Έλληνες Ήρωες τίμησαν χθες η Ισραηλινή Πρεσβεία στην Αθήνα και το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος (ΚΙΣΕ) σε ειδική τελετή που έγινε χθες αποδίδοντας έτσι φόρος τιμής <<σε τρία εξαιρετικά παραδείγματα θάρρους, αυτοθυσίας και ανθρωπισμού>>.
Ο Πρέσβης του Ισραήλ, κ. Αριέ Μέκελ και ο Πρόεδρος του ΚΙΣΕ, κ. Δαυίδ Σαλτιέλ, απένειμαν τα μετάλλια και τον τίτλο του «Δικαίου των Εθνών» σε τρεις ακόμη Έλληνες Χριστιανούς οι οποίοι διέσωσαν διωκόμενους Εβραίους συμπατριώτες τους κατά τη γερμανική Κατοχή. Στην τελετή συμμετείχε και απεύθυνε χαιρετισμό ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης, κ. Κώστας Καραγκούνης. Την παρουσίαση και τον συντονισμό της εκδήλωσης έκανε ο ηθοποιός Αλμπέρτο Φάις.
Στην τελετή παρευρέθηκαν μεταξύ άλλων και οι βουλευτές κ. Κυριακος Γεροντόπουλος (ΝΔ), Πρόεδρος της Επιτροπής Φιλίας Ελλάδας – Ισραήλ του Ελληνικού Κοινοβουλίου, και Σταύρος Κοντονής (ΣΥΡΙΖΑ) επίσης μέλος της επιτροπής, ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών, κ. Βενιαμίν Αλμπάλας, οι Πρέσβεις της Πολωνίας, της Ουγγαρίας, της Βουλγαρίας καθώς και του Καναδά που φέτος έχει την Προεδρία της Διεθνούς Ομάδας Δράσης (ITF) για την μνήμη του Ολοκαυτώματος.
Ο τίτλος του «Δικαίου των Εθνών» αποδόθηκε :
-Στην Λέλα Καραγιάννη, τη θρυλική γυναίκα της Αντίστασης, για την διάσωση της οικογένειας του Σολομών Κοέν το 1944. Τον Απρίλιο του 1944, η Λέλα Καραγιάννη παρείχε στέγη στον Σόλομων Κοέν, την σύζυγό του Ρεγγίνα, και την μικρή τους κόρη Σέλλυ, παρότι οι Γερμανοί την υποψιάζονταν για αντιστασιακή δράση. Φρόντισε επίσης να μεταφερθεί η οικογένεια σε ασφαλές καταφύγιο όταν τα πράγματα δυσκόλεψαν περισσότερο. Λίγο αργότερα, οι Ναζί την συνέλαβαν και την εκτέλεσαν, λίγο πριν την απελευθέρωση της Αθήνας. Το βραβείο της παρέλαβε ο εγγονός της, κ. Αλέξανδρος Παπαγιάννης.
-Στον Γιώργο και την Πολυμνία Θεοδωράκη, που τιμήθηκαν για την διάσωση της Μπεατρίς Ματαλόν. Τον Σεπτέμβριο του 1943 το ζεύγος Θεοδωράκη στην Αθήνα επί γερμανικής Κατοχής παρείχε στέγη στην Μπεατρίς, παρότι το ζεύγος είχε μια κόρη δύο ετών και η Πολυμνία ήταν έγκυος στο δεύτερο παιδί της. Δεν πτοήθηκαν ακόμα όταν ένας Γερμανός χτύπησε την πόρτα τους. Το βραβείο παρέλαβε η κόρη του ζεύγους, κυρία Λυδία Θεοδωράκη – Δημάκη.
Όπως πληροφορεί η Ισραηλινή πρεσβεία ο τίτλος του «Δικαίου των Εθνών» δίδεται από το Γιάντ Βασέμ, το ίδρυμα και μουσείο που δημιουργήθηκε από το Κράτος του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ για την διαιώνιση της μνήμης των έξι εκατομμυρίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Απονέμεται σε άτομα που με κίνδυνο της ζωής τους έσωσαν διωκόμενους Εβραίους κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Για να δοθεί η διάκριση απαιτείται διεξοδική έρευνα από το Γιάντ Βασέμ και έγκριση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ισραήλ. Θεωρείται μια από τις υψηλότερες τιμές που μπορεί να δοθεί από τη χώρα.
Η πρεσβεία επισημαίνει ότι πάνω από 300 Έλληνες «Δίκαιοι» έχουν τιμηθεί μέχρι σήμερα. Μεταξύ αυτών και ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Δαμασκηνός, ο πρώην Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας, Άγγελος Έβερτ, ο πρώην Δήμαρχος Ζακύνθου Λουκάς Καρρέρ, οι μακαριστοί Μητροπολίτες Ζακύνθου και Δημητριάδος, Χρυσόστομος και Ιωακείμ αντίστοιχα, καθώς και πολλοί άλλοι αφανείς ήρωες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Κίνδυνος αναβίωσης αντισημιτικών-νεοναζιστικών φαινομένων
Ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης, κ. Κ. Καραγκούνης υπογράμμισε τη μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος σαν ιστορικό γεγονός καθώς και τον κίνδυνο της αναβίωσης αντισημιτικών και νεοναζιστικών φαινομένων στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα εξήρε και τον ηρωισμό των «Δικαίων.»
Ο Πρέσβης του Ισραήλ, κ. Άριε Μέκελ, αναφέρθηκε στο έργο του Γιάντ Βασέμ λέγοντας ότι ο Εβραϊκός λαός δεν έχει ξεχάσει τα άτομα που έθεσαν σε κίνδυνο της ζωής τους προκειμένου να σώσουν Εβραίους κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος, μεταξύ των οποίων και 310 Έλληνες «Δίκαιοι των Εθνών.» Ανέφερε ότι είναι εκπληκτικό ότι ακόμα και σήμερα, 70 χρόνια μετά, το Γιάντ Βασέμ συνεχίζει να βρίσκει και να τιμά αυτούς τους ανθρώπους.
Ο πρόεδρος του ΚΙΣΕ κ. Δαυίδ Σαλτιέλ αναφέρθηκε στη μεγάλη απώλεια του ελληνικού εβραϊσμού, ο οποίος έχασε το 86% του πληθυσμού του στη γερμανική Κατοχή, ενώ υπογράμμισε τη σπουδαιότητα της αναγνώρισης και της έκφρασης ευγνωμοσύνης προς τους σωτήρες. Έκανε ιδιαίτερη μνεία στη διδακτική σημασία που έχει η προβολή παρόμοιων υποδειγμάτων θάρρους.
Στην εκδήλωση προβλήθηκε βίντεο, ευγενική προσφορά του κινηματογραφικού παραγωγού Βασίλη Λουλέ με αναφορά στην αντιστασιακή δράση της Λέλας Καραγιάννη και μουσικό αφιέρωμα.
Οι δύο ιστορίες Διάσωσης όπως τις παρουσιάζει η Ισραηλινή Πρεσβεία σε σύντομο σημείωμα:
ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ
Μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Λέλα Καραγιάννη ήταν μια νοικοκυρά που ζούσε με τα επτά παιδιά της στην Αθήνα και δεν είχε καμία ανάμιξη με την πολιτική.
Τον Απρίλιο 1941 ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στη Γιουγκοσλαβία και κατόπιν μπήκε στην Ελλάδα. Η χώρα διαμοιράστηκε μεταξύ Ιταλίας και Γερμανίας, και η Αθήνα περιήλθε υπό τον έλεγχο των Ιταλών. Την ίδια χρονιά, η Λέλα Καραγιάννη εντάχθηκε σε μια οργάνωση του αντιστασιακού κινήματος ΕΔΕΣ. Η οργάνωση είχε την κωδική ονομασία Μπουμπουλίνα και συνεργαζόταν με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες. Η Καραγιάννη και οι αντιστασιακοί συναγωνιστές της πλαστογραφούσαν έγγραφα και φυγάδευαν ανθρώπους στις περιοχές που ήταν υπό τον έλεγχο των ανταρτών.
Μεταξύ των ανθρώπων που βοηθήθηκαν από τη Λέλα Καραγιάννη ήταν και κάποιοι Εβραίοι. Ο Σολομών Κοέν, σε επιστολή που έγραψε το 1947 προς τον σύζυγο της Λέλας Καραγιάννη, περιγράφει την ανιδιοτελή βοήθεια της: «κατά την πλέον επικίνδυνη εποχή, όταν νομίζαμε ότι όλα είχαν χαθεί και ότι δεν υπάρχει πλέον καμία ελπίδα για μάς, αποταθήκαμε στην Λέλα Καραγιάννη. Ήμασταν σε βαθιά απόγνωση και αυτή ήταν η ύστατη ελπίδα μας… Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που μάς άνοιξε την πόρτα της. Αυτό συνέβη σε μια εποχή που ακόμα και οι πιο στενοί μας φίλοι μάς απέφευγαν. Μας φιλοξένησε στο σπίτι της, αν και ήξερε καλά ότι ήδη την υποψιάζονταν».
Ο Σολομών Κοέν, η σύζυγός του Ρεγγίνα και η κόρη του Σέλυ (Κοέν) Κούνιο, γεννημένη το 1932, είχαν καταφύγει στην Αθήνα από τη γενέτειρά τους τη Θεσσαλονίκη, όταν η Αθήνα ήταν ακόμη σχετικά ασφαλής. Ωστόσο, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στο νότιο τμήμα της Ελλάδας τον Σεπτέμβριο 1943, η οικογένεια Κοέν αποφάσισε να μην υπακούσει στις εντολές των Γερμανών, να μην εγγραφεί στους καταλόγους αλλά να κρυφτεί. Τον Απρίλιο 1944, ενώ έψαχναν απεγνωσμένα για ένα ασφαλές μέρος, κατέληξαν στο σπίτι της Λέλας Καραγιάννη. Η Λέλα Καραγιάννη με κίνδυνο της ζωής της, τους έκρυψε για κάποιο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια τους βοήθησε να βρουν ασφαλέστερο κατάλυμα.
Τον Ιούλιο 1944 η Λέλα Καραγιάννη συνελήφθη από τους Γερμανούς. Εκτελέστηκε δύο μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο 1944.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 2011 το Yad Vashem αναγνώρισε τη Λέλα Καραγιάννη ως Δίκαιη των Εθνών.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ & ΠΟΛΥΜΝΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ
Η Καρολίν Ματαλών ήταν χήρα και ζούσε στη Θεσσαλονίκη με τις τρεις ενήλικες κόρες της, τη Ρασέλ, τη Σάρα και τη Μπεατρίς. Μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τη ναζιστική Γερμανία, η Σάρα και ο παππούς της αρρώστησαν, και η Καρολίν τους έφερε για θεραπεία στην Αθήνα, η οποία ήταν μεν υπό ιταλική κατοχή, αλλά ήταν ασφαλέστερη για τους Εβραίους. Η κόρη της Καρολίν, Ρασέλ, μαζί με τον σύζυγό της Μοσέ Τσέρνιο και τα δύο παιδιά τους, Μεΐρ και Καρολίν, παρέμειναν στη Θεσσαλονίκη. Όταν άρχισαν οι εκτοπίσεις τον Μάρτιο 1943, τους μετέφεραν στο Άουσβιτς, όπου χάθηκαν όλοι.
Η άλλη κόρη, η Μπεατρίς Ματαλών, γεννημένη το 1919, πήγε στην Αθήνα για να βρει τη μητέρα της, την αδελφή της και τον παππού της. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Αθήνα, η οικογένεια Ματαλών συνδέθηκε φιλικά με τον Γιώργο και την Πολύμνια Θεοδωράκη που ζούσαν στο κέντρο της πόλης, με τη δύο ετών κόρη τους.
Τον Σεπτέμβριο 1943 οι Γερμανοί εισέβαλαν στις ιταλοκρατούμενες περιοχές και άρχισαν οι προετοιμασίες για την εκτόπιση των Εβραίων της Αθήνας. Ο αδελφός της Πολύμνιας εργαζόταν για την εταιρεία σιδηροδρόμων και έτσι πληροφορήθηκε εγκαίρως ότι προγραμματίζονταν εκτοπίσεις. Αν και η Πολύμνια ήταν έγκυος, το ζευγάρι πρότεινε στην Μπεατρίς να κρυφθεί στο διαμέρισμά τους, βάζοντας έτσι σε κίνδυνο τη ζωή τους. Την παρουσίασαν στους γείτονες και φίλους ως συγγενή του Γιώργου από την Αίγυπτο. Η Μπεατρίς κοιμόταν σε καναπέ στο σαλόνι και βοηθούσε στις δουλειές του σπιτιού. Η μητέρα της ήταν κρυμμένη σε άλλο μέρος και η Πολύμνια της έφερνε φαγητό τακτικά. Μια μέρα, ένας Γερμανός αξιωματικός χτύπησε την πόρτα. Αποδείχθηκε ότι έψαχνε άλλο διαμέρισμα, αλλά τόσο το ζεύγος Θεοδωράκη όσο και η Μπεατρίς, τρομοκρατήθηκαν από αυτό το περιστατικό. Παρ’ όλα αυτά, ο Γιώργος Θεοδωράκης επέμεινε να παραμείνει η Μπεατρίς μαζί τους, όπως και έγινε.
Όταν τελείωσε ο πόλεμος, η Μπεατρίς έμεινε με τους ευεργέτες της για άλλους δύο μήνες. Δεν επέστρεψε ποτέ στη Θεσσαλονίκη. Το 1948 ο παππούς της εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και η Μπεατρίς με τη μητέρα της τον ακολούθησαν. Το 1956 η Μπεατρίς παντρεύτηκε έναν επιζώντα του Ολοκαυτώματος, τον Richard Barzilay. Παρά την απόσταση, συνέχισε να διατηρεί θερμές σχέσεις με την οικογένεια Θεοδωράκη και οι δύο οικογένειες αντάλλασαν επισκέψεις. Παρ’ όλα αυτά, η Μπεατρίς σημαδεύτηκε για το υπόλοιπο της ζωής της από την τραυματική εμπειρία της περιόδου του Ολοκαυτώματος. Ο θετός γιος της ήταν εκείνος που την παρότρυνε να αντιμετωπίσει τις φοβερές αναμνήσεις της και την έπεισε να αποταθεί στο Yad Vashem για να ζητήσει να αναγνωριστούν οι διασώστες της ως Δίκαιοι Μεταξύ των Εθνών.
Στις 12 Απριλίου 2011 το Yad Vashem αναγνώρισε τον Γεώργιο και την Πολύμνια Θεοδωράκη ως Δικαίους των Εθνών