*Του Κώστα Σαρικά
Με φόντο τη Λοριάν της Γαλλίας και την τελετή ονοματοδοσίας και ύψωσης της ελληνικής σημαίας στην πρώτη ελληνική FDI HN, την φρεγάτα «Κίμων» (F-601) ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας «άνοιξε» ξανά, αλλά αυτή τη φορά πιο καθαρά τον φάκελο που για μήνες συζητείται στο παρασκήνιο.
Δηλαδή, την μετάβαση των νέων φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού σε ρόλο στρατηγικής κρούσης, με τη δυνατότητα μελλοντικής ενσωμάτωσης των υπό ανάπτυξη ευρωπαϊκών πυραύλων ELSA (European Long-Range Strike Approach) και με κρίσιμη προϋπόθεση την εγκατάσταση συστημάτων κάθετης εκτόξευσης τύπου SYLVER A70.
Η τελετή της 18ης Δεκεμβρίου 2025 δεν είχε μόνο ισχυρό συμβολισμό – «η είσοδος σε μια νέα εποχή» όπως τόνισε ο ίδιος ο υπουργός – αλλά και ουσία. Η ελληνογαλλική αμυντική συνεργασία περνά σε επόμενο επίπεδο, με συζητήσεις για ανανέωση/επέκταση της στρατηγικής συμφωνίας και παράλληλα με τεχνικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό που «κουμπώνει» πάνω στα νέα δόγματα του ΝΑΤΟ και τις ευρωπαϊκές ανάγκες για deep strike.
Από την αεράμυνα περιοχής… στη στρατηγική κρούση
Οι FDI HN σχεδιάστηκαν εξαρχής ως πλοία αεράμυνας περιοχής με ραντάρ Sea Fire και φόρτο 32 πυραύλων τύπου Aster 30 μέσω συστήματος κάθετης εκτόξευσης SYLVER A50 για τις τρεις πρώτες μονάδες, που αποτελούν τον «πυρήνα» της ελληνικής διαμόρφωσης.
Όμως το νέο κεφάλαιο που ανοίγει με την τέταρτη φρεγάτα – τη FDI HN «Θεμιστοκλής» (F-604) – αλλάζει τα δεδομένα. Η «Θεμιστοκλής» θα είναι η πρώτη φρεγάτα σε διαμόρφωση Standard 2++, με πακέτο βελτιώσεων μεταξύ των οποίων τους πρόβλεψη για SYLVER A70, αναβαθμίσεις στο σύστημα «Κένταυρος» και ενισχυμένα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου που «δένουν» με την προοπτική όπλων μακρού πλήγματος.
Και εδώ βρίσκεται η κομβική εξέλιξη. Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιοποιήθηκαν στη Γαλλία, οι SYLVER A70 δεν θα είναι αποκλειστικό «προνόμιο» της τέταρτης, αλλά προβλέπεται οι υπόλοιπες τρεις FDI της κλάσης να εξοπλιστούν με A70, ενώ για την ενσωμάτωση ανοίγει άμεσα τεχνική μελέτη.
Με απλά λόγια, από εκεί που ο σχεδιασμός «πάταγε» σε A50 με Aster 30, πλέον διαμορφώνεται εικόνα A70 σε όλο τον στόλο των τεσσάρων FDI, ώστε να υπάρχει «χώρος» και υποδομή για στρατηγικά βλήματα – είτε ως ενδιάμεση λύση (SCALP Naval/MdCN), είτε ως επόμενη γενιά (ELSA).
Ο χρονικός ορίζοντας της μετάβασης
Στο επίκεντρο βρίσκεται το χρονοδιάγραμμα της μετάβασης των FDI σε πλατφόρμες στρατηγικής κρούσης. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, οι πρώτοι εκτοξευτές SYLVER A70 που θα μπορούν να φέρουν πυραύλους ELSA (τύπου cruise) εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμοι για εγκατάσταση εντός της επόμενης διετίας.
Για τους ίδιους τους πυραύλους ELSA, ο Νίκος Δένδιας έχει ξεκαθαρίσει ήδη από τον Σεπτέμβριο 2025 (σε κοινοβουλευτική διαδικασία) ότι «ο πύραυλος ELSA δεν υπάρχει ακόμα σε παραγωγή», σε αντίθεση με τον προγενέστερο SCALP Naval/MdCN.
Κατά συνέπεια, το «δύο χρόνια» κουμπώνει πρωτίστως στην υποδομή (A70/προετοιμασία ένταξης) και όχι στην πλήρη επιχειρησιακή ωρίμανση του ELSA ως όπλου. Ο δρόμος προς τη στρατηγική κρούση χτίζεται βήμα-βήμα. Πρώτα η πλατφόρμα/εκτοξευτής, έπειτα η πιστοποίηση / ενσωμάτωση και τέλος η διαθεσιμότητα του ίδιου του βλήματος.
ELSA: το ευρωπαϊκό «deep strike» μετά το INF
Το ELSA (European Long-Range Strike Approach) γεννήθηκε ως απάντηση στο ευρωπαϊκό κενό σε δυνατότητες βαθιού πλήγματος, ειδικά μετά την αποδυνάμωση – λήξη του πλαισίου που είχε επιβάλει η Συνθήκη INF και την εμπειρία πολέμου στην Ουκρανία, όπου τα long-range πλήγματα καθορίζουν ρυθμό και ισορροπία. Σύμφωνα με αναλύσεις και δημοσιεύματα διεθνών οργανισμών:
– Η πρωτοβουλία ξεκίνησε με Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Πολωνία τον Ιούλιο 2024 (στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον) και στη συνέχεια εντάχθηκαν Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο.
– Οι πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας για τις τελικές απαιτήσεις παραμένουν περιορισμένες, ενώ το ίδιο το IISS επισημαίνει ότι «λίγες πληροφορίες έχουν δημοσιοποιηθεί» για το τι ακριβώς θα αναπτυχθεί και σε ποιο χρονοδιάγραμμα.
Με άλλα λόγια, οι πύραυλοι ELSA αυτή την στιγμή είναι ένα πρόγραμμα ευρωπαϊκού deep strike, όχι ένα ώριμο προϊόν στο ράφι. Όμως η πολιτική απόφαση να «κλειδωθεί» η δυνατότητα στις ελληνικές φρεγάτες είναι αυτή που αλλάζει την εξίσωση, το Πολεμικό Ναυτικό προετοιμάζει από τώρα την «υποδοχή».
SYLVER A70: Η προϋπόθεση για SCALP Naval και ELSA
Για να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε βλήμα στρατηγικής κρούσης σε φρεγάτα με ευρωπαϊκό VLS, η κουβέντα καταλήγει πάντα στο ίδιο σημείο, τα συστήματα κάθετης εκτόξευσης (VLS) τύπου SYLVER A70 που είναι η έκδοση με μεγαλύτερο «ύψος» κελιών εκτόξευσης, για βλήματα όπως τους γαλλικούς MdCN (SCALP Naval).
Το μεγάλο στοίχημα για τις ελληνικές FDI είναι διπλό, να μη χαθεί ο πυρήνας αεράμυνας περιοχής (Aster 30/Sea Fire), αλλά ταυτόχρονα να υπάρξει χώρος για «deep strike» χωρίς να «θυσιαστεί» η επιχειρησιακή φιλοσοφία του πλοίου.
Γι’ αυτό και σε τεχνικό επίπεδο, η συζήτηση έχει ιδιαίτερη πολυπλοκότητα. Οι SYLVER έχουν διαφορετικές εκδόσεις (A43/A50/A70) που ιστορικά συνδέονται με συγκεκριμένα βλήματα, ενώ αναλύσεις στον χώρο έχουν επισημάνει την ανάγκη νέων λύσεων ώστε να υπάρξει ευρύτερη συμβατότητα.
Το αποτέλεσμα, ωστόσο, είναι ότι πλέον η πολιτική κατεύθυνση δείχνει A70 σε όλες τις FDI, ώστε όταν το όπλο (ELSA ή/και MdCN) είναι διαθέσιμο, να μην απαιτείται «χειρουργείο» στη μέση ζωής των πλοίων, αλλά να υπάρχει έτοιμος δρόμος για άμεση ενσωμάτωση.
Από τον SCALP Naval στον ELSA: Η μετάβαση της «επόμενης γενιάς»
Η Ελλάδα είχε ανοίξει την κουβέντα για ναυτικά βλήματα cruise ήδη από το 2024 στη Λοριάν, όταν ο Νίκος Δένδιας είχε ανακοινώσει ότι η Αθήνα θα μπει σε διαπραγματεύσεις τόσο για τέταρτη FDI, όσο και για την προοπτική εξοπλισμού αριθμού φρεγατών με Naval Cruise Missiles (MdCN/SCALP Naval).
Έναν χρόνο μετά, το αφήγημα μετατοπίζεται. Ο SCALP Naval παραμένει «ώριμη» επιλογή, αλλά ο ΥΕΘΑ δείχνει ότι η Ελλάδα θέλει να μπει στην επόμενη γενιά επειδή ο γεωστρατηγικός ανταγωνισμός δεν περιμένει.
Το δίλημμα, πρακτικά, δεν είναι «ELSA ή απλά βλήματα αεράμυνας». Είναι άμεση δυνατότητα με MdCN και στρατηγική επένδυση σε δυνατότητα 1.000–2.000+ χλμ (ανάλογα με την τελική μορφή του ELSA /ευρωπαϊκών προγραμμάτων), που αλλάζει τους κανόνες αποτροπής.
Οι επιχειρησιακές συνέπειες: Οι FDI ως πλατφόρμες αποτροπής
Αν το Πολεμικό Ναυτικό περάσει πράγματι στη δυνατότητα στρατηγικού πλήγματος από θαλάσσιες πλατφόρμες, τότε οι FDI παύουν να είναι «μόνο» αντιαεροπορικές ομπρέλες και γίνονται κινητές πλατφόρμες κρούσης, με τεράστια γεωμετρική αξία στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το αποτύπωμα μιας τέτοιας δυνατότητας είναι πολλαπλό:
1. Αποτροπή με βάθος
Η απειλή ανταπόδοσης σε κρίσιμες υποδομές/κόμβους διοίκησης/στρατηγικούς στόχους αλλάζει το κόστος οποιουδήποτε σχεδιασμού απέναντι στην Ελλάδα. Το deep strike είναι εργαλείο αποτροπής που σε σύγχρονους πολέμους λειτουργεί πριν ακόμα πέσει η πρώτη βολή.
2. Πολυεπίπεδο δόγμα με την Πολεμική Αεροπορία
Η Ελλάδα ήδη διαθέτει αεροπορικό σκέλος stand-off (Rafale/SCALP EG). Η προσθήκη ναυτικού σκέλους, δίνει πολλαπλές κατευθύνσεις απειλής και δυσκολεύει τη σχεδίαση άμυνας του αντιπάλου. (Εδώ ακριβώς εντάσσεται το ελληνικό ενδιαφέρον για «επόμενη γενιά»).
3. Επιβιωσιμότητα και απρόβλεπτο
Ένα πλοίο με δυνατότητα στρατηγικής κρούσης δεν είναι «σταθερός στόχος». Μετακινείται, κρύβεται στο επιχειρησιακό περιβάλλον, υποστηρίζεται από αισθητήρες/δικτύωση και μπορεί να εκτελέσει αποστολή σε χρόνο που δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί.
Η συνάντηση με τη Γαλλία και ο παράγοντας «βιομηχανία»
Η επίσκεψη στη Λοριάν είχε και έναν δεύτερο πυλώνα, τη συνάντηση του Δένδια με τη Γαλλίδα ομόλογό του Κατρίν Βοτρίν και τις συζητήσεις για ελληνογαλλική αμυντική συνεργασία / συντονισμό. Το ΥΠΕΘΑ επιβεβαιώνει το πλαίσιο επαφών και τη συζήτηση για εμβάθυνση συνεργασίας, αμυντική βιομηχανία και υλοποίηση συμφωνιών.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι ο Νίκος Δένδιας, από τη Λοριάν, αναφέρθηκε και στη συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, σημειώνοντας ότι υπάρχει αποδοχή για συμμετοχή 25% στο ευρύτερο οικοσύστημα συνεργασίας.
Παράλληλα, καταγράφεται πως Αθήνα και Παρίσι κινούνται προς ανανέωση της αμυντικής συμφωνίας με στόχο συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα γεγονός που «δένει» πολιτικά τη μεγάλη εικόνα: πλοία, όπλα, υποστήριξη, βιομηχανία.
Ο Στόλος «κλειδώνει» την επόμενη μέρα
Η είσοδος της φρεγάτας «ΚΙΜΩΝ» στον ελληνικό στόλο είναι από μόνη της ιστορική στιγμή. Αλλά το πραγματικό μήνυμα των εξελίξεων είναι το αύριο που προετοιμάζεται:
- Τέσσερις FDI με αεράμυνα περιοχής ως σταθερό πυρήνα.
- SYLVER A70 σε όλες τις μονάδες, ώστε να υπάρχει «διάδρομος» για deep strike.
- ELSA ως επιλογή επόμενης γενιάς, με το Πολεμικό Ναυτικό να χτίζει από τώρα υποδομή και
- τεχνικό πλαίσιο, την ώρα που η Ευρώπη επιχειρεί να καλύψει το στρατηγικό κενό.
Στο τέλος της ημέρας, αυτό που αλλάζει είναι ο ρόλος. Οι νέες ελληνικές φρεγάτες δεν θα είναι απλώς «ασπίδα». Με τις σωστές επιλογές σε εκτοξευτές και στρατηγικά βλήματα, μπορούν να γίνουν και «δόρυ», δηλαδή ένα εργαλείο αποτροπής που μεταφέρει την ισορροπία σε βάθος, εκεί όπου κρίνονται οι μεγάλοι σχεδιασμοί.