*Του Κώστα Σαρικά
Η μεγαλύτερη εθνική άσκηση των Ενόπλων Δυνάμεων «Παρμενίων 2025» ήδη βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και διεξάγεται σε όλη την ελληνική επικράτεια με επίκεντρο το νοτιοανατολικό Αιγαίο, το νότιο Κρητικό πέλαγος και τον Έβρο, περιοχές που αποτελούν κρίσιμους κόμβους για την ασφάλεια, την ενεργειακή στρατηγική και την αποτροπή της χώρας.
Στόχος του Στρατιωτικού Επιτελείου είναι να μην αποτελέσει μια άσκηση ρουτίνας αλλά να προσαρμοστεί στις επιχειρησιακές απαιτήσεις αλλά και απειλές σύμφωνα με τα διδάγματα που προκύπτουν από τα πολεμικά μέτωπα. Πρόκειται ουσιαστικά για το ετήσιο «crash test» της επιχειρησιακής ετοιμότητας των Ενόπλων Δυνάμεων, με σενάρια που αντανακλούν τις πραγματικές προκλήσεις της εποχής.
Και όλα αυτά την ώρα που η Τουρκία δείχνει να επιστρέφει στις «εργοστασιακές της ρυθμίσεις», με καθημερινές υπερπτήσεις UAV στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, προκλητικές δηλώσεις για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου και διαρκή αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Η Άγκυρα επιχειρεί να ανεβάσει το επίπεδο προκλήσεων απειλώντας τα «ήρεμα νερά» την ώρα που η Αθήνα στέλνει μήνυμα αποφασιστικότητας μέσα από την πιο απαιτητική και ρεαλιστική άσκηση των τελευταίων ετών.
Η χρονική συγκυρία
Η διεξαγωγή της άσκησης συμπίπτει με μια περίοδο κατά την οποία οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται ξανά σε φάση έντονης καχυποψίας. Μετά από μια σχετική ύφεση, η Άγκυρα επανέρχεται σε πρακτικές αμφισβήτησης, επιχειρώντας να μπλοκάρει μεγάλα έργα στρατηγικής σημασίας, όπως ο Great Sea Interconnector – η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ.
Η ρητορική απειλών κατά του έργου φέρνει στο επίκεντρο τα περιστατικά παρεμπόδισης ερευνητικών πλοίων στο παρελθόν, επιβεβαιώνοντας ότι η προστασία κρίσιμων υποδομών και ενεργειακών σχεδίων δεν είναι απλώς οικονομικό ζήτημα αλλά ζήτημα εθνικής ασφάλειας.
Η Τουρκία δείχνει να εντείνει την παρουσία μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, με συνεχείς αποστολές επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών. Σύμφωνα με την πάγια τακτική, τα τουρκικά UAV αναγνωρίζονται και αναχαιτίζονται από την Πολεμική Αεροπορία το σύνολο της οποίας άλλωστε συμμετέχει με όλα τα εναέρια διαθέσιμα μέσα στην άσκηση «Παρμενίων 2025».
Η αιφνιδιαστική άσκηση του ΓΕΕΘΑ
Προάγγελος του «Παρμενίων 2025» ήταν η αιφνιδιαστική άσκηση που διέταξε ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Χούπης μόλις πριν από λίγες ημέρες. Για 24 ώρες κινητοποιήθηκαν δυνάμεις σε όλη την επικράτεια, με σενάρια άμεσης αντίδρασης σε πολλαπλές εστίες κρίσης. Η απόφαση του ΑΓΕΕΘΑ είχε στόχο να δοκιμάσει το επίπεδο ετοιμότητας και να στείλει το μήνυμα ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι έτοιμες να αντιδράσουν χωρίς προειδοποίηση.
Ο «Παρμενίων 2025» έρχεται να συνεχίσει πάνω σε αυτή τη λογική με ρεαλιστικά σενάρια, βασισμένα στους κώδικες αντίδρασης και δοκιμή τακτικών σχεδίων που ενσωματώνουν τις πιο πρόσφατες εμπειρίες από την Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο.
Η θάλασσα αποτελεί το βασικό πεδίο άσκησης. Το νοτιοανατολικό Αιγαίο και το νότιο Κρητικό πέλαγος δεν επιλέγονται τυχαία. Πρόκειται για περιοχές όπου:
– Έχουν δοθεί άδειες ερευνών για υδρογονάνθρακες.
– Διέρχονται κρίσιμες θαλάσσιες οδοί επικοινωνίας.
– Υπάρχει αυξημένη τουρκική παρουσία με πλοία, αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας και UAV.
Σε αυτές τις περιοχές εκτελούνται σενάρια προστασίας ερευνητικών και πλοίων τοποθέτησης καλωδίων, αποτροπής παρενοχλήσεων και διατήρησης επιχειρησιακής υπεροχής σε περιβάλλον πολλαπλών απειλών. Το Πολεμικό Ναυτικό, η Πολεμική Αεροπορία και οι Δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων συνεργάζονται για την κάλυψη κάθε πιθανής απειλής από τον αέρα, την επιφάνεια μέχρι την υποβρύχια.
Προάσπιση κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα βρίσκονται στο επίκεντρο του σχεδιασμού . Τα σενάρια προβλέπουν την άμεση αναγνώριση παραβιάσεων, την αντίδραση με κανόνες εμπλοκής και τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων για διεθνείς οργανισμούς. Οι δυνάμεις καλούνται να εξασφαλίσουν ότι οι ελληνικές θαλάσσιες ζώνες θα μπορούν να αντιδράσουν έγκαιρα και με επιτυχία αποτρέποντας τετελεσμένα.
Αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών
Στον Έβρο τα σενάρια περιλαμβάνουν δολιοφθορές σε κρίσιμες υποδομές: γέφυρες, οδικά δίκτυα, τηλεπικοινωνίες. Στόχος είναι να δοκιμαστεί η ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων να εντοπίσουν και να εξουδετερώσουν ταχέως ομάδες ανορθόδοξου πολέμου πριν προλάβουν να προκαλέσουν ζημιές.
Παράλληλα, εκτελούνται επί του πεδίου σχέδια αντιμετώπισης μαζικών μεταναστευτικών ροών, στο πλαίσιο της εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού από την Τουρκία. Τα σενάρια προβλέπουν οργανωμένες προσπάθειες διέλευσης χιλιάδων ατόμων με στόχο την αποσταθεροποίηση και την αποπροσανατολισμό των δυνάμεων.
Ηλεκτρονικός πόλεμος
Σε έναν κόσμο όπου η μάχη διεξάγεται πλέον και στο φάσμα του ηλεκτρομαγνητικού πολέμου κατά τη διάρκεια της άσκησης «Παρμενίων 2025» το ΓΕΕΘΑ δίνει έμφαση στην ανθεκτικότητα των ελληνικών συστημάτων έναντι απειλών που αφορούν:
- Jamming επικοινωνιών.
- Spoofing GPS.
- Cyber επιθέσεις σε δίκτυα διοίκησης και ελέγχου.
Τα σενάρια περιλαμβάνουν λειτουργία σε καθεστώς περιορισμένων επικοινωνιών, χρήση εφεδρικών συστημάτων και ανάπτυξη αντιμέτρων για την ταχεία αποκατάσταση της επιχειρησιακής συνέχειας.
Drones και loitering munitions
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή ανέδειξαν τον ρόλο των UAV και των περιφερόμενων πυρομαχικών. Με γνώμονα το «lessons learned» ο «Παρμενίων 2025» προβλέπει:
– Χρήση drones από τις ελληνικές δυνάμεις για αναγνώριση, στοχοποίηση και υποστήριξη μονάδων.
– Ενσωμάτωση loitering munitions σε τακτικό επίπεδο, για άμεση προσβολή στόχων υψηλής αξίας.
– Εντοπισμό εχθρικών UAV και εξουδετέρωση τους με «soft/hard kill» συστήματα αναχαίτισης.
Η άσκηση αυτή είναι ίσως η πρώτη όπου οι Ένοπλες Δυνάμεις προσομοιώνουν σε τόσο μεγάλο βαθμό τη διττή χρήση των UAV: ως απειλή αλλά και ως πολλαπλασιαστή ισχύος.
Συντονισμός πολιτικών και στρατιωτικών μηχανισμών
Ο «Παρμενίων 2025» δεν αφορά μόνο τις Ένοπλες Δυνάμεις. Περιλαμβάνει τη συνεργασία με Λιμενικό Σώμα., ΕΛ.ΑΣ, Υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας αλλά και ενεργειακούς φορείς και κρατικούς οργανισμούς. Η προστασία καλωδίων, ερευνητικών πλοίων και κρίσιμων υποδομών απαιτεί ολιστική προσέγγιση. Το στρατιωτικό σκέλος συνδυάζεται με το διπλωματικό και το νομικό, προκειμένου η Ελλάδα να έχει ισχυρό αποτύπωμα όχι μόνο στο πεδίο αλλά και στο διεθνές περιβάλλον.
Η άσκηση λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής εμπειρίας διότι δοκιμάζει:
- Την άμεση αντίδραση σε πολλαπλές κρίσεις.
- Την ετοιμότητα σε περιβάλλον ηλεκτρονικής αποδιοργάνωσης.
- Την προστασία ενεργειακών έργων στρατηγικής σημασίας.
- Την ανθεκτικότητα απέναντι σε ασύμμετρες απειλές.
- Την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών όπως τα drones και τα loitering munitions.
Η εικόνα που αποκομίζεται είναι ότι οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν περιορίζονται πλέον στην κλασική αποτροπή, αλλά προσαρμόζονται στις νέες μορφές πολέμου. Ταυτόχρονα η άσκηση «Παρμενίων 2025» έχει πολλαπλούς στόχους.
– Στο εσωτερικό να καταδείξει στην ελληνική κοινωνία ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι έτοιμες να υπερασπιστούν τη χώρα από κάθε απειλή.
– Προς την Τουρκία για να στείλει μήνυμα ότι καμία απειλή, καμία εργαλειοποίηση και καμία προσπάθεια παρεμπόδισης στην άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων δεν θα μείνει αναπάντητη.
– Προς τους συμμάχους ότι η Ελλάδα είναι αξιόπιστος εταίρος, με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις και δυνατότητα να αναλάβει ρόλο σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η εθνική άσκηση «Παρμενίων 2025» έχει ως στόχο να αποτελέσει μια προσομοίωση πολέμου πολλαπλών επιπέδων, που συνδέει την κλασική αποτροπή με τις νέες μορφές απειλών, από τον ηλεκτρονικό πόλεμο μέχρι την εργαλειοποίηση της μετανάστευσης. Την ώρα που η Τουρκία επιχειρεί να επανέλθει σε σκληρή ρητορική και πρακτικές αμφισβήτησης, οι Ένοπλες Δυνάμεις στέλνουν μήνυμα ετοιμότητας και αποτρεπτικής ισχύος.