Του Δημοσθένη Δ. Δημόπουλου*
Η απόφαση του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τους περίπου 2.000 στρατιώτες των ΗΠΑ από την ανατολική Συρία προκάλεσε ένα τσουνάμι διεθνών και γεωπολιτικών εξελίξεων πριν καλά καλά προλάβουν να αποχωρήσουν οι αμερικανικές δυνάμεις από τη χώρα.
Μετά την ανακοίνωση του Προέδρου Τραμπ, η Τουρκία ενέτεινε τις προετοιμασίες της για την στρατιωτική επέμβαση ανατολικά του Ευφράτη, την οποία είχε ήδη ανακοινώσει ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν, συγκεντρώνοντας ισχυρές δυνάμεις στην περιοχή.
Βασική στόχευση της Τουρκίας είναι εξάλειψη των Κουρδικών δυνάμεων στην Συρία και να εμποδίσει την δημιουργία ενός Κουρδικού τόξου στα νότια σύνορα της, το οποίο θα ήταν αποτέλεσμα την γεωγραφικής συνένωσης των Κούρδων της Συρίας και του Ιράκ.
Δεύτερη βασική στόχευση της Τουρκίας είναι η ενίσχυση, τόσο εδαφικά, όσο και διαπραγματευτικά τις αντικαθεστωτικές δυνάμεις, δημιουργώντας μια ισχυρή αντίρροπη δύναμη απέναντι στο καθεστώς Άσαντ.
Η ανακοίνωση του Προέδρου Τραμπ, άφησε τους Κούρδους στο έλεος της Τουρκίας και του Ερντογάν, καθώς έχαναν πλέον την στήριξη και την προστασία των ΗΠΑ, η οποία λειτουργούσε ως τροχοπέδη στα σχέδια της Άγκυρας.
Η Ρωσία, η οποία ελέγχει ουσιαστικά το καθεστώς Άσαντ, είχε επιλέξει να συνεργαστεί με την Τουρκία, καθώς η Άγκυρα έχει σημαντική επιρροή στις αντικαθεστωτικές δυνάμεις και θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Ρωσίας και του Άσαντ, τουλάχιστον προς ώρας.
Πάγια θέση, όμως, της Μόσχας είναι ότι ολόκληρη η Συρία πρέπει να επιστρέψει υπό τον έλεγχο του Άσαντ και των δυνάμεων του και πως όλες οι ξένες δυνάμεις θα πρέπει να αποχωρήσουν από την χώρα, προκειμένου να ξεκινήσει η απαραίτητη πολιτική διαδικασία για την συμφιλίωση του Συριακού λαού και τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου.
Οι Κούρδοι, οι οποίοι και κατά το παρελθόν είχαν διαπραγματευτεί με το καθεστώς Άσαντ ανεπιτυχώς, βλέποντας ότι οι Αμερικανοί τους εγκαταλείπουν αναγκάστηκαν να στραφούν στην μόνη άλλη δύναμη που μπορεί να εμποδίσει την Τουρκία και να τους παρέχει προστασία.
Αυτή δεν είναι άλλη από την Ρωσία. Γι’ αυτό το λόγο, οι Κούρδοι συμφώνησαν να παραδώσουν την πόλη της Manbij στις δυνάμεις του Άσαντ, ανοίγοντας τον δρόμο για την ανακατάληψη ολόκληρης – ή του μεγαλύτερου μέρους- της Συρίας από το καθεστώς.
Το Ισραήλ, ίσως ο στενότερος σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή, ήταν αντίθετο με την απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν από την Συρία, καθώς υπολόγιζαν ότι αυτό θα έδινε το έναυσμα στο καθεστώς Άσαντ και τους συμμάχους του -ιδιαίτερα το Ιράν- να εντείνουν τις προσπάθειες τους και την στρατιωτική παρουσία τους στη Συρία. Σημειώνεται ότι η παρουσία των Ιρανικών δυνάμεων και αυτών της Χεζμπολάχ στη Συρία θεωρείται ως θανάσιμη απειλή για το Ισραήλ και η αποχώρηση τους από τα εδάφη της Συρίας αποτελεί κόκκινη γραμμή για τον Πρωθυπουργό Νετανιάχου.
Η διαφαινόμενη συμφωνία μεταξύ Κούρδων και του καθεστώτος Άσαντ, ανοίγει τον δρόμο για τον τερματισμό του εμφυλίου -εφόσον οι Κούρδοι παραχωρήσουν τον έλεγχο και άλλων περιοχών στον Άσαντ.
Ο ίδιος ο Πρόεδρος Πούτιν έχει δηλώσει πως με τον τερματισμό του εμφυλίου θα πρέπει να αποχωρήσουν όλες οι ξένες δυνάμεις από την χώρα, συμπεριλαμβανομένου και του Ιράν, στην παρουσία του οποίου αντιτίθεται το Ισραήλ.
Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στην περιοχή αναμένονται ραγδαίες και είναι δύσκολο να γίνει κάποια σαφής πρόβλεψη αφού η κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα ρευστή.
Με ενδιαφέρον αναμένεται το τι θα συζητηθεί αύριο στη Μόσχα μεταξύ των Τούρκων Υπουργών που μεταβαίνουν στην Ρωσία για να συνομιλίες αναφορικά με την κατάσταση στη Συρία, αλλά και στην συνάντηση κορυφής μεταξύ Πούτιν, Ερντογάν και Ροχανί που θα γίνει στις αρχές του 2019 στη Μόσχα.
Δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο, τις επόμενες μέρες οι Τούρκοι, οι οποίοι έχουν συγκεντρώσει πάνω από 8,000 στρατιώτες και οπλικά συστήματα στα σύνορα τους με την Συρία, να επιχειρήσουν να δημιουργήσουν κάποιο τετελεσμένο, όχι στην Μανμπίτζ, αλλά κατά μήκος των συνόρων για να ενισχύσουν την αποδυναμωμένη, μετά τις τελευταίες εξελίξεις, θέση τους.
* Ο Δημοσθένης Δ. Δημόπουλος είναι διεθνολόγος-γεωπολιτικός αναλυτής, Επικεφαλής της Ερευνητικής Ομάδας Εξωτερικής Πολιτικής, Άμυνας και Ασφάλειας του Κέντρου Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.