*Του Κώστα Σαρικά
Το περιστατικό αποτυπώνει με τον πλέον σκληρό αλλά ξεκάθαρο τρόπο μια κατάσταση που καλούνται να αντιμετωπίσουν το τελευταίο διάστημα τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων. Σμηναγός της Πολεμικής Αεροπορίας, ιπτάμενος σε μαχητικό αεροσκάφος, καταφέρνει να ξεπεράσει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα υγείας που απείλησε τη ζωή του.
Ζητά μια απλή, προληπτική αξονική εξέταση σε δημόσιο νοσοκομείο της Πάτρας, για να διασφαλίσει ότι δεν θα επιστρέψει ξανά στην κόψη του ξυραφιού και αντί για φροντίδα, αντιμετωπίζει αδιανόητη γραφειοκρατία και ένα παράδοξο που μόνο σε ελληνικό σύστημα υγείας θα μπορούσε να συμβεί: του ζητούν να πληρώσει 40 ευρώ. Συμμετοχή 15%. Γιατί; Επειδή είναι στρατιωτικός.
Το περιστατικό καταγγέλθηκε από τον ίδιο τον ιπτάμενο και αναδείχθηκε δημόσια από την Ένωση Στρατιωτικών Περιφέρειας Αχαΐας (ΕΣΠΕΑΧ) και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Στρατιωτικών (ΠΟΜΕΝΣ). Δεν είναι μεμονωμένο. Είναι η κορυφή ενός παγόβουνου που απειλεί να συμπιέσει την αξιοπρέπεια και το ηθικό χιλιάδων στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η ρίζα του προβλήματος; Μια διακριτική αλλά απόλυτα υπαρκτή θεσμική αδικία: οι στρατιωτικοί καλούνται να πληρώνουν συμμετοχή 15% για διαγνωστικές εξετάσεις σε δημόσια νοσοκομεία, βάσει του άρθρου 39 του Ν. 5195/2025. Και αυτό, αποκλειστικά επειδή είναι στρατιωτικοί.
Πρόκειται για μια κατάφωρη παραβίαση της ισονομίας. Ενώ όλοι οι υπόλοιποι ασφαλισμένοι του ΕΟΠΥΥ – δημόσιοι υπάλληλοι, συνταξιούχοι, άνεργοι, ακόμη και ανασφάλιστοι – δικαιούνται πλήρη κάλυψη των εξετάσεων σε δημόσιες δομές, τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων εξαιρούνται. Καλούνται να βάλουν το χέρι στην τσέπη ακόμα και για μια επείγουσα αξονική, ακόμα και αν υπάρχει παραπεμπτικό με 0% συμμετοχή, ακόμα και αν πάσχουν από σοβαρή ή χρόνια νόσο όπως ο καρκίνος, νόσος για την οποία ο νόμος προβλέπει πλήρη απαλλαγή.
Το πρόβλημα είναι πολλαπλό:
– Νομικό, γιατί συγκρούεται ευθέως με τον Ενιαίο Κανονισμό Παροχών Υγείας του ΕΟΠΥΥ (ΕΚΠΥ, άρθρο 6, παρ. 8), που ρητά προβλέπει μηδενική συμμετοχή για εξετάσεις σε δημόσιες δομές.
– Ηθικό, γιατί εξισώνει τους στρατιωτικούς με προνομιούχους μόνο στο κομμάτι των υποχρεώσεων, όχι των δικαιωμάτων.
– Θεσμικό, γιατί φανερώνει την απουσία μιας συνεκτικής και δίκαιης πολιτικής για όσους φορούν στολή και υπηρετούν με αυταπάρνηση.
– Πρακτικό, γιατί υπονομεύει την προσβασιμότητα των στρατιωτικών στο δημόσιο σύστημα υγείας, δημιουργώντας εμπόδια ακόμη και σε κρίσιμες περιπτώσεις.
Το παράδοξο είναι εξοργιστικό: Όσο πιο πιστά υπηρετείς τη χώρα, τόσο περισσότερο φαίνεται να τιμωρείσαι.
Όταν ένας μάχιμος ιπτάμενος, που καθημερινά ρισκάρει τη ζωή του για την ασφάλεια του FIR Αθηνών, αντιμετωπίζεται από το κράτος ως «μη ισότιμος ασφαλισμένος», κάτι φαίνεται ότι λειτουργεί λάθος. Και μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι οι νέοι γυρίζουν την πλάτη στις στρατιωτικές σχολές.
Η ΠΟΜΕΝΣ μίλησε χωρίς περιστροφές: «Για πρώτη φορά, στρατιωτικό προσωπικό καλείται να καταβάλει ποσοστό συμμετοχής ακόμη και για εξετάσεις σε δημόσια νοσοκομεία – γεγονός πρωτοφανές και ασύμβατο με το καθεστώς των λοιπών ασφαλισμένων του ΕΟΠΥΥ».
Το ερώτημα δεν είναι πια θεωρητικό. Είναι αποδεκτό, σε ένα ευνομούμενο κράτος, να υφίστανται τέτοιου είδους διακρίσεις οι ένστολοι; Πόσο «κοστίζει» τελικά η ισότητα απέναντι στην υγεία; Ποια είναι η θέση της Πολιτείας απέναντι στους ανθρώπους που υπηρετούν σε μονάδες υψηλής ετοιμότητας, σε καιρό ειρήνης αλλά με πραγματικές συνθήκες πολέμου;
Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τους μάχιμους. Αφορά όλο το φάσμα του στρατιωτικού προσωπικού: από τους στρατιώτες πρώτης γραμμής έως τους διοικητές, από τους καρκινοπαθείς εν αποστρατεία έως τις οικογένειες στρατιωτικών που αναγκάζονται να καλύπτουν το κενό της Πολιτείας με προσωπικές θυσίες. Και γίνεται ακόμα πιο επείγον, καθώς οι πληροφορίες δείχνουν ότι δεν πρόκειται για λάθος εφαρμογής, αλλά για πρόβλεψη του νόμου που ήρθε να παγιώσει μια αδικία.
Η Πολιτεία οφείλει να διορθώσει την αδικία. Με πολιτική βούληση. Δεν μπορεί να ισχυρίζεται κανείς ότι τιμά τους ανθρώπους του καθήκοντος, την ώρα που τους αναγκάζει να πληρώνουν συμμετοχή για τη βασική τους φροντίδα σε ένα δημόσιο νοσοκομείο.
Η ΠΟΜΕΝΣ ζητά τρία απλά, αυτονόητα πράγματα:
- Άμεση κατάργηση του 15% για όλους τους στρατιωτικούς στις δημόσιες δομές.
- Πλήρη εναρμόνιση του καθεστώτος υγειονομικής περίθαλψης με των λοιπών ασφαλισμένων.
- Έκδοση σαφών, δεσμευτικών οδηγιών προς τις δημόσιες δομές για την εφαρμογή της νομοθεσίας χωρίς παρερμηνείες.
Για να μπορεί ο κάθε Σμηναγός, ο κάθε Λοχίας, ο κάθε ΕΠΟΠ., να σταθεί με αυτοπεποίθηση μπροστά στην αποστολή του, χωρίς να νιώθει πολίτης δεύτερης κατηγορίας όταν πρόκειται για την υγεία του. Η αγανάκτηση των στελεχών είναι δικαιολογημένη. Και το μήνυμα είναι ότι οι ένστολοι δεν ζητούν προνόμια αλλά απλώς τα αυτονόητα.