Τα συρματοπλέγματα και τα παρατηρητήρια ήταν πάντα εκεί. Το όρος Αραράτ ήταν πάντα απρόσιτο. Στην επαρχία Αρμαβίρ, που συνορεύει με την Τουρκία, το αρμενικό αυτό χωριό ζούσε πάντα απομονωμένο. Χθες, υπήρξε μια εξαίρεση, καθώς πολλοί από τους κατοίκους του ταξίδεψαν στο Γερεβάν, 40 χιλιόμετρα μακριά, για να παραστούν στις τελετές για την 100ή επέτειο της αρμενικής γενοκτονίας.
Το βιολετί λουλούδι «μη με λησμόνει», σύμβολο της μνήμης, είναι πανταχού παρόν, στο παρμπρίζ των αυτοκινήτων ή στο πέτο των πουκαμίσων. Τεράστια μωβ πανώ έχουν αναρτηθεί στους δρόμους, με το ίδιο πάντα μήνυμα σε διάφορες γλώσσες: «Θυμάμαι, διεκδικώ». Το ζήτημα είναι σοβαρό: πάνω από είκοσι χώρες αναγνωρίζουν σήμερα τον όρο «γενοκτονία», παρά την αντίθεση της Άγκυρας. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μια μικρή χριστιανική δημοκρατία 3 εκατομμυρίων κατοίκων, χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα, που τα χερσαία της σύνορα εμποδίζουν την ανάπτυξή της.
Προς βορρά, επισημαίνει η απεσταλμένη της γαλλικής εφημερίδας Le Monde, οι σχέσεις με τη Γεωργία μόνο εγκάρδιες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν. Στα ανατολικά, οι σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν επιδεινώνονται συνεχώς λόγω της αντιπαράθεσης για το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Προς νότο, εκτός από το Ιράν με το οποίο οι σχέσεις έχουν βελτιωθεί, οι διαφορές με την Τουρκία παραμένουν σοβαρές. Ούτε η σοβιετική περίοδος βοήθησε ούτε η ανεξαρτησία που κέρδισε η Αρμενία τον Σεπτέμβριο του 1991. Αποτελέσματα δεν έφερε ούτε η «διπλωματία του ποδοσφαίρου», μια σύντομη προσπάθεια συμφιλίωσης που έγινε το 2008 γύρω από έναν αγώνα ποδοσφαίρου.
Τα σύνορα με την Τουρκία φυλάσσονται από Ρώσους στρατιώτες στους οποίους το Γερεβάν έχει αναθέσει την ασφάλειά του. Το 2010, η Αρμενία ανανέωσε τη συμφωνία συνεργασίας με τον στρατό του Βλαντίμιρ Πούτιν, που εξακολουθεί να ελέγχει μια στρατιωτική βάση 4.000 ανδρών στο Γκιούμρι, τη δεύτερη πόλη της Αρμενίας.
«Εμείς θα θέλαμε πολύ να ανοίξουν τα σύνορα, να υπάρχει εμπορική δραστηριότητα, να κτιστούν ξενοδοχεία», λέει ο δήμαρχος της Μαργκάρα Χατσαντούρ Ασατριάν. «Όχι όμως με τους όρους που θέτουν οι Τούρκοι: να παραδώσουμε το Καραμπάχ και να παραιτηθούμε από την αναγνώριση της γενοκτονίας». Μόνο μια φορά, το 1993, άνοιξαν τα σύνορα για να περάσουν φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια. Αλλά αυτό κράτησε μόλις ένα μήνα. Και ο πόλεμος του Καραμπάχ, όπου έχουν σκοτωθεί μέχρι τώρα 30.000 άνθρωποι, υπάρχει κίνδυνος να εκραγεί ξανά.
Πηγή: Le Monde