Γράφει ο
ΣΤΕΛΙΟΣ ΦΕΝΕΚΟΣ
Αντιπρόεδρος Κοινωνίας Αξιών
Υποναύαρχος ε.α
Ο προϋπολογισμός που υποβάλλεται κάθε χρόνο αλλά κυρίως η υλοποίησή του, αφορά όλους μας. Δεν δίνουμε λευκή επιταγή στη κυβέρνηση για την διαμόρφωσή του, χωρίς έλεγχο και απολογισμό, πόσο μάλλον όταν τον λογαριασμό τον πληρώνουμε όλοι μας.
Τα μεγαλύτερα προβλήματα που υπάρχουν στους προϋπολογισμούς που υποβάλλονται από τις κυβερνήσεις είναι:
1. Η ανάπτυξη της οικονομίας στην Ελλάδα στηρίχθηκε σχεδόν πάντα σε μη ρεαλιστικούς προϋπολογισμούς που στην υλοποίησή τους ήταν κατά τεκμήριο ελλειμματικοί. Έτσι δημιουργήθηκε η κουλτούρα ότι αν κάποιος υπουργός οικονομικών πρότεινε σφιχτούς και ρεαλιστικούς προϋπολογισμούς, ήταν σκληρός και αντικοινωνικός, που εγκαθιστούσε λιτότητα και περιορισμούς.
2. Η ανάπτυξη βασίσθηκε πρωτίστως στις δημόσιες επενδύσεις, που δημιουργούσαν κατά κανόνα μεγάλα ελλείμματα στην υλοποίηση των προϋπολογισμών, λόγω υπερβάσεων (για πολλούς λόγους φανερούς και μη).
3. Τα μεγάλα ελλείμματα κρυβόντουσαν εύκολα με λογιστικές αλχημείες, που ήταν δύσκολο και χρονοβόρο να εντοπιστούν, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται στο λογαριασμό πολύ αργότερα (κατά παράβαση των αρχών του συντάγματος και του νόμου).
4. Ο προϋπολογισμός αποτελούσε αποκλειστική ευθύνη του υπουργού οικονομικών, που φρόντιζε πάντα να τον παρουσιάζει τελευταία στιγμή (κατά παράβαση της αρχής της δημοσιότητας), σε μία όσο το δυνατόν πιο σύντομη ‘’τελετή’’ (ει δυνατόν με άδεια έδρανα), χωρίς να προσδοκά κάποιος ότι θα είναι κάτι αξιόπιστο, δημιουργικό και ολοκληρωμένο. Οι κυβερνήσεις (και οι ίδιοι οι υπουργοί), ήθελαν να μειώσουν το χρόνο διαλόγου, να μην υπάρχουν αντιθέσεις (άρα και σύνθεση) με σκοπό να τον περάσουν όπως-όπως, στηριζόμενες πάντα στην αυστηρή κομματική πειθαρχία των βουλευτών που τον ψήφιζαν.
Η ‘’Κοινωνία Αξιών’’ για τη βελτίωση και τον έλεγχο της διαδικασίας αλλά και επί των αποτελεσμάτων των προϋπολογισμών, υποστηρίζει τα παρακάτω:
5. Να υπάρξει συνταγματική πρόβλεψη, ώστε να μην έχουμε τελικά στην υλοποίηση ελλειμματικούς προϋπολογισμούς, με όριο υπέρβασης το 3% . Για να μπορέσει να τηρηθεί αυτό θα πρέπει να θεσμοθετηθούν τα ακόλουθα:
o Να ξεκινήσει αρκετούς μήνες πριν, πιο διευρυμένος και ουσιαστικός διάλογος στο κοινοβούλιο για τον προϋπολογισμό, πέραν των προβλέψεων του άρθρου 6 του Ν 2362/95.
o Να ενθαρρυνθούν όχι μόνο οι θεσμικοί φορείς(όπως προβλέπεται στο νόμο), αλλά και οι επαγγελματικοί και κοινωνικοί φορείς να συμμετάσχουν από πολύ νωρίς στη διαμόρφωσή του, με προτάσεις, διάλογο και σύνθεση θέσεων.
o Να υπάρξουν τρεις φάσεις στη συζήτηση στο κοινοβούλιο. Αρχικά να παρουσιασθούν οι βασικοί άξονες και κατευθύνσεις για τη σύνταξή του.
o Στη συνέχεια να γίνει υποβολή ενός 1ου προσχεδίου (Σεπτέμβριο) με αιτιολογικές εκθέσεις, για μελέτη επεξεργασία και επανυποβολή προτάσεων, σε συγκεκριμένες σφιχτές ημερομηνίες από τους θεσμικούς φορείς.
o Υποβολή 2ου επεξεργασμένου κειμένου (1η Δευτέρα Οκτωβρίου), για αρχική συζήτηση στο κοινοβούλιο και στις αρμόδιες επιτροπές, προκειμένου να διαμορφωθεί η τελική μορφή που θα κατατεθεί από τον Υπουργό.
o ΤΕΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ προϋπολογισμού για ψήφιση έγκαιρα (μέχρι 15 Νοεμβρίου) και με εξαντλητικό διεξοδικό διάλογο στο κοινοβούλιο πριν ψηφισθεί.
o Στη συνέχεια να θεσμοθετηθεί ο έλεγχος και ο απολογισμός επί της προόδου υλοποίησης ανά τρίμηνο (και όχι μόνο το Νοέμβριο απολογισμός και ισολογισμός, που προβλέπεται στο Σύνταγμα και στο νόμο), με διάλογο στο κοινοβούλιο.
6. Ενδεχόμενη αποτυχία καλής υλοποίησης και δημιουργία ελλείμματος πάνω από 3% του ΑΕΠ, να σημαίνει και αυτόματη ‘’πρόταση μομφής’’ για τη κυβέρνηση (με Συνταγματική πρόβλεψη) για να εξετασθούν οι λόγοι που προέκυψε η υπέρβαση.