Στρατιωτικός «που σφετερίζεται πειθαρχική εξουσία ή υπερβαίνει τα όρια της πειθαρχικής του εξουσίας ή επιβάλλει ποινές που δεν προβλέπονται από το νόμο ή τους κανονισμούς ή διώκει πειθαρχικά υφιστάμενό του, αν και γνωρίζει ότι δεν συντρέχει λόγος πειθαρχικής του δίωξης, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών».
Αυτό είναι ακριβώς το άρθρο 73 του περίφημου στρατιωτικού ποινικού κώδικα (ΣΠΚ), που αναφέρεται στην κατάχρηση πειθαρχικής εξουσίας. Αποτελεί ίσως τη μοναδική ασπίδα προστασίας απέναντι σε αυθαίρετες ποινές που τυχόν επιβάλλει ο ανώτερος στη στρατιωτική ιεραρχία .
Μη βιάζεστε, όμως, να βγάλετε συμπεράσματα: Ουδέποτε έτυχε πρακτικής εφαρμογής, αφού κανένας στρατιωτικός δεν καταδικάστηκε με βάση αυτό.
Ακόμη κι όταν ασκήθηκε δίωξη σε αξιωματικό επειδή είχε δέσει έναν φαντάρο με αλυσίδα, ο αξιωματικός αθωώθηκε τελικώς στον Αρειο Πάγο. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, η οποία εκδόθηκε το 1992, η διαταγή λειτουργούσε «ως μέτρο πρόληψης»! Είναι, ομολογουμένως, κι αυτή μια κάποια προσέγγιση…
Τι είχε γίνει; Ο φαντάρος της υπόθεσης -υπηρετούσε στο πυροβολικό- βρέθηκε ότι ήταν σε αυθαίρετη απουσία. Οταν επέστρεψε στη μονάδα, ο επόπτης διέταξε να τον δέσουν με αλυσίδα οχήματος Μ-35. Προληπτικώς, για να μην την ξανακοπανήσει, όπως τελικώς δέχτηκε το δικαστήριο!
Μάλιστα, ειδικά για τα καψόνια, υπάρχει μέχρι νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατίας (ΣτΕ), που αναφέρει ότι η επιβολή πειθαρχικής ποινής, ειδικά σε κληρωτό οπλίτη, στοχεύει στη διατήρηση της πειθαρχίας, συνιστά μέτρο εσωτερικής τάξης και δεν προσβάλλεται με αίτηση ακυρώσεως.
Θέλετε κι άλλο παράδειγμα; Για τα καψόνια στη ΣΤΥΑ, που είχαν απασχολήσει παλαιότερα τον Τύπο, το αεροδικείο της Αθήνας (1998) αθώωσε τους 10 κατηγορούμενους. Βασικός τους επιχείρημα ότι το καψόνι (σ.σ. επισήμως ατομική εκπαίδευση) αποτελούσε… έθιμο από τον «άγραφο νόμο». Ετσι το δικαστήριο τούς έκρινε αθώους για παράνομη βία, δεχόμενο ότι πλανήθηκαν από το «έθιμο», μνημονεύοντας στην απόφαση και την αδράνεια των στρατιωτικών προϊσταμένων τους να τους ελέγξουν πειθαρχικώς.
Η προστασία από την αυθαίρετη άσκηση πειθαρχικής εξουσίας προβλεπόταν και στον προηγούμενο ΣΠΚ. Στην αναμορφωμένη μορφή του περιλαμβάνεται, εκτός της υπέρβασης, η αντιποίηση αλλά και η κατάχρηση πειθαρχικής εξουσίας. Η αλλαγή αυτή, όμως, φαίνεται ότι μάλλον πέρασε απαρατήρητη εντός των τειχών των στρατοπέδων αλλά και της στρατιωτικής ιεραρχίας, αφού -όπως τουλάχιστον λένε οι πληροφορίες μας- συνήθως τα υπηρεσιακά έγγραφα, που αναφέρονται σε οδηγίες εφαρμογής του ΣΠΚ παραλείπουν κάθε σχετική αναφορά.
Από τις λίγες, αν όχι η μόνη, είναι η έρευνα που έχει γίνει για το θέμα, είναι του Ευτύχη Φυτράκη, διδάκτωρ ποινικού δικαίου. Ερεύνησε τις υποθέσεις που έφτασαν στα στρατιωτικά δικαστήρια και όπως διαπίστωσε το περίφημο άρθρο 73 μάλλον παραπέμπτει σε φάντασμα. Οπως κατέληξε σε μελέτη του για το ποινικό δίκαιο και τη στρατιωτική πειθαρχική εξουσία, το άρθρο 73 του ΣΠΚ δεν έχει τύχει εφαρμογής ούτε μιας φοράς και κανένας στρατιωτικός δεν έχει καταδικαστεί με βάση αυτό.
Επομένως, έχουν κάθε δίκιο όσοι υποστηρίζουν ότι στο στρατό δεν υπάρχουν καψόνια. Ακόμη κι αν κάποιοι επιμένουν να θεωρούν ότι έχουν στοιχεία, ας πάνε στη δικαιοσύνη…