Για τους άνδρες του Χόσνι Μουμπάρακ, ήταν απλώς ένας «ξένος πράκτορας». Ούτε οι ισλαμιστές, όμως, είχαν ποτέ καλές σχέσεις με τον Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι. Κάποιος είχε δηλώσει μάλιστα κάποτε ότι με όλα αυτά που έχει κάνει εναντίον του Μοχάμεντ Μόρσι, ο Μπαραντέι αξίζει την ποινή του θανάτου. Οι απειλές δεν πτοούν όμως τον αιγύπτιο Νομπελίστα, ο οποίος μαζί με τον Πάπα των Κοπτών και τον Μεγάλο Ιμάμη του Πανεπιστημίου Αλ Αζχαρ συγκροτούν την πυραμίδα που υποστηρίζει τους στρατηγούς.
Ο Μουμπάρακ μισούσε τον Μπαραντέι από τότε που ο τελευταίος είχε καταγγείλει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το 2003. Ετσι, όταν ξέσπασε η επανάσταση του 2011, η προφανής θέση του ύστερα από πολλά χρόνια στο εξωτερικό ήταν στην πλατεία Ταχρίρ. Ηταν επίσης ο λογικός υποψήφιος της αντιπολίτευσης για το 2012, αλλά τότε έκρινε ότι οι συνθήκες δεν ήταν κατάλληλες. Δημιούργησε το Μέτωπο εθνικής σωτηρίας και στη συνέχεια χαιρέτισε την ίδρυση του Tamarod, του κινήματος που συγκέντρωσε 20 εκατομμύρια υπογραφές με αίτημα την παραίτηση του προέδρου Μόρσι. Ηταν λοιπόν και πάλι μια «λογική» επιλογή για την πρωθυπουργία της χώρας μετά την ανατροπή του προέδρου από τον στρατό, μια εξέλιξη που μπορεί να μην είχε ζητήσει ποτέ ευθέως, δεν υπάρχει αμφιβολία όμως ότι την ευχόταν.
Όπως επισημαίνει στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς ο Σάιμον Σάμα, το Κάιρο ζει την Τρίτη πράξη της επαναστατικής διαδικασίας.
- Η Πρώτη Πράξη θα μπορούσε να ονομαστεί «Εκπλήρωση του Αδύνατου»: μια αυταρχική εξουσία που θεωρούνταν άτρωτη αποσυντίθεται από το εσωτερικό της. Υστερα από ένα μικρό δισταγμό, οι αποστάτες από την παλιά ελίτ κληρονομούν το αίτημα για ελευθερία και γίνονται προς στιγμήν οι θεοί του πλήθους.
- Η Δεύτερη Πράξη προχωρεί με τον «Διχασμό των Νικητών»: κάθε πλευρά υποστηρίζει ότι ενσαρκώνει τους στόχους της επανάστασης, παρόλο που οι επιδιώξεις της μιας πλευράς συγκρούονται μ’εκείνες της άλλης. Μια πλευρά παίρνει το πάνω χέρι, υπόσχεται να σεβαστεί την ελευθερία και τη γνώμη των αντιπάλων της και στη συνέχεια τους συντρίβει και μονοπωλεί την εξουσία. Οι χαμένοι αρκούνται στο ρόλο της αντιπολίτευσης, μέχρις ότου καταλαβαίνουν μια μέρα ότι διακυβεύεται η ίδια τους η επιβίωση.
Πώς θα τελειώσει η Τρίτη Πράξη;
Ο βρετανός αρθρογράφος δεν έχει καμιά αμφιβολία, όσο κι αν θα δυσαρεστήσει τους διαδηλωτές στην πλατεία Ταχρίρ, στην πλατεία Ταξίμ ή στο Ρίο: όλες οι επαναστάσεις ξεκινούν με την ψευδαίσθηση της συλλογικής αναγέννησης και τελειώνουν με τη μεσολάβηση των όπλων. Ο Ολιβερ Κρόμγουελ υποσχέθηκε ελευθερία και σωτηρία και στη συνέχεια ηγήθηκε μιας μοναρχίας χωρίς στέμμα.
Η Ενδοξη Επανάσταση του 1688 – που εγκαθίδρυσε τον αγγλικό κοινοβουλευτικό φιλελευθερισμό ύστερα από ένα μακρύ θρησκευτικό εμφύλιο πόλεμο – ήταν το αποτέλεσμα μιας ολλανδικής εισβολής και κατοχής του Λονδίνου.
Η ανεξαρτησία της Αμερικανής θεωρείται αποτέλεσμα της ένοπλης εξέγερσης του λαού εναντίον της βρετανικής τυραννίας, στο τέλος όμως η τύχη της ανεξαρτησίας κρίθηκε από τον στρατό και το ναυτικό του Λουδοβίκου 16ου, ο οποίος με τη σειρά του ανατράπηκε από την εξέγερση του πλήθους.
Ετσι συμβαίνει πάντα. Η Εθνοφρουρά ήταν με το μέρος του λαού στο Παρίσι του 1848, αλλά στράφηκε εναντίον του το 1849. Τα πλήθη του Πέτρογκραντ, μαζί με τους στρατιώτες και τους ναύτες, ανέτρεψαν τον τσάρο, με αποτέλεσμα να επικρατήσει ευφορία για λίγο καιρό. Αλλά στη συνέχεια ανέλαβαν δράση οι Μπολσεβίκοι. Για να μη μιλήσουμε για την Κίνα.
Εδώ και δύο τουλάχιστον αιώνες, είναι πιο εύκολο να ξεκινάς επαναστάσεις από το να τις τελειώνεις, να ανατρέπεις δεσποτισμούς από το να κτίζεις συνταγματικές δημοκρατίες. Κι αυτό συμβαίνει εξαιτίας της αστικής τοπογραφίας της εξουσίας.
Οσοι θέλουν να αποφύγουν τις επαναστάσεις πρέπει να εγκαταλείπουν την πόλη όσο είναι καιρός. Στο αποκορύφωμα των γεγονότων του 1968, ο Σαρλ ντε Γκολ έφυγε τρέχοντας από το Παρίσι για να συναντήσει τον στρατηγό Ζακ Μασί.
Δεν πρέπει ποτέ να παγιδευτείς στην πόλη, γιατί στη συνέχεια θα πρέπει είτε να προκαλέσεις μακελειό (η στρατηγική του Ασαντ) είτε να παραδοθείς.
Αν ο Μόρσι είχε πάει εγκαίρως στο Λούξορ και είχε ζητήσει υποστήριξη από την υπόλοιπη χώρα, ίσως τα πράγματα να ήταν σήμερα διαφορετικά γι’αυτόν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
«Η Αίγυπτος ήταν μόνο η αρχή – Έρχεται πραξικόπημα και στη Τουρκία;»