Επιμνημόσυνη δέηση διοργανώνεται από τους Ελληνες της Κωνσταντινούπολης για τα θύματα και τα ‘όσα ντροπιαστικά για την Τουρκία έκανε το βαθύ κράτος κατά της μειονότητας στις 6-7 Σεπτεμβρίου του 1955. Κατά τα γεγονότα αυτά έχασαν τη ζωή τους 15 άτομα, τραυματίστηκαν 300 άτομα και δέχθηκαν επιθέσεις 5.137 κτίρια, μεταξύ των οποίων 4.124 σπίτια, πάνω από 1.000 καταστήματα, 73 ορθόδοξες Εκκλησίες, μία συναγωγή, δύο μοναστήρια, 26 σχολεία, εργοστάσια, ξενοδοχεία, εστιατόρια και καταστράφηκαν περιουσίες αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων- με αποτέλεσμα χιλιάδες Έλληνες να εγκαταλείψουν την Πόλη για την Ελλάδα και αλλού.
Η εκκλησία της Παναγίας του Νεοχωρίου και το ίδρυμα του Σχολείου οργάνωσαν για σήμερα Κυριακή την επιμνημόσυνη δέηση για την εκκλησία της Παναγίας την οποία κατά τα γεγονότα του 1955 θέλησαν να προστατεύσουν, αλλά υπέστη επίθεση. Αλλά αυτή δεν είναι η μόνη εκδήλωση:Η εφημερίδα Hurriyet, αναφέρει ότι έγινε εκδήλωση Μνήμης στη λεωφόρο Ανεξαρτησίας της Κωνσταντινούπολης για τα Σεπτεμβριανά και μέλη της «Πλατφόρμας Στάσου», καθώς επίσης και μέλη της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κωνσταντινοπολιτών, κρατούσαν πανό που έγραφαν «Ποτέ ξανά Σεπτεμβριανά». Η κ. Γκοντζά Σαγίν, που μίλησε εν ονόματι της ομάδας, είπε «Ακόμα αισθανόμαστε τον πόνο των γεγονότων. Τα γεγονότα αυτά σημειώθηκαν στο πλαίσιο της σχεδιασμένης πολιτικής της κρατικής ιδεολογίας να δημιουργήσει ανθρώπους ενός τύπου. Δυστυχώς από τότε μέχρι τώρα συνεχίζεται η πολιτική διάκρισης κατά των μη μουσουλμάνων».
Σε πολλές εφημερίδες αναφέρονται στο ιστορικό και στην τουρκική προβοκάτσια που τα προκάλεσε: Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955, όταν ήταν στην εξουσία το δημοκρατικό κόμμα, κυκλοφόρησε – σκόπιμα- η ψευδής είδηση ότι ρίχτηκε βόμβα στο σπίτι του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη και το ίδιο βράδυ ξεκίνησε μία μεγάλη διαδήλωση με αρπαγές και καταστροφές, που δεν είχε ξαναγίνει. Έγιναν επιθέσεις σε καταστήματα πρώτα των Ρωμιών, στη συνέχεια των Αρμενίων, των Εβραίων – κατά λάθος και σε ορισμένα καταστήματα Τούρκων- τα οποία λεηλατήθηκαν.
»Να παραδειγματιστούμε από τα γεγονότα αυτά»
Στην εφημερίδα Cumhuriyet, ο γνωστός δημοσιογράφος κ. Αλί Σιρμέν, σε άρθρο του με τον τίτλο «Τα 60 χρόνια των 6-7 Σεπτεμβριανών», αναφέρει ότι »τα Σεπτεμβριανά ήταν το μεγαλύτερο παράδειγμα των βανδαλισμών του 20ου αιώνα. Σε μία περίοδο που ήταν τεταμένες οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955 έγινε η προβοκάτσια ότι τοποθετήθηκε βόμβα στο σπίτι του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη και τότε πολλοί αργόσχολοι και άλλοι που είχαν έρθει από τις περιφέρειες, επιτέθηκαν στα σπίτια, στα καταστήματα και στις περιουσίες των Ρωμιών, των Αρμενίων, των Εβραίων και λεηλάτησαν ό,τι βρήκαν (…). Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι από εμπορεύματα που είχαν πεταχθεί ανάμικτα στους δρόμους. Οι εκδηλώσεις, για τις οποίες έγινε προσπάθεια από την κυβέρνηση Μεντερές να χρησιμοποιηθούν ως εκδηλώσεις για το κυπριακό θέμα, τελικά ξέφυγαν από τον έλεγχο και οδήγησαν σε τελείως ανεπιθύμητα γεγονότα, μετατρεπόμενες σε βανδαλισμούς. Αμέσως κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος στην Κωνσταντινούπολη και το …τιμολόγιο το έβγαλαν στους παλιούς κομμουνιστές.
Αν και έχουν περάσει από τότε 60 χρόνια – γράφει ο Τούρκος δημοσιογράφος – δεν μπορώ ακόμα να αποποιηθώ τη φρίκη και την ντροπή που αισθάνθηκα το πρωί της 7ης Σεπτεμβρίου του 1955 στη Λεωφόρο του Πέρα από τα γεγονότα αυτά. Εάν δεν αποτελούσαν νομικό σκάνδαλο οι δίκες στο Γιασίαντα (κατά του Μεντερές και των συνεργατών του), ίσως να ήταν παρηγοριά η καταδίκη του, εξαιτίας της ευθύνης για τους βανδαλισμούς που είχαν γίνει τότε. Τώρα λέω, τουλάχιστον να παραδειγματιστούμε από τα γεγονότα αυτά, που συνέβησαν πριν από 60 χρόνια. Θα πρέπει να πάρουμε μάθημα να μην υποκινούμε τις κοινωνικές εντάσεις και να μην κάνουμε διαχωρισμό «εμείς και εκείνοι», δημιουργώντας εχθρικά μέτωπα. Δεν είναι ποτέ γνωστό που μπορούν να φθάσουν οι μάζες όταν υποκινούνται».
Haberturk: »Τείχος ντροπής» και »ρεζιλίκια»
Εστιασμένο στον τότε Υπουργό Εσωτερικών κατά την εποχή των επεισοδίων Ναμικ Γκεντίκ ειναι το άρθρο της Haberturk, στην 1η σελίδα με τον τίτλο «Η ντροπή των 6-7 Σεπτεμβριανών δια χειλέων του Υπουργού», όπου γράφει ότι αυτός αναφέρθηκε στην κατάθεσή του στις 10 Φεβρουαρίου του 1956, είχε γράψει ότι πριν από τα γεγονότα δε γνώριζαν τίποτα γι’ αυτά που θα γίνουν.
Στο δημοσίευμα γράφει ότι τα Σεπτεμβριανά, είναι μία από τις πιο ντροπιαστικές σελίδες της ιστορίας της Τουρκικής Δημοκρατίας και ότι σήμερα δε χρειάζεται κανείς να αναφερθεί στις λεπτομέρειες των γεγονότων που βιώθηκαν τότε στην Κων/λη, διότι τα γεγονότα αυτά είναι ήδη γνωστά και πέραν αυτού το να εξηγήσει κανείς τα όσα συνέβησαν, τρομάζουν τον άνθρωπο ακόμα και μετά από τόσο καιρό και υψώνεται μπροστά σ’ αυτόν που θέλει να τα γράψει ως ένα τείχος ντροπής. Κατά συνέπεια – συνεχίζει – δεν θα αναφερθούμε στις λεηλασίες που έγιναν στην Κων/λη και τα άλλα τα ρεζιλίκια, ακόμα και στο θέμα της περιτομής που έγινε σε ορισμένους παπάδες(!).
Αυτοκτόνησε αργότερα
Ο τότε Υπουργός Εσωτερικών, Ναμίκ Γκεντίκ, είχε γεννηθεί το 1911 στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια άσκησε πολιτική. Ο τότε Πρωθυπουργός Μεντερές είχε φέρει και πάλι στη θέση του Υπουργού Εσωτερικών τον Ναμίκ Γκεντίκ, ο οποίος είχε παραιτηθεί μετά από τα γεγονότα.
Αργότερα, το πρώτο θύμα του πραξικοπήματος κατά της κυβέρνησης Μεντερές το 1960, ήταν ο Γεντίκ, ο οποίος είχε συλληφθεί και είχε φυλακιστεί σε δωμάτιο της Σχολής Πολέμου. Μετά, δε, από δύο μέρες, έπεσε από το παράθυρο και αυτοκτόνησε. Τότε κυκλοφόρησαν διάφορες φήμες. Κυκλοφόρησαν και φήμες ότι είχε ριχτεί από το παράθυρο. Ο γιος του, Αρντά, διέψευσε τις φήμες και είπε ότι ο πατέρας του είχε αυτοκτονήσει. Ο Γεντίκ είχε κληθεί να καταθέσει για τα γεγονοτα του 1955 επειδή ο Νομάρχης της Κωνσταντινούπολης , Γκιοκάι, είχε πει «Είχα ενημερώσει τον Γεντίκ ότι στην Κωνσταντινούπολη θα γίνουν ορισμένες διαδηλώσεις εξαιτίας της Κύπρου». Ο Γεντίκ, στην κατάθεσή του στις 10 Φεβρουαρίου του 1956, ανέφερε ότι στον ίδιο δεν είχε δοθεί καμία πληροφορία για τα Σεπτεμβριανά και είχε γράψει την κατάθεσή του, ορκιζόμενος στην τιμή του.