Του Κώστα Αλατζά
Η απότομη θετική αλλαγή κλίματος και η έντονη κινητικότητα στα ελληνοτουρκικά, στη μέση του θέρους, αφενός δημιουργεί ανακούφιση έπειτα από μία μακρά περίοδο έντονων τουρκικών προκλήσεων αφετέρου προκαλεί επιφυλακτικότητα, σε βαθμό καχυποψίας, για την έκβαση της νέας ελληνοτουρκικής προσέγγισης.
Ο Έλληνα πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τηρώντας την εθνική γραμμή ότι η Ελλάδα είναι πάντα υπέρ του διαλόγου και της επίλυσης των διαφορών στη βάση των αρχών και των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου, εμφανίστηκε διατεθειμένος να προχωρήσει το επόμενο διάστημα σε μία ουσιαστική προσέγγιση με τη Τουρκία, με προοπτική την προσφυγή στη Χάγη για τη νομική επίλυση της μίας και μόνης διαφοράς των θαλασσίων ζωνών.
Η νέα προσπάθεια ελληνοτουρκικής προσέγγισης γίνεται με την παρότρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών και χαίρει της υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά το «παράθυρο ευκαιρίας» που άνοιξε η αλλαγή τακτικής της Τουρκίας τόσο έναντι της Ελλάδας όσο και έναντι της Δύσης. Από τον περασμένο Φεβρουάριο η Άγκυρα σταμάτησε τις προκλήσεις σε θάλασσα και αέρα εγκαταλείποντας συνάμα την επιθετική ρητορική ενώ στη πρόσφατη σύνοδο του NATO φάνηκε καθαρά η επαναπροσέγγιση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και η δυτική στροφή έστω και αλά καρτ.
Η Αθήνα σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελε στη δεδομένη χρονική συγκυρία να εμφανιστεί αρνητική σε μία διαδικασία διαλόγου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ επιδιώκουν να διατηρήσουν αρραγές το δυτικό κοινό μέτωπο έναντι της Μόσχας θεωρώντας θεμιτή και ενδεχομένως αναγκαία-ο χρόνος θα δείξει- τη διευθέτηση των διαφορών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, των βασικών πυλώνων στη νοτιανατολική πτέρυγα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Η ελληνική κυβέρνηση εκτιμά ότι η συγκυρία είναι σημαντική και ευνοϊκή για να επιδείξει στο εσωτερικό και στο εξωτερικό ειλικρινή, ουσιαστική και διαφανή πρόθεση για επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Αλλαγή μοντέλου διερευνητικών
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, υπάρχει κλίμα συνεργασίας και αμοιβαίας κατανόησης για τις κόκκινες γραμμές τις κάθε πλευράς. Από την πρώτη ημέρα, μετά το σχηματισμό των νέων κυβερνήσεων σε Ελλάδα και Τουρκία, ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν.
Όπως σας έχει ενημερώσει το OnAlert, τις επόμενες ημέρες αναμένεται να πραγματοποιηθεί συνάντηση Γεραπετρίτη-Φιντάν κατά την οποία θα καθοριστούν το νέο πλαίσιο του ελληνοτουρκικού διαλόγου, τα χρονικά ορόσημα και οι συνθέσεις των αντιπροσωπειών που θα πραγματοποιήσουν τις επαφές. Η συνάντηση των δύο υπουργών δεν θα είναι η μόνη που θα πραγματοποιηθεί το επόμενο διάστημα καθώς οι κκ. Γεραπετρίτης και Φιντάν προτίθενται να συναντώνται ανά τακτικά διαστήματα, ενδεχομένως και μια φορά τον μήνα, ώστε να εξετάζουν την πορεία των διερευνητικών επαφών.
Το νέο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς δεν αποκλείεται να αποκτήσουν έναν άλλον χαρακτήρα, διαφορετικό από αυτό που είχαμε συνηθίσει μέχρι σήμερα. «Διαχρονικά οι διερευνητικές είναι χαμηλού επιπέδου, χρειάζεται να υπάρχει ευθύνη», σχολίαζαν χαρακτηριστικά πηγές του υπουργείου. Τα αλλά δύο επίπεδα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης θα παραμείνουν τα ίδια. Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μεταξύ αντιπροσωπειών των υπουργείων Άμυνας και η προώθηση της λεγόμενης «θετικής ατζέντας» σε θέματα οικονομικής και ενεργειακής πολιτικής.
Αντιδράσεις Αντιπολίτευσης – Ενημέρωση Γεραπετρίτη
Η απότομη αλλαγή κλίματος αλλά και η αναφορά του πρωθυπουργού περί «υποχωρήσεων» σε μία πιθανή διευθέτηση με την Τουρκία, έχουν προκαλέσει ερωτήματα και αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης για την τακτική που ακολουθεί η κυβέρνηση έναντι της Τουρκίας. ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ επί της ουσίας εγκαλούν την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό ότι σπεύδει να επιδείξει διαλλακτικότητα απέναντι στις τουρκικές θέσεις.
Η καχυποψία των κομμάτων εντείνεται και από το ζήτημα των μουφτήδων στη Δυτική Θράκη, το οποίο εκφράστηκε από τον Ερντογάν αλλά και από τη χθεσινή προκλητική δήλωση του εκπροσώπου τύπου του ΑΚΡ, Ομέρ Τσελίκ, περί αποστρατικοποίησης των ελληνικών νησιών. Εντούτοις, τόσο ο ίδιος ο πρωθυπουργός όσο και αρμόδιες πηγές του υπουργείου Εξωτερικών εμφανίζονται καθησυχαστικοί, κάνοντας λόγο για «υποχωρήσεις συμβατές με τα εθνικά συμφέροντα».
Τις επόμενες ημέρες ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης θα ενημερώσει τους εκπροσώπους των κομμάτων για τα αποτελέσματα των επαφών στο Βίλνιους της Λιθουανίας.
Ελληνοτουρκικός διάλογος
Η νέα σελίδα που φαίνεται ότι ανοίγει στα ελληνοτουρκικά δείχνει να έχει κοινά χαρακτηριστικά με την προσέγγιση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, η οποία είχε προκριθεί επί κυβερνήσεως Κώστα Σημίτη, με υπουργό Εξωτερικών των Γιώργο Παπανδρέου.
Εκείνη την περίοδο ξεκίνησαν διερευνητικές επαφές με σκοπό τη σύνταξη συνυποσχετικού για την επίλυση των διαφορών στη Χάγη. Όπως αποκαλύφθηκε το 2006, Αθήνα και Άγκυρα είχαν πραγματοποιήσει από το 2000 μέχρι τις 9 Ιανουαρίου 2004 συνολικά 22 συναντήσεις, οι οποίες έγιναν χωρίς τα φώτα της δημοσιότητας. Οι συνομιλίες απέβησαν άκαρπες λόγω της προσθήκης νέων ζητημάτων από την τουρκική πλευρά.
Σήμερα, ο πρωθυπουργός εμφανίζεται αποφασισμένος να ξεκινήσει εκ νέου διαβουλεύσεις για την επίλυση του ζητήματος του καθορισμού της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Σε αυτή την προσπάθεια είναι διατεθειμένος να μπει στον πυρήνα των ελληνοτουρκικών διαφορών η συζήτηση επί του οποίο προκαλεί αντιδράσεις ή ακόμη και καχυποψία. Όπως σημειώνουν πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, σε συνέχεια της τηλεοπτικής συνέντευξης του πρωθυπουργού και της αναφοράς του για προσφυγή στη Χάγη, η ελληνική κυβέρνηση επιλέγει να ακολουθήσει τον δρόμο της ηρεμίας και της επίλυσης μεγάλων θεμάτων που λιμνάζουν δεκαετίες και αποτελούν βραδυφλεγείς βόμβες, απειλώντας ο μέλλον των νέων γενιών».
Φωτογραφίες Reuters