Η σημερινή κατάσταση του μεταναστευτικού ζητήματος σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, ο ρόλος της μετανάστευσης σε σχέση με την ασφάλεια των συνόρων, το φαινόμενο της εργαλειοποίησης της παράνομης μετανάστευσης, η αντίληψη του μεταναστευτικού-προσφυγικού ζητήματος ως απειλής ή πρόκλησης για την ευρωπαϊκή εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια, καθώς και ο ρόλος που καλούνται να διαδραματίσουν οι Ένοπλες Δυνάμεις για τη διαχείριση του μεταναστευτικού-προσφυγικού ζητήματος, τόσο στην παρούσα περίοδο όσο και στο προσεχές μέλλον εξετάστηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών του εργαστηρίου ειδικών (experts workshop), με θέμα «Η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού-προσφυγικού ζητήματος στο πλαίσιο του υβριδικού πολέμου – ο ρόλος των Ενόπλων Δυνάμεων».
Το εργαστήριο διεξήχθη στην Αλεξανδρούπολη, μετά από πρωτοβουλία των Γενικών Διευθύνσεων Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων (ΓΔΠΕΑΔΣ) των Υπουργείων Εθνικής Άμυνας Ελλάδας και Αυστρίας, στο πλαίσιο τη ενίσχυσης των διμερών αμυντικών σχέσεων.
Τα συμπεράσματα που προέκυψαν είναι τα εξής:
– Απαιτείται να καταστεί σαφές ότι το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα αποτελεί πηγή αστάθειας στο ευρύτερο γεωστρατηγικό περιβάλλον της Μεσογείου και συνδέεται άμεσα με την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια κάθε χώρας. Συγκεκριμένα, η αναποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών είναι πιθανό να αποτελέσει απειλή για την εθνική ακεραιότητα ενός κράτους, αιτία βίαιων συγκρούσεων, πρόκληση οικονομικής αστάθειας και να δημιουργήσει εσωτερική αστάθεια λόγω έλλειψης κοινωνικής συνοχής (δημογραφική αστάθεια, θρησκευτικές μειονότητες κ.λπ.).
– Η εργαλειοποίηση της μετανάστευσης έχει αναγνωριστεί ως υβριδική απειλή και μέσω αυτής ένας υβριδικός δρων μπορεί να εκμεταλλευτεί τις τρωτότητες ενός αντιπάλου στόχου του, ώστε να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη του, να υπονομεύσει την κοινωνική συνοχή του και να αποσυντονίσει τη λειτουργία του κράτους του.
– Η σύνδεση της μετανάστευσης με τις υβριδικές απειλές μπορεί να σχετίζεται ακόμη με εγκληματικές ενέργειες, όπως εμπόριο ανθρώπων και λαθρεμπόριο.
– Υπό τις παραπάνω συνθήκες, οι μεταναστευτικές-προσφυγικές ροές θα χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο από τρίτες χώρες ως πηγή διπλωματικής μόχλευσης. Θα επιδιώξουν να προωθήσουν τις δικές τους πολιτικές ή οικονομικές ατζέντες, αφήνοντας τους μετανάστες να φτάσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατά συνέπεια στην Ελλάδα ως ευρωπαϊκό σύνορο. Έτσι, δύνανται να προκαλέσουν αποσταθεροποίηση στο περιφερειακό σύστημα της Ανατολικής Μεσογείου και στο διεθνές σύστημα γενικότερα.
– Η αποτροπή ενός υβριδικού δρώντα έχει ως στόχο να ειδοποιήσει τον ίδιο ότι γνωρίζουμε, μπορούμε και έχουμε τη θέληση να τον σταματήσουμε. Εάν πάλι αυτός προχωρήσει σε κάποια εχθρική ενέργεια, θα κληθεί να πληρώσει μεγάλο κόστος. Η αποτυχία της αποτροπής ενέχει τον κίνδυνο να μας οδηγήσει σε πειθαναγκασμό.
– Η ετοιμότητα για αποτελεσματική αντίδραση σε μία υβριδική απειλή/κρίση απαιτεί εθνική ανθεκτικότητα τόσο στο φυσικό και ψηφιακό όσο και στο διανοητικό επίπεδο.
– Το έλλειμμα εθνικής στρατηγικής αντιμετώπισης υβριδικών απειλών/κρίσεων δύναται να αντιμετωπιστεί με τη διαμόρφωση ενός σχετικού δόγματος, το οποίο θα αποτελεί το διανοητικό υπόβαθρο αναφοράς και τη γέφυρα για το μέλλον στον τομέα αντιμετώπισης του φαινομένου.
– Η επικοινωνιακή διαχείριση υβριδικών απειλών/κρίσεων χρειάζεται έναν κεντρικό δίαυλο επικοινωνίας.
Σε σχέση με τις προτάσεις που διατυπώθηκαν για την ενδυνάμωση του μηχανισμού διαχείρισης και αντιμετώπισης του φαινόμενου εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού ζητήματος τονίστηκε ότι:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το NATO χρειάζεται να προχωρήσουν σε καλύτερο συντονισμό και αμοιβαία ενίσχυση των δραστηριοτήτων τους. H γέννηση μίας νέας μορφής πολιτικής πίεσης δια της εργαλειοποίησης των μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών, που αποτελεί ένα είδος νέου υβριδικού πολέμου, απαιτεί ιδιαίτερη ευαισθησία και υπευθυνότητα από τα κράτη, καθώς και λήψη μέτρων ενίσχυσης της ανθεκτικότητάς τους.
Η ολιστική προσέγγιση για να εφαρμοστεί στην πράξη απαιτεί τη συμμετοχή των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας (Αστυνομία και Λιμενικό Σώμα), καθώς και όλων των εθνικών δυνάμεων, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών ρόλων και την αποστολή τους. Οι Ένοπλες Δυνάμεις θα συνεχίσουν να έχουν ενεργό ρόλο στη διαχείριση του μεταναστευτικού-προσφυγικού ζητήματος, διότι έχουν τη δυνατότητα διαχείρισης μεγάλης κλίμακας κινήσεων προσφύγων που απαιτούν επαρκή υλικοτεχνική υποδομή προκειμένου να αποτραπεί πιθανή βία και χάος.
Αντιπροσωπεία στελεχών των δύο Γενικών Διευθύνσεων, μαζί με ειδικούς για το μεταναστευτικό ζήτημα, επισκέφθηκαν μονάδες των Ενόπλων Δυνάμεων στον Έβρο, όπου διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης του Φεβρουαρίου-Μαρτίου 2020, με σκοπό να ενημερωθούν από τους διαχειριστές της εν λόγω κρίσης και να αποκτήσουν πλήρη εικόνα για τα δεδομένα της σημερινής κατάστασης επί του επιχειρησιακού πεδίου.
Συγκεκριμένα, επισκέφθηκαν:
- Την έδρα της ΧΙΙ Μ/Κ ΜΠ στην Αλεξανδρούπολη.
- Το Περιφερειακό Κέντρο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Συνόρων και Μετανάστευσης στην Αλεξανδρούπολη.
- Τον συνοριακό φράκτη στην περιοχή των Φερών, χωριό Πόρος, καθώς και το Επιτηριτικό Φυλάκιο Κήπων. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε συνάντηση με Αυστριακούς αντιπροσώπους της FRONTEX, οι οποίοι εδρεύουν στην περιοχή.
- Την έδρα της XVI Μ/Κ ΜΠ στο Διδυμότειχο.
- Το Ενιαίο Κέντρο Ελέγχου-Επιτήρησης Συνόρων (ΕΚΕΕΣ) στη Νέα Βύσσα.
- Το σημείο ελέγχου Καστανιών («Επιτηρητικό Φυλάκιο-1») στα βορειοανατολικά σύνορα με την Τουρκία.
- Τον συνοριακό φράκτη στην περιοχή των Καστανεών.
Η εν λόγω πρωτοβουλία θα συνεχιστεί τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους στη Βιέννη, με τη διοργάνωση ακόμη ενός εργαστηρίου ειδικών (experts workshop) με το ίδιο θέμα, ενώ τα συμπεράσματα των δύο εργαστηρίων ειδικών (experts workshop) θα παρουσιαστούν σε διεθνές συνέδριο που θα διοργανωθεί στη Βιέννη τον προσεχή Νοέμβριο.
Με πληροφορίες από: ΑΠΕ – ΜΠΕ / Φωτογραφία αρχείου Reuters