*Του Κώστα Σαρικά
Το 2025 είναι, χωρίς υπερβολή χρονιά απόλυτης «εξωστρέφειας» για την Πολεμική Αεροπορία. Από τις ακτές της Αδριατικής ως την Αίγυπτο και από την Αεροπορική Βάση Mont de Marsan στη Γαλλία, μέχρι τα Κανάρια Νησιά, την Amendola της Ιταλίας, την Bezmer της Βουλγαρίας και τα μεγάλα ευρωπαϊκά airshows, ελληνικά μαχητικά, μεταγωγικά και ιπτάμενα ραντάρ βρέθηκαν εκτός συνόρων σχεδόν κάθε μήνα.
Και συνεχίζουν. Aυτές τις μέρες F-4 Phantom έχουν μετασταθμεύσει στην Αίγυπτο, καθώς συμμετέχουν στην πολυεθνική άσκηση «MEDUSA-14». Το μήνυμα που εκπέμπουν τα ελληνικά φτερά είναι ξεκάθαρο και κατατάσσει την Πολεμική Αεροπορία στις παγκόσμιες δυνάμεις που συνδυάζουν σύγχρονες πλατφόρμες και κυρίως πολύ υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία, η εικόνα που προκύπτει είναι ξεκάθαρη. Η Πολεμική Αεροπορία «γράφει» ώρες, εκπαιδευόμενη σε απόλυτα ρεαλιστικά σενάρια υψηλής δυσκολίας στο πλευρό των σημαντικότερων αεροπορικών δυνάμεων της Συμμαχίας και όχι μόνο, επενδύοντας σε διαλειτουργικότητα, εμπειρία και εξοικείωση στον δικτυοκεντρικό πόλεμο, την ώρα που αναμένει να εντάξει στη «φαρέτρα» της το κορυφαίο μαχητικό 5ης γενιάς F-35. Χωρίς καμία αμφιβολία το ΓΕΑ και ειδικά το Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας που έχει την ευθύνη για τις Πολεμικές Μοίρες λειτουργούν σταθερά σε ρυθμούς «after burner».
Ταυτόχρονη παρουσία σε τέσσερις διεθνείς ασκήσεις
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα εξωστρέφειας και προβολής ισχύος είναι η ταυτόχρονη συμμετοχή τον περασμένο Σεπτέμβριο σε τέσσερις μεγάλες διεθνείς ασκήσεις εκτός Ελλάδας.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία:
- Συμμετέχει με 4 F-16 της 337 Μοίρας στην πολυεθνική άσκηση «VOLFA 2025» στη βάση Mont de Marsan της Γαλλίας,
- Στέλνει 4 F-16 της 335 Μοίρας στην άσκηση NATO Tiger Meet 2025 στη βάση Beja της Πορτογαλίας,
- Ακόμη 4 μαχητικά F-16 της 341 Μοίρας λαμβάνουν μέρος στο Tactical Leadership Programme (TLP) στο Los Llanos – Albacete της Ισπανίας, και
- ένα C-27J Spartan της 354 ΜΤΜ στην πολυεθνική άσκηση European Spartan Exercise 2025 στη βάση Bezmer της Βουλγαρίας.
Το Αεροπορικό Επιτελείο κάνει λόγο για «ανάδειξη των αυξημένων δυνατοτήτων και της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας της Πολεμικής Αεροπορίας». Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι τέσσερις διαφορετικοί τύποι αποστολών –αεροπορική υπεροχή, κρούση, τακτική μεταφορά και προηγμένη τακτική εκπαίδευση – «τρέχουν» ταυτόχρονα σε τέσσερα διαφορετικά επιχειρησιακά περιβάλλοντα, με ελληνικά πληρώματα στην πρώτη γραμμή.
VOLFA 2025 – Οι «Viper» στη Γαλλία
Η 337 Μοίρα από τη Λάρισα με F-16 Viper δίνει το «παρών» στη VOLFA 2025, μία από τις πιο απαιτητικές ασκήσεις της γαλλικής Αεροπορίας, στην Mont de Marsan. Η ΠΑ συμμετέχει με τέσσερα F-16 και ανάλογο προσωπικό, συνεκπαιδευόμενη με αεροπορικές δυνάμεις από Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία και Καναδά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΕΑ, εκτελούνται σύνθετες αποστολές COMAO με περισσότερα από 50 αεροσκάφη, σε σενάρια υψηλής έντασης, ημέρα και νύχτα. Το ρεπορτάζ του OnAlert.gr αναδεικνύει ακριβώς αυτό: τα ελληνικά F-16 Viper δεν είναι απλώς «παρόντα», αλλά πρωταγωνιστούν σε ένα περιβάλλον με Rafale, Typhoon και άλλα σύγχρονα μαχητικά, δοκιμάζοντας στην πράξη τα νέα ραντάρ AESA, τα συστήματα αποστολής και τον πλήρη φάκελο όπλων των αναβαθμισμένων F-16.
Για την Πολεμική Αεροπορία, τέτοιες αποστολές είναι «πρόβα» για σενάρια υψηλής έντασης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά σε πολύ ευρύτερη γεωγραφία, με σύνθετες επιχειρήσεις πολλαπλών χωρών και όπλων.
NATO Tiger Meet 2025 – Οι «τίγρεις» της 335 Μοίρας στην Πορτογαλία
Παράλληλα, οι «τίγρεις» της 335 Μοίρας ταξιδεύουν στην Beja της Πορτογαλίας για το NATO Tiger Meet 2025, τη θρυλική άσκηση των «τίγρεων» της Συμμαχίας.
Με τέσσερα F-16, ειδικά διαμορφωμένα για την άσκηση, η ελληνική αποστολή συνεκπαιδεύεται με αντίστοιχες «Tiger» Μοίρες από ευρωπαϊκές και ΝΑΤΟϊκές αεροπορίες.
Το Tiger Meet δεν είναι απλώς μία «θεματική» άσκηση, αλλά ένα σκληρό σχολείο τακτικών αεροπορικών επιχειρήσεων, όπου οι χειριστές δοκιμάζονται σε αερομαχίες BVR και WVR, προσβολές στόχων εδάφους, συνδυασμένες αποστολές με αεροσκάφη πολλών τύπων και εθνικοτήτων. Για την Ελλάδα, η παρουσία της 335 Μοίρας σε κάθε Tiger Meet είναι πλέον θεσμός – το 2025 απλώς επιβεβαιώνει ότι οι Έλληνες χειριστές παραμένουν στον «στενό πυρήνα» των κορυφαίων τακτικών Μοιρών της Ευρώπης.
European Spartan 2025 – Το C-27J στο κέντρο των συμμαχικών αερομεταφορών
Η εκτεταμένη αναφορά για τα F-16 και τα Rafale δεν πρέπει να σκιάζει ένα κρίσιμο κομμάτι της ισχύος της ΠΑ που αφορά τα μεταγωγικά.
Στην πολυεθνική άσκηση European Spartan 2025 στη βάση Bezmer της Βουλγαρίας, η 354 Μοίρα Τακτικών Μεταφορών με ένα C-27J ενώνεται με αεροσκάφη από Βουλγαρία, Ιταλία, Ισπανία και Λιθουανία. Οι αποστολές περιλαμβάνουν τακτικές αερομεταφορές, ρίψεις αλεξιπτωτιστών και φορτίου, σενάρια MEDEVAC και επιχειρήσεις σε χαμηλά ύψη σε περιβάλλον με αντιαεροπορικές απειλές.
Με έμφαση στη διαλειτουργικότητα των πληρωμάτων και στην εναρμόνιση των διαδικασιών τακτικής αερομεταφοράς, ώστε σε περίπτωση κρίσης ή άρθρου 5, τα ελληνικά Spartan να μπορούν να ενταχθούν απρόσκοπτα σε συμμαχικά πακέτα μεταφορών.
TLP – Το «μεταπτυχιακό» των ιπτάμενων
Το Tactical Leadership Programme (TLP) στην Albacete της Ισπανίας παραμένει το κορυφαίο ΝΑΤΟϊκό σχολείο τακτικής αεροπορικής ηγεσίας. Το 2025, η 341 Μοίρα με τέσσερα F-16 συμμετέχει σε εκπαιδευτική σειρά TLP. Για τους Έλληνες χειριστές, το TLP είναι κάτι πολύ περισσότερο από άσκηση ρουτίνας καθώς περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:
- Εκπαίδευση σε σύνθετες αποστολές COMAO με μαχητικά, AWACS, ελικόπτερα και επίγεια συστήματα αεράμυνας.
- Ανάληψη ρόλων mission commander σε πολυεθνικά πακέτα αποστολών.
- Εξάσκηση στη σχεδίαση και τη διοίκηση επιχειρήσεων, όχι μόνο στην εκτέλεση.
Η συμμετοχή της HAF σε ένα τέτοιο σχολείο σημαίνει ότι στελέχη που επιστρέφουν στην Ελλάδα φέρνουν μαζί τους συμμαχικά SOPs, νέα τακτικά δόγματα και εμπειρία στη διεύθυνση μεγάλων επιχειρήσεων – ακριβώς αυτό που απαιτεί ένα σύγχρονο περιβάλλον αεροπορικού πολέμου πάνω από το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
NEPTUNE STRIKE 25-2 – Ελληνικά F-16 στην «ραχοκοκαλιά» της Συμμαχίας
Από τις 24 έως τις 28 Ιουλίου 2025, η ΠΑ συμμετέχει στην άσκηση NEPTUNE STRIKE 25-2, που εκτείνεται από τα Βαλκάνια έως την Βαλτική, υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο του STRIKFORNATO.
Mαχητικά F-16 της 335 και 336 Μοίρας από την 116 ΠΜ, της 340 Μοίρας από την 115 ΠΜ και της 341 Μοίρας από την 111 ΠΜ εντάσσονται σε σενάρια:
- αεράμυνας,
- υποστήριξης χερσαίων δυνάμεων (CAS),
- αποστολών DCA/OCA,
- και αναχαιτίσεων μεγάλων αποστάσεων σε συνεργασία με συμμαχικά αεροσκάφη και ναυτικές μονάδες.
Εικόνες που προέρχονται από το ΝΑΤΟ και αμερικανικές πηγές δείχνουν ελληνικά F-16 να επιχειρούν μαζί με F/A-18 από αμερικανικά αεροπλανοφόρα, επιβεβαιώνοντας ότι τα ελληνικά πληρώματα μπορούν να «κουμπώσουν» πάνω στα πλέον σύνθετα συμμαχικά πακέτα, από την Αδριατική μέχρι τη Βαλτική.
Σε πολιτικό επίπεδο, όσο η Ελλάδα ζητά ξεκάθαρα μηνύματα αποτροπής απέναντι σε αναθεωρητικές συμπεριφορές στην Ανατολική Μεσόγειο, η εικόνα ελληνικών μαχητικών που επιχειρούν στον πυρήνα των ΝΑΤΟϊκών επιχειρήσεων στέλνει σαφές μήνυμα ότι η Πολεμική Αεροπορία δεν είναι «περιφερειακός παίκτης», αλλά μέρος της βασικής αεροπορικής ραχοκοκαλιάς της Συμμαχίας.
Ocean Sky 2025 – Ελληνική παρουσία στα Κανάρια Νησιά
Στο Gando των Καναρίων Νήσων, η 347 Μοίρα με τέσσερα F-16 συμμετέχει στην πολυεθνική άσκηση Ocean Sky 2025. Λαμβάνουν μέρος, μεταξύ άλλων, γερμανικά Eurofighter, αμερικανικά F-15, ινδικά Su-30, ισπανικά Eurofighter και F-18 και πορτογαλικά F-16. Τα σενάρια περιλαμβάνουν:
- επιθετικές και αμυντικές αεροπορικές επιχειρήσεις,
- προστασία / προσβολή ιπτάμενων μέσων υψηλής αξίας (HVAA),
- αποστολές CSAR,
- και εναέριο ανεφοδιασμό.
Για τους Έλληνες χειριστές, η συμμετοχή σε μια τόσο σύνθετη άσκηση, σε περιοχές πολύ διαφορετικές από το γνωστό ανάγλυφο του Αιγαίου, είναι ανεκτίμητη εμπειρία και περιλαμβάνει εκπαίδευση σε διαφορετικά μετεωρολογικά δεδομένα, μεγάλους θαλάσσιους όγκους και διαφορετικές τακτικές των εταίρων.
Falcon Strike 2025 – F-16 δίπλα σε F-35 στην Ιταλία
Τον Νοέμβριο, η 340 Μοίρα από τη Σούδα με F-16 συμμετέχει στην Falcon Strike 2025 στην αεροπορική βάση Amendola της Ιταλίας. Στην άσκηση έλαβαν μέρος F-35 από Ιταλία, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και γαλλικά Rafale και Eurofighter.
Εκεί, τα ελληνικά F-16 εκπαιδεύτηκαν σε:
- σενάρια συνεργασίας με αεροσκάφη 5ης γενιάς,
- διαμοιρασμό τακτικής εικόνας,
- συνδυασμό αισθητήρων και όπλων διαφορετικών πλατφορμών,
- και σύνθετες διακλαδικές επιχειρήσεις αέρος – ξηράς – θαλάσσης.
Η εμπειρία αυτή είναι κομβική, τη στιγμή που η Ελλάδα προχωρά στην απόκτηση F-35. Τα ελληνικά πληρώματα αποκτούν από τώρα «αίσθηση» της φιλοσοφίας χρήσης μαχητικών 5ης γενιάς, ώστε όταν τα F-35 παραληφθούν και αρχίσουν να επιχειρούν στην Ελλάδα και εμφανιστούν στα νησιά, η μετάβαση σε μεικτά Comao F-16 / Rafale / F-35 να είναι πολύ πιο ομαλή.
Green Bridge 2025 – Διασυνοριακές επιχειρήσεις αεροπορικής αστυνόμευσης
Στο πλαίσιο των Cross Border Operations for Air Policing (CBOAP), η ΠΑ συμμετέχει στην άσκηση Green Bridge 2025 με τέσσερα F-16 της 341 Μοίρας και ένα Erieye EMB-145H, συνεκπαιδευόμενη με τη βουλγαρική Αεροπορία που χρησιμοποιεί MiG-29.
Πρόκειται για χαρακτηριστικό παράδειγμα που δείχνει ότι η Ελλάδα «κουμπώνει» στις διαδικασίες αεροπορικής αστυνόμευσης του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, με κοινά σενάρια αναχαιτίσεων, ανταλλαγή δεδομένων και συντονισμό μεταξύ ελληνικού ιπτάμενου ραντάρ και βουλγαρικών μαχητικών.
Συνεκπαίδευση με τη Γαλλική Αεροπορία
Στις 11 Ιουλίου 2025 πραγματοποιείται κοινή συνεκπαίδευση της ΠΑ με τη Γαλλική Αεροπορία και Διαστημική Δύναμη (FASF), στο πλαίσιο της εμβάθυνσης της ελληνογαλλικής στρατηγικής σχέσης.
Η δραστηριότητα περιλαμβάνει μικτές αποστολές ελληνικών και γαλλικών μαχητικών, με ανταλλαγή τακτικών και διαδικασιών. Αν και το κύριο «βάρος» πέφτει σε ελληνικό χώρο, η συνεκπαίδευση εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο κοινών αποστολών που μπορούν να επεκταθούν σε όλο το φάσμα της Ανατολικής Μεσογείου – από τη Σικελία έως την Κύπρο – με ελληνικά και γαλλικά αεροσκάφη να επιχειρούν ως ενιαίο πακέτο.
ZEUS Demo Team – Η «διπλωματία των airshow»
Οι επιχειρησιακές ασκήσεις είναι η «σκληρή» όψη της παρουσίας της ΠΑ στο εξωτερικό. Η άλλη, εξίσου σημαντική, είναι η διπλωματία των airshows.
Το 2025, το F-16 Demo Team «ZEUS» συμμετείχε επίσημο πρόγραμμα επιδείξεων σε τρεις μεγάλες ευρωπαϊκές διοργανώσεις:
- 14–15 Ιουνίου: Festival Aéreo AIRE 25, Ισπανία
- 19–22 Ιουνίου: International Paris Airshow, Γαλλία
- 30–31 Αυγούστου: Radom International Airshow, Πολωνία
Με κάθε κάθετη άνοδο, κάθε high-G στροφή και κάθε πέρασμα με πλήρες afterburner, το «ZEUS» δεν δείχνει μόνο τις ικανότητες ενός F-16C Block 52+ αλλά διαφημίζει την εικόνα της Πολεμικής Αεροπορίας. Το F-16 της Ομάδας Επιδείξεων «ZEUS» με την ελληνική σημαία στο πάνω μέρος της ατράκτου να γίνεται μαγνήτης για το κοινό, τους spotters και τους αξιωματούχους που παρακολουθούν τις επιδείξεις.
Σε μια εποχή όπου η εικόνα μετρά όσο και τα «σκληρά» μεγέθη, το «ZEUS» αποτελεί ένα ακόμα εργαλείο στρατιωτικής δημόσιας διπλωματίας που διαθέτει η Ελλάδα.
Σχολεία, σεμινάρια και τεχνογνωσία
Πέρα από τις καθαρά πτητικές δραστηριότητες, το 2025 είναι γεμάτο και από «σιωπηλές» αλλά εξίσου κρίσιμες δράσεις:
- Spartan User Group 2025 στην Αθήνα, με συμμετοχή εκπροσώπων από 11 αεροπορίες χρηστών C-27J και εταιρειών του χώρου, όπου ανταλλάσσονται εμπειρίες και τεχνική γνώση για τον τύπο.
- Σειρές μαθημάτων και πιστοποιήσεις Link-22 και SSSB στο Air and Missile Defence Training Centre, υπό τη «σκέπη» της NATO Communications and Information Agency, που βάζουν την ΠΑ στον πυρήνα της συμμαχικής δικτυοκεντρικής αρχιτεκτονικής.
Και μπορεί αυτά τα «σχολεία» να μην προβάλλονται όσο μια εντυπωσιακή άσκηση με δεκάδες αεροσκάφη, αλλά δημιουργούν το υπόβαθρο: χειριστές, τεχνικοί και επιτελείς που μιλούν την ίδια «ψηφιακή γλώσσα» με τους συμμάχους, από τα data links μέχρι τα συστήματα διοίκησης και ελέγχου.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για το Αιγαίο και την αποτροπή
Αν το δει κανείς αποσπασματικά, το μωσαϊκό των διεθνών συμμετοχών της Πολεμικής Αεροπορίας το 2025 μοιάζει με μια σειρά ασκήσεων και συνεκπαιδευύεων σε όλη την Ευρώπη. Αν όμως συνθέσει την εικόνα, το μήνυμα είναι σαφές:
- Τα πληρώματα της ΠΑ «παίζουν εκτός έδρας» σε όλη την ήπειρο, άνετα, με αυτοπεποίθηση, σε περιβάλλοντα υψηλής έντασης.
- Τα ελληνικά F-16, Rafale, C-27J και Erieye είναι πλήρως ενταγμένα στη ΝΑΤΟϊκή αρχιτεκτονική, σε επίπεδο τακτικών, διαδικασιών και συστημάτων.
- Η διεθνής εικόνα της ΠΑ μέσω επιδείξεων όπως το «ZEUS» ενισχύει το «brand name» της Ελλάδας ως σοβαρού, αξιόπιστου αεροπορικού παίκτη.
Όλα αυτά επιστρέφουν στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο:
- Σε μια γενικότερη κρίση, τα ελληνικά πληρώματα θα έχουν ήδη συνεκπαιδευτεί με τα πληρώματα που θα βρεθούν δίπλα τους.
- Τα συστήματα, τα data links και οι διαδικασίες θα είναι ήδη δοκιμασμένα σε πραγματικές ασκήσεις.
- Η εικόνα μιας Πολεμικής Αεροπορίας που επιχειρεί άνετα από τη Βαλτική μέχρι τα Κανάρια Νησιά λειτουργεί αποτρεπτικά.
Η Πολεμική Αεροπορία δεν υπερασπίζεται μόνο τον ελληνικό εναέριο χώρο. Εξάγει τεχνογνωσία, κύρος και επαγγελματισμό σε κάθε γωνιά της Ευρώπης. Κερδίζει εμπειρίες και πολύτιμες γνώσεις από άλλες αεροπορικές δυνάμεις.
Όσο τα ελληνικά πληρώματα συνεχίζουν να πετούν, να εκπαιδεύονται και να επιδεικνύουν τις δυνατότητές τους εκτός συνόρων, τόσο πιο σταθερό γίνεται το μήνυμα ότι πάνω από το Αιγαίο, η αποτροπή δεν είναι σύνθημα αλλά αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς και συνεργασίας σε πολύ υψηλό επίπεδο.