Δεν μιλά συχνά και ειδικά για ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως είναι η «Στρατηγική και Διαπραγμάτευση : η θέση της Ελλάδας σε διεθνείς οργανισμούς». Η ομιλία του Α/ΓΕΕΘΑ Μιχαήλ Κωσταράκου στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έχει ενδιαφέρον σε κάποια σημεία της. Προέρχονται από έναν άνθρωπο που συμμετείχε σε πολλές διαπραγματεύσεις τα χρόνια της θητείας του. Και δεν είχαν όλες ευτυχή κατάληξη. Ειδικά οι δύσκολες.
Πρώτα απ΄ όλα ο Α/ΓΕΕΘΑ μετέφερε την προσωπική του άποψη για την εικόνα της θέσης της Ελλάδας στους Διεθνείς Οργανισμούς.
Είπε μεταξύ άλλων
Το ειδικό βάρος μιας χώρας σε Οργανισμούς προσανατολισμένους στην κατεύθυνση της Άμυνας και εν γένει της Ασφάλειας, εξαρτάται από δύο, κυρίως, παράγοντες:
• Το επίπεδο της οικονομικής τους συνεισφοράς στον προϋπολογισμό του Οργανισμού, και
• Το επίπεδο της συμμετοχής της με δυνάμεις σε αποστολές του Οργανισμού.
Η Ελλάδα, υπό το βάρος της προσπάθειας ανάκαμψης από την δημοσιονομική κρίση, δεν δύναται να συνεισφέρει, πέραν του αναλογούντος σε αυτήν ποσού, στη χρηματοδότηση της λειτουργίας των Οργανισμών. Εκπληρώνει βεβαίως τις οικονομικές της υποχρεώσεις, όπως αυτές προκύπτουν από τα καταστατικά κείμενα.
Διαθέτει όμως ένα αμυντικό σύστημα το οποίο συγκαταλέγεται στα κορυφαία σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο σε επίπεδο αριθμών, όσο και σε επίπεδο ετοιμότητας και εκπαίδευσης. Τη στιγμή που εκθέσεις κυβερνητικών φορέων και μη διαψευσθέντα δημοσιεύματα εφημερίδων αποκαλύπτουν αποκαρδιωτικές διαθεσιμότητες σε πολυδιαφημισμένα κύρια οπλικά συστήματα χωρών μεγάλου ειδικού βάρους στη διεθνή σκηνή, οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις απολαμβάνουν της αυξημένης ετοιμότητας του επιχειρησιακού επιπέδου τους. Και αυτό αναγνωρίζεται διεθνώς, τόσο ως απόρροια της συμμετοχής μονάδων μας σε αποστολές και επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και των ειδικών αποστολών υψηλού προφίλ που αναλαμβάνονται από τις Ένοπλες Δυνάμεις. Και αναφέρομαι στις αποστολές εκκένωσης αμάχων από εμπόλεμες ζώνες ή περιοχές έντασης και ταραχών. Αποστολές όπως εκείνες στο Δυρράχιο (1997), το Λίβανο (2006) και την Τρίπολη της Λιβύης (2014) αλλά και το 2011.
Οι Οργανισμοί που συμμετέχουμε δεν είναι πλέον fora όπου οι Σύμμαχοι ή οι εταίροι θα ανταλλάξουν απόψεις και θα συζητήσουν πως θα αντιμετωπίσουν την κοινή απειλή. Είναι περισσότερο μια αρένα όπου οι «Σύμμαχοι» επιλύουν τις διαφορές τους. Και αυτό δεν είναι υπερβολή. Σκεφθείτε μόνο τι γίνεται σε μερικά από τα εθνικά μας θέματα, όπως το Κυπριακό, το Μακεδονικό, αλλά και το θέμα του ελλείμματος. Οι συζητήσεις που διεξάγονται κατ’ εξοχήν αναδεικνύουν τις διαφορές μας με του Συμμάχους και εταίρους μας. Και καθιστούν τις διαπραγματεύσεις επιτακτική ανάγκη”.
Ο Α/ΓΕΕΘΑ επικαλούμενος “κάποιους που έχουν σπουδάσει το θέμα υφίστανται πέντε παράγοντες που παίζουν κρίσιμο ρόλο στη επιτυχή έκβαση διαπραγματεύσεων. Αυτοί είναι οι ακόλουθοι:
Η ύπαρξη κοινού ενδιαφέροντος για την επίτευξη συμφωνίας
Η ικανότητα του διαπραγματευτή να εξακριβώσει και να ικανοποιήσει τα «σημεία αντίστασης» – τις κόκκινες γραμμές – της άλλης πλευράς.
Το σημείο συνάντησης των δύο πλευρών βρίσκεται στο διάστημα μεταξύ των αντιστοίχων «κόκκινων γραμμών». Όσο ευρύτερο είναι το διάστημα αυτό, τόσο μεγαλύτερη είναι η δυνατότητα των πλευρών να δοκιμάσουν συνδυασμούς παραχωρήσεων και αιτημάτων, ώστε να διαμορφωθεί ένα πακέτο το οποίο ικανοποιεί όλους τους εμπλεκόμενους.
Σύμφωνα με τον de Callieres, «Το μεγαλύτερο μυστικό των διαπραγματεύσεων είναι να προβάλεις πειστικά το κοινό όφελος και των δύο πλευρών, από την επίλυση μιας διαφοράς. Η αποτυχία να ικανοποιηθεί αυτή η αρχή, θα κυοφορεί τον σπόρο της διάλυσής της.»
Ο τελευταίος παράγοντας για επιτυχείς διαπραγματεύσεις, είναι η ανθρώπινη διάσταση των επιδέξιων διαπραγματευτών”.
Όσο για τους δικούς μας διαπραγματευτές; Ο κ.Κωσταράκος περιέγραψε ποιοι είναι οι κανόνες που πρέπει να ακολουθούν:
“Εμείς, στους δικούς μας διαπραγματευτές, διδάσκουμε ένα αριθμό κανόνων που σε γενικές γραμμές είναι εφαρμόσιμοι σε κάθε διαπραγμάτευση. Ας δούμε ποιοι είναι αυτοί:
• Γνώριζε τι θέλεις και με τι μπορείς να ζήσεις. Είναι κρίσιμο το να ξέρεις τι θέλεις πραγματικά να αποκομίσεις από μια διαπραγμάτευση, και ποιο είναι το ελάχιστο αποδεκτό αποτέλεσμα από αυτές. Με λίγα λόγια να γνωρίζεις ποια είναι τα περιθώριά σου, που στην ουσία είναι οι «κόκκινες γραμμές» μεταξύ των δύο πλευρών.
• Μελέτησε τον αντίπαλο διαπραγματευτή. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι κατά βάθος, οι διαπραγματεύσεις είναι μια διαπροσωπική και ανθρώπινη διεργασία, η διάρκεια της οποίας είναι απροσδιόριστη και, ενδεχομένως, μακρόχρονη. Η εκ προοιμίου μελέτη του εκπροσώπου της άλλης πλευράς, μπορεί να αποκαλύψει σημεία του χαρακτήρα, της τακτικής, των αδυναμιών, των εμμονών και ευαισθησιών, τα οποία, αξιοποιήσιμα, θα δώσουν πλεονέκτημα στην ημέτερη πλευρά.
• Απέφευγε τα ψέματα και δημιούργησε κλίμα εμπιστοσύνης. Τα ψεύδη, αναπόφευκτα, αργά ή γρήγορα, αποκαλύπτονται. Η πλέον σημαντική ιδιότητα ενός διαπραγματευτή είναι η αξιοπιστία του. Εάν αυτή τρωθεί, η ζημιά δεν είναι αναστρέψιμη. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να εμπιστεύεσαι και να απολαμβάνεις της εμπιστοσύνης του συνομιλητή σου. Οι υποσχέσεις που δίδονται πρέπει να τηρούνται. Οι υπαναχωρήσεις τραυματίζουν τη σχέση και αποτελούν πισωγύρισμα για τη διαδικασία.
Προσωπικά έχω προσπαθήσει πολύ στο θέμα αυτό. Έχω έλθει σε επαφή με όλους τους ομολόγους μου στο ΝΑΤΟ, την ΕΕ αλλά και πλήθος άλλων κρατών ενδιαφέροντος, όπως τα βαλκανικά και τα αραβικά κράτη, κράτη της πρώην Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, το Ισραήλ και η Κίνα. Στόχος μου είναι η καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης. Δε σας κρύβω ότι είμαι ευτυχής που οι σχέσεις μου με κάποιους από αυτούς έχουν ξεπεράσει την εμπιστοσύνη και έχουν φτάσει στη φιλία.
• Να εξηγείς στην άλλη πλευρά κατά τρόπο σαφή, τα οφέλη που θα αποκομίσει από την επίτευξη της συμφωνίας. Είναι σημαντικό να κατανοήσει τα κέρδη που θα της αποφέρει μια συμφωνία και ο τρόπος με τον οποίο θα εξυπηρετηθούν τα συμφέροντά της.
• Δείχνε ότι κατανοείς το πόσο δύσκολο είναι για την άλλη πλευρά να προβεί σε παραχωρήσεις. Η επίδειξη συμπάθειας και κατανόησης κάνει πιο εύκολη και πιο πιθανή την προσφορά δύσκολων παραχωρήσεων από τους συνομιλητές.
• Πέραν της κατανόησης, πρόβαλε επίσης και τις συνέπειες από την μη επίτευξη συμφωνίας. Τις περισσότερες φορές, μια «λιγότερο από ιδανική» συμφωνία είναι προτιμότερη από τη μη συμφωνία.
• Να κατανοείς την αξία και τους περιορισμούς των προθεσμιών. Οι προθεσμίες έχουν ως σκοπό τη εξάσκηση πίεσης στους διαπραγματευόμενους. Δεν πρέπει να τίθενται αναίτια και οπωσδήποτε όχι αν δεν είναι κάποιος προετοιμασμένος να ζήσει με τις συνέπειες παρέλευσής τους χωρίς αποτέλεσμα.
• Να αναλαμβάνεις μόνο καλά υπολογισμένους κινδύνους (risks). Παρότι η φιλοσοφία των διαπραγματεύσεων είναι η επίτευξη μιας συμφωνίας επωφελούς για όλους (win-win outcome), χρειάζεται η καλλιέργεια της πεποίθησης στην άλλη πλευρά ότι και η αποχώρηση από τις διαπραγματεύσεις, αν δεν προωθηθούν τα οικεία συμφέροντα, είναι μια επιλογή.
• Επιβεβαίωσε ότι όλες οι πλευρές κατανοούν τα συμφωνηθέντα. Το γλωσσικό εμπόδιο και η διαφορετική αντίληψη της ερμηνείας λέξεων και όρων μπορεί να αποβεί, σε δεύτερο χρόνο, καταστροφική για μια συμφωνία. Όροι οι οποίοι δύνανται να έχουν πολλαπλές ερμηνείες πρέπει να ξεκαθαρίζονται και να συμφωνείται το ακριβές νόημά τους.
• Συναφώς με τον προηγούμενο κανόνα, η σύνοψη των συμφωνηθέντων και της προόδου που συντελέσθηκε στο τέλος κάθε συνάντησης, ξεκαθαρίζει το τοπίο και θέτει τη βάση έναρξης της επόμενης συνάντησης”.
Διαβάστε ακόμη:
Ο «ευρωπαίος μάγειρας» του ΓΕΕΘΑ, τα «μαγειρέματα» και ο «λαϊκισμός»
Τι τραβάνε οι Αρχηγοί για να μείνουν …Αρχηγοί