Το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ είναι μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ιστορικές στιγμές και σημείο αναφοράς τόσο της διπλωματικής όσο και την στρατιωτικής ιστορίας του 20ου αιώνα, καθώς είχε άμεσο ρόλο και συνεισφορά στο τρόπο με τον οποίο ξέσπασε αλλά και εξελίχθηκε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Πρόκειται για το σύμφωνο μη επίθεσης που υπέγραψαν η χιτλερική Γερμανία και η σταλινική Σοβιετική Ένωση, σαν σήμερα στις 23 Αυγούστου του 1939 και πήρε το όνομά του, από τους δύο Υπουργούς Εξωτερικών, τον Γερμανό Γιόακιμ φον Ρίμπεντροπ και τον σοβιετικό ομόλογό του, Βιάτσεσλαβ Μολότοφ.
Το υπόβαθρο
Στις αρχές τού 1939 ο Χίτλερ ήταν ήδη αποφασισμένος να εισβάλει στην Πολωνία και να την κατακτήσει. Η Πολωνία, από την πλευρά της, είχε εξασφαλίσει εγγυήσεις από τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία ότι θα την υποστήριζαν στρατιωτικά, αν δεχόταν επίθεση από τη Γερμανία.
Παρ’ όλα αυτά, ο Χίτλερ δεν μετέβαλε το σκοπό του: έπρεπε πρώτα να απαλλαγεί από το ενδεχόμενο αντίδρασης της Σοβιετικής Ένωσης σε μία εισβολή στο έδαφος του δυτικού της γείτονα.
Ο Στάλιν, από την πλευρά του, πίστευε ότι η χλιαρή αντιμετώπιση από τη Γαλλία και την Αγγλία της κατάληψης της Τσεχοσλοβακίας από τη χιτλερική Γερμανία, επιβεβαίωνε τους φόβους του ότι οι καπιταλιστικές δημοκρατίες έχουν αφήσει ελεύθερο το πεδίο στη Γερμανία προς τα ανατολικά, ενδεχομένως και για αντισοβιετικούς σκοπούς.
Γι’ αυτό αποφάσισε να υιοθετήσει μία ρεαλιστική στάση και να εγκαταλείψει την πάγια θέση του έναντι των φασιστικών καθεστώτων της Ευρώπης.
Οι μυστικές διαπραγματεύσεις
Έτσι, ξεκίνησαν μυστικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στη Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση τον Απρίλιο του 1939, που οδήγησαν στην υπογραφή του Γερμανο-Σοβιετικού Συμφώνου στις 23 Αυγούστου στη Μόσχα.
Το σύμφωνο, που υπεγράφη από τους υπουργούς των Εξωτερικών των δύο χωρών, Μολότοφ και φον Ρίμπεντροπ, απείχε πολύ από την έννοια μιας ιδεολογικής συμμαχίας και απλά ανταποκρινόταν στα γεωπολιτικά συμφέροντα των δύο χωρών.
Ο Χίτλερ, εξασφαλίζοντας την ειρήνη στα ανατολικά, μπορούσε ανενόχλητος να προωθήσει τα σχέδιά του και να προχωρήσει σε επίθεση πρώτα κατά της Πολωνίας και μετά κατά της Γαλλίας και της Νορβηγίας.
Και ο Στάλιν, από τη δική του πλευρά, θα μπορούσε να ησυχάσει από την προοπτική μιας άμεσης επίθεσης εκ μέρους της Γερμανίας και να επικεντρώσει την προσοχή του στην κατάκτηση μιας ευρείας λωρίδας που θα εξασφάλιζε τα δυτικά σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης.
Το μυστικό πρωτόκολλο και η Πολωνία
Αυτό έγινε κατορθωτό μ’ ένα συμπληρωματικό μυστικό πρωτόκολλο στο σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ, με το οποίο οι δύο συμβαλλόμενες χώρες προχώρησαν στο μοίρασμα της βορειοανατολικής Ευρώπης σε «σφαίρες συμφερόντων»: τη Γερμανική, που περιλάμβανε την Πολωνία μέχρι τον ποταμό Βιστούλα και τη Λιθουανία) και τη Σοβιετική (Φιλανδία, Εσθονία, Λετονία και η περιοχή της Βεσαραβίας).
Με τη συναίνεση της χιτλερικής Γερμανίας, η Σοβιετική Ένωση πέτυχε την κατάργηση των εδαφικών συνόρων της, όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί και επικυρωθεί εις βάρος της με τους όρους της ειρήνης του Μπρεστ – Λιτόφσκ μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας στις 3 Μαρτίου 1918.
Σε εφαρμογή του Συμφώνου Ρίμπεντροπ – Μολότοφ, ο Χίτλερ επιτέθηκε στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ανοίγοντας την αυλαία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και ο Στάλιν με τη σειρά του λίγες ημέρες αργότερα, στις 17 Σεπτεμβρίου.
Η λυκοφιλία μεταξύ των δύο ιδεολογικών εχθρών θα κρατήσει έως τις 22 Ιουνίου 1941, οπότε η εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία θα επιτεθεί στην κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση, στο πλαίσιο της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα.
Πηγή: San simera