Air to Ground Course: Πολεμικά σενάρια υψηλής δυσκολίας στο δόγμα αποτροπής του ΑΤΑ

*Του Κώστα Σαρικά

Με πολλαπλές εξόδους, σχηματισμούς κρούσης που ξεκινούν από τα βασικά και κλιμακώνονται μέρα με τη μέρα σε σύνθετες, ρεαλιστικές αποστολές, το Air to Ground Course που σχεδιάστηκε και υλοποιείται από το Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Οι Πολεμικές Μοίρες κρατούν σταθερά την ένταση στο «κόκκινο» και εκπαιδεύονται σε ρυθμούς «after burning’».

Στο επίκεντρο βρίσκονται τέσσερις Πολεμικές Μοίρες με κύρια αποστολή την κρούση  αέρος–εδάφους: 335 «ΤΙΓΡΗΣ», 338 «ΑΡΗΣ», 340 «ΑΛΕΠΟΥ» και 347 «ΠΕΡΣΕΑΣ». Μοίρες που έχουν ως κύρια αποστολή τον «Air to Ground» πόλεμο, διαθέτουν τεράστια εμπειρία στα σενάρια κρούσης αλλά και τα αντίστοιχα όπλα.

Λειτουργούν σε ένα περιβάλλον όπου οι επιχειρήσεις εξελίσσονται σε πολυεπίπεδες και υψηλής έντασης. Καλούνται να εκτελέσουν αποστολές από τις πιο απαιτητικές του σύγχρονου αεροπορικού πολέμου, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως συνέχεια της αεροπορικής υπεροχής με καταστροφικά αποτελέσματα στο έδαφος και στην επιφάνεια της θάλασσας που μπορούν να κρίνουν μια αναμέτρηση.

Το σχολείο το οποίο περιλαμβάνεται στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες του ΣΟΤ φέρει καθαρή σφραγίδα δόγματος: ρεαλισμός, υψηλοί ρυθμοί, διαρκής κλιμάκωση δυσκολίας, ακριβώς αυτό που το ΑΤΑ ζητά πλέον να αποτυπώνεται οριζόντια σε ασκήσεις, συνεκπαιδεύσεις και «σενάρια πολέμου» για τις μάχιμες Μοίρες.

Από τις «απλές» προσβολές στις σύνθετες αποστολές κρούσης

Η λογική του Air to Ground Course είναι ξεκάθαρη και στηρίζεται στην κλιμάκωση: τα σενάρια ξεκινούν από απλές προσβολές ζεύγους μαχητικών, με έμφαση στη σωστή διαδικασία στοχοποίησης, στην πειθαρχία πτήσης, στους χρόνους επίθεσης και στην ακρίβεια. Και όσο περνούν οι μέρες, πάνω σε αυτά τα θεμέλια «χτίζονται» όλο και πιο σύνθετες τακτικές.

Σύνθετες αποστολές που «ανοίγουν» το πεδίο προς κάθε κατεύθυνση:

• στατικοί και κινητοί στόχοι στο έδαφος,
• high value στόχοι,
• στόχοι στη θάλασσα (ναυτική κρούση/αντιπλοϊκές αποστολές),
• επιχειρήσεις σε περιβάλλον ισχυρής αντιαεροπορικής άμυνας, όπου ο επιτιθέμενος δεν έχει το
• προνόμιο του «καθαρού ουρανού» αλλά πρέπει να επιβιώσει, να διεισδύσει, να πλήξει και να επιστρέψει.

Το «κλειδί» είναι ότι τα πληρώματα δεν εκπαιδεύονται σε αποστειρωμένη διαδικασία ρίψης. Εκπαιδεύονται στον ολοκληρωμένο κύκλο κρούσης: σχεδίαση, απογείωση, σχηματισμό, πλοήγηση, διείσδυση, αυτοπροστασία, απεμπλοκή, επανασυγκρότηση, αξιολόγηση.

Το πλεονέκτημα της χαμηλής πτήσης

Τα σενάρια του Air to Ground Course στηρίζονται κυρίως στις πολύ χαμηλές πτήσεις. Εκεί όπου τα μαχητικά κατεβαίνουν χαμηλά εκμεταλλευόμενα το ανάγλυφο στις ηπειρωτικές περιοχές ή ελάχιστα πόδια πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Και όσο και αν η τεχνολογία έχει αναπτυχθεί με αποτέλεσμα να θεωρείται ότι έχει παρέλθει το πλεονέκτημα της χαμηλής πτήσης, τα επιχειρησιακά συμπεράσματα δείχνουν ότι σε σύνθετο περιβάλλον πολλαπλών απειλών – όπως αυτό του FIR Αθηνών και μάλιστα έναντι ισχυρών αεροποριών με σημαντικό αποτύπωμα – οι πολύ χαμηλές πτήσεις εξακολουθούν να αυξάνουν κατακόρυφα τις πιθανότητες επιτυχημένων αποστολών με καταστροφικά για τον εχθρό αποτελέσματα.

Σε αυτές τις πτήσεις μπαίνουν στο επίκεντρο τα πιο δύσκολα στοιχεία της διείσδυσης:

• terrain masking (χρήση του αναγλύφου για απόκρυψη),
• αξιοποίηση ακτών/νησιωτικού συμπλέγματος,
• αλλαγές πορείας, ρυθμού και ύψους,
• τακτικές αποφυγής εντοπισμού και εγκλωβισμού από ραντάρ,
• ελιγμοί αποφυγής βλημάτων και διαδικασίες αυτοπροστασίας (ECM/αντιμέτρα).

Και εδώ αποκαλύπτεται το πραγματικό επίπεδο ετοιμότητας μιας Μοίρας. Και αφορά όχι μόνο το αν μπορεί να χτυπήσει με ακρίβεια και αποτελεσματικότητα, αλλά το αν μπορεί να φτάσει στον στόχο, όταν ο αντίπαλος εντοπίζει και καταδιώκει με υψηλών δυνατοτήτων μέσα.

Το «πακέτο» όπλων και η έννοια του σύγχρονου πλήγματος

Η Air to Ground κρούση δεν είναι «μια βόμβα στον στόχο». Είναι συνδυασμός μέσων και μεθόδων, από precision bombing μέχρι stand-off προσβολές.

Στα σύγχρονα σενάρια εκπαίδευσης «κουμπώνει» όλο το φάσμα:

• κατευθυνόμενες βόμβες ακριβείας (τύπου JDAM και LGB),
• stand-off όπλα (όπως JSOW, όπου εντάσσεται επιχειρησιακά),
• αποστολές καταστολής/εξουδετέρωσης αντιαεροπορικής άμυνας (SEAD/DEAD ως τακτική λογική),
• ναυτική κρούση/αντιπλοϊκή διάσταση, όπου το ζητούμενο είναι η καταστροφή του στόχου στη θάλασσα, χωρίς όμως απώλεια του μαχητικού.

Το μεγάλο μήνυμα του σχολείου δεν είναι απλώς ο αριθμός και τα χαρακτηριστικά των όπλων. Είναι ο τρόπος που συνδέονται μέσα σε ένα συνεκτικό σχέδιο μάχης, με χρονισμό, διαμοιρασμό ρόλων και επίγνωση απειλής.

Γιατί το Air to Ground αποτελεί κύριο σενάριο στο σύγχρονο πεδίο

Το σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον έχει αλλάξει. Δεν είναι πια εποχή «ελεύθερων» πτήσεων πάνω από στόχους με περιορισμένη απειλή. Οι αντίπαλοι επενδύουν σε ολοκληρωμένα δίκτυα αεράμυνας, σε διασύνδεση αισθητήρων και πυρών, σε κινητά συστήματα που «εμφανίζονται–χτυπούν–εξαφανίζονται». Το αποτέλεσμα είναι ότι η αεροπορική κρούση επιστρέφει στην πιο σκληρή της μορφή ,καθώς απαιτεί επιβίωση μέσα στο A2/AD και όχι απλώς ακρίβεια.

Γι’ αυτό το Air to Ground δεν είναι «υπο-ρόλος» της αεροπορικής ισχύος. Είναι συχνά ο τρόπος με τον οποίο:

1. Αφαιρούνται κρίσιμες δυνατότητες του αντιπάλου,

2. «Ανοίγει» διάδρομος επιχειρήσεων για τις φίλιες δυνάμεις,

3. Μεταβάλλεται τον συσχετισμό σε ξηρά και θάλασσα μέσα σε ώρες.

Από χτυπήματα σε αεροδρόμια, ραντάρ, κέντρα διοίκησης, αποθήκες πυρομαχικών, μέχρι προσβολές σε ναυτικές μονάδες ή κινητά πυραυλικά συστήματα, η αεροπορική κρούση παραμένει ένας από τους ταχύτερους τρόπους επιβολής αποτελέσματος.

Η «φιλοσοφία ΑΤΑ»: ρεαλισμός και ρυθμοί… after burner

Το δόγμα του ΑΤΑ τα τελευταία χρόνια δείχνει καθαρά την κατεύθυνση: απόλυτα ρεαλιστικά σενάρια, ακόμα πιο υψηλοί ρυθμοί εκπαίδευσης, πίεση στα όρια του ανθρώπου και της μηχανής με εφαρμογή όλων των πρωτοκόλλων ασφάλειας, γιατί έτσι ακριβώς πιέζει και ο πόλεμος.

Το Air to Ground Course έρχεται ως «καθρέφτης» αυτής της φιλοσοφίας. Και δεν είναι απομονωμένο. Είναι η ίδια λογική που αποτυπώνεται σε όλες τις μεγάλες δραστηριότητες, με κορυφαίο παράδειγμα την Εθνική Διακλαδική Άσκηση «ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ-25», η οποία διεξήχθη από 26 Σεπτεμβρίου έως 3 Οκτωβρίου 2025 σε ολόκληρη την περιοχή ευθύνης του Α/ΓΕΕΘΑ. Εκεί φάνηκε και η επιχειρησιακή στόχευση: ταυτόχρονα σενάρια, πολλαπλά κύματα, ελαχιστοποίηση του παραθύρου αντίδρασης του αντιπάλου, διατήρηση πρωτοβουλίας.

Η χαρακτηριστική εικόνα που περιέγραψε το OnAlert.gr με έναν μεγάλο αριθμό μαχητικών να απογειώνεται μέσα στη νύχτα πέρα από εντυπωσιακή είναι και ενδεικτική. Είναι η ουσία της ετοιμότητας:

• surge operations (μαζική παραγωγή εξόδων σε μικρό χρόνο),
• λειτουργία βάσεων και Μοιρών σε 24ωρη πίεση,
• ετοιμότητα οπλουργών, τεχνικών, προσωπικού υποστήριξης,
• διοίκηση και έλεγχος που «σηκώνει» μεγάλο φόρτο αποστολών ταυτόχρονα.

Σε ένα νησιωτικό θέατρο όπως το ελληνικό, αυτό το μοντέλο είναι κρίσιμο: η ισχύς δεν μετριέται μόνο σε αριθμούς αεροσκαφών, αλλά σε πόσο γρήγορα και πόσο μαζικά μπορείς να βρεθούν στον αέρα, ξανά και ξανά.

O σχεδιασμός του Air to Ground Course

Ο σχεδιασμός του Air to Ground Course  όπως και συνολικά του επικαιροποιημένου δόγματος εκπαίδευσης στις Πολεμικές Μοίρες ξεκινά από τον Αρχηγό Τακτικής Αεροπορίας, Αντιπτέραρχο Παναγιώτη Γεωργακόπουλο. Είναι προσαρμοσμένο σε όλα τα νέα δεδομένα επιχειρησιακών απαιτήσεων και απειλών.

Το ΑΤΑ παρακολουθεί συνεχώς την εξέλιξη του σχολείου όπως και κάθε δραστηριότητας είτε πρόκειται για εκπαίδευση, είτε για άσκηση και προσθέτει στοιχεία και παραμέτρους.

Όταν ένα σχολείο τέτοιου τύπου «κουμπώνει» στο ανώτατο επίπεδο διοίκησης, στέλνει μήνυμα προτεραιοτήτων: η κρούση ακριβείας, η διείσδυση σε δύσκολο περιβάλλονκαι η παραγωγή υψηλού ρυθμού εξόδων δεν είναι απλώς αντικείμενα εκπαίδευσης. Είναι βασικοί πυλώνες επιχειρησιακής φιλοσοφίας.

Οι τέσσερις Μοίρες κρούσης

Οι τέσσερις Μοίρες που συμμετέχουν στο σχολείο συγκροτούν έναν «σκληρό πυρήνα» κρούσης:

• 340 Μοίρα «Αλεπού» (Σούδα/115 ΠΜ): με σαφή ταυτότητα και μακρά πορεία ως δύναμη κρούσης, ενταγμένη στην 115 Πτέρυγα Μάχης και με μαχητικά F-16 Viperπλέον στο οπλοστάσιο της
• 335 Μοίρα (Άραξος/116 ΠΜ): μία από τις πλέον ιστορικές Μοίρες της ΠΑ, με ισχυρό αποτύπωμα στις αποστολές κρούσης και στη διατήρηση ετοιμότητας επίσης με μαχητικά F-16 Viper.
• 347 Μοίρα «Περσέας» (111 ΠΜ/Νέα Αγχίαλος): με F-16 Block 50 και προφίλ αποστολών που «κουμπώνει» ιδανικά σε δύσκολες κρούσεις και χαμηλές διεισδύσεις.
• 338 Μοίρα (Ανδραβίδα/117 ΠΜ): η εμβληματική Μοίρα των F-4 Phantom, με παράδοση στην κρούση και στη διατήρηση υψηλών επιχειρησιακών ρυθμών.

Το μεγάλο όφελος του σχολείου είναι ότι δημιουργεί κοινή επιχειρησιακή γλώσσαανάμεσα στις Μοίρες: τυποποίηση διαδικασιών, κοινή αντίληψη απειλής, κοινό «timing» σε COMAO λογική, ώστε οι σχηματισμοί να μπορούν να λειτουργήσουν ως ενιαίο σύνολο.

Το Air to Ground ως σχολείο: από το CAS μέχρι το «air-to-surface» φάσμα

Στη διεθνή ορολογία, το Αir to Ground περιλαμβάνει από Close Air Support (CAS)μέχρι βαθιά πλήγματα και ναυτική κρούση. Στο οικοσύστημα εκπαίδευσης της ΠΑ, το ΑΤΑ και οι δομές του Air Tactics Center διαθέτουν σχολεία και προγράμματα που καλύπτουν συστηματικά το αντικείμενο των air-to-surface επιχειρήσεων, συνδυάζοντας θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση.

Το συμπέρασμα είναι απλό και επικεντρώνεται στο γεγονός ότι δεν αρκούν αεροσκάφη και όπλα. Απαιτείται κουλτούρα αποστολής, συνεχές training και αξιολόγηση, ώστε όταν το περιβάλλον γίνει πραγματικά εχθρικό –με παρεμβολές, απώλειες, χρονική πίεση, πολλαπλά μέτωπα– να λειτουργήσει χωρίς «κενά» η αλυσίδα.

Είτε η εκπαίδευση αφορά το Air to Ground Course είτε τον «Παρμενίωνα», κοινή κατάληξη είναι η επιχειρησιακή συνέχεια.

• Πόσο γρήγορα εξυπηρετούνται τα αεροσκάφη στο υπόστεγο και ξαναβγαίνουν στη γραμμή;
• Πόσο αντέχει η υποστήριξη σε καύσιμα, όπλα, ανταλλακτικά;
• Πόσο λειτουργεί χωρίς κενά  η διοίκηση και ο έλεγχος όταν «τρέχουν» πολλαπλά σενάρια σε κάθε γωνιά του FIR;
• Πόσο σταθερή διατηρείται η επίγνωση της τακτικής κατάστασης όταν το πεδίο είναι διακλαδικό και οι απειλές πολυεπίπεδες;

Και αυτό είναι το ζητούμενο από το ΑΤΑ που οδηγεί τις Μοίρες να κινούνται σε ρυθμούς afterburner, όχι ως σύνθημα, αλλά ως καθημερινή συνθήκη.