Γράφει ο Αντπλοίαρχος Μάριος Τζαννής ΠΝ
Βοηθός Εκπρόσωπος Τύπου ΓΕΕΘΑ
Πτυχίο εξειδικεύσεως Συνεννοήσεως
Οι επικοινωνίες πάντα αποτελούσαν κύριο πυλώνα διεξαγωγής των επιχειρήσεων. Μπορεί κάποιος να πει απλά ότι «χωρίς επικοινωνίες δεν δύνανται να εκτελεσθούν επιχειρήσεις». Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι αρμόδιος για την έκδοση ενός σχεδίου επικοινωνιών είναι αυτός που σχεδιάζει, κατά περίπτωση, την εκτέλεση της επιχείρησης.
Ένας λόγος παραπάνω όταν πρόκειται για ναυτικές ή αεροναυτικές επιχειρήσεις, όπου τα μέσα των Κλάδων, ήτοι πολεμικά πλοία και αεροσκάφη, ένεκα της φύσης τους επιχειρούν μακράν των βάσεών τους και η επικοινωνία με αυτή είναι παραπάνω από επιβεβλημένη, είναι ζωτικής σημασίας.
Αρχικά η επικοινωνία πραγματοποιούταν μέσω της ορατής συνεννόησης, σε κοντινές αποστάσεις μεταξύ των ναυτικών μονάδων. Η έπαρση και υποστολή σημαιών, κατά τη διάρκεια της ημέρας, και η χρήση αναλαμπών, κατά την διάρκεια της νύχτας, μέσω των οποίων μεταδίδονταν οι εντολές από το Ναυτικό Διοικητή προς τα υπόλοιπα πλοία αποτελούσε την κύρια μορφή συνεννόησης εν πλω.
Αργότερα, μετά και την ανακάλυψη του ηλεκτρικού τηλέγραφου (μέσα δεκαετίας 1830 από τον Σάμιουελ Μορς) χρησιμοποιήθηκε εκτενώς στην πρώιμη ραδιοεπικοινωνία από τις αρχές του 1890. Είναι γνωστός σε όλους ο Κώδικας Μορς. Αποτέλεσμα ήταν η επικοινωνία μεταξύ των πλοίων να δύναται να πραγματοποιηθεί και σε μεγαλύτερες ακόμη αποστάσεις, δίδοντας έτσι την δυνατότητα για διεξαγωγή ναυτικών επιχειρήσεων σε μεγαλύτερο θέατρο επιχειρήσεων και μακρύτερα των βάσεών τους.
Το Πολεμικό Ναυτικό είχε ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό σε επίπεδο Υπαξιωματικών και Ναυτών με ειδικότητες Σηματωρού και Τηλεγραφητού, προκειμένου να ανταποκριθούν σε όλο το φάσμα επικοινωνιών της εποχής. Φυσικά, ακόμη και σήμερα οι Υπαξιωματικοί του ΠΝ, απόφοιτοι ΣΜΥΝ, φέρουν τις ίδιες ειδικότητες, παρόλο που οι επικοινωνίες πλέον έχουν περάσει σε άλλη διάσταση, με την εξέλιξη της τεχνολογίας.
Έτσι σταδιακά εισάγονται οι πομποί, οι δέκτες και οι πομποδέκτες οι οποίοι χρησιμοποιούν όλο το φάσμα συχνοτήτων, επιτυγχάνοντας επικοινωνία από κοντινές αποστάσεις (LOS: Line Of Sight) έως πολύ μακρινές (OTH: Over The Horizon). Την τελευταία εικοσαετία, με την είσοδο και των δορυφόρων και των Η/Υ στον χώρο των επικοινωνιών, τα δεδομένα είναι πλέον διαφορετικά. Εκτός από φωνή, μεταδίδονται εικόνα και δεδομένα.
Ακόμη και σήμερα, υπάρχουν περιπτώσεις όπου εκτελείται Ορατή Συνεννόηση, ευρέως την ημέρα αλλά και τη νύκτα, εν πλω, πέραν της διατήρησης επιπέδου εκπαιδεύσεως του προσωπικού, όπως πχ σε κλειστούς σχηματισμούς και στις περιπτώσεις σιγής ραδίου. Μια τέτοια περίπτωση είναι η εκτέλεση αποβατικής ενέργειας, όπου στο τελικό στάδιό της και λόγω της εγγύτητας των ναυτικών μονάδων (Αρματαγωγά) μεταξύ των αλλά και της φύσης της επιχείρησης, η ορατή συνεννόηση εκτελείται με πατερόλια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επικρατούσες κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζουν τις συνθήκες διαδόσεως ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, κατ’ επέκταση και των επικοινωνιών, με εξαίρεση τις δορυφορικές.
Οι ναυτικές επικοινωνίες, πλέον, δεν περιορίζονται μόνο στην εκμετάλλευση κλασσικών μέσων και μεθόδων ραδιοτηλεφωνίας (voice) ή ανταλλαγής δεδομένων κατά βάση υπό μορφή κειμένου (text-based capabilities) αλλά επιτυγχάνουν ανταλλαγή συνθετικής εικόνας σε πραγματικό χρόνο δια της εκμετάλλευσης συστημάτων μεσαίας ταχύτητας (πχ LINK – 11) καθώς και εκμετάλλευση του ΙNMARSAT για παροχή υπηρεσιών κατά βάση τηλεφωνικού χαρακτήρα (Τ/Φ-FAX-TELEX) και εικόνας.
Ένα Σχέδιο Επικοινωνιών, ενδεικτικά, περιλαμβάνει:
- Επικοινωνίες αεράμυνας
- Τακτικές επικοινωνίες μεταξύ των π. πλοίων
- Τακτικές επικοινωνίες μεταξύ των π. πλοίων και των ιπταμένων μέσων (ΑΦΝΣ-Ε/Π)
- Δίκτυα συνεργασίας π. πλοίων με α/φ της ΠΑ
- Επικοινωνία Ξηράς προς τα π. πλοία και αντίστροφα
- Δίκτυα ανταλλαγής πληροφοριών τακτικής εικόνας DATA-LINK
- Επικοινωνίες Υ/Β
- Επικοινωνίες επιτάκτων εμπορικών πλοίων
Τέλος, ένας σημαντικός παράγοντας στις ναυτικές επικοινωνίες είναι η «Ασφάλεια Επικοινωνιών», ο οποίος σταθμίζεται από διάφορους άλλους παράγοντες, ένας από τους οποίους είναι και η επιθυμητή ταχύτητα διαβιβάσεως της πληροφορίας.