεση, χωρίς να γνωρίζουν αν πρόκειται για συμβατική ή πυρηνική κεφαλή. Ο κίνδυνος ενός μοιραίου λάθους ή μιας βεβιασμένης απάντησης είναι τεράστιος.
REUTERS/Jason Lee/File Photo
Η πίεση για συνεχή ανάπτυξη και επίδειξη ισχύος οδηγεί, επίσης, σε βιαστικές δοκιμές και πειραματισμούς με συστήματα που δεν έχουν αποδειχθεί πλήρως αξιόπιστα. Μια τεχνική αστοχία ή ένα τυχαίο πλήγμα θα μπορούσε να προκαλέσει κρίση ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης, με αλυσιδωτές συνέπειες για την παγκόσμια ασφάλεια.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το σκηνικό θυμίζει τις πιο σκοτεινές στιγμές του Ψυχρού Πολέμου, όταν ολόκληρος ο πλανήτης ζούσε με τον φόβο ότι ένα λάθος σήμα ή ένας εσφαλμένος συναγερμός θα μπορούσε να οδηγήσει σε πυρηνική σύγκρουση. Σήμερα, με την τεχνολογία των υπερηχητικών όπλων, αυτός ο κίνδυνος επιστρέφει πιο επίκαιρος από ποτέ.
Πηγή: BBC, Newsit / Φωτογραφίες αρχείου Reuters