Του Κώστα Αλατζά
Τροχιοδεικτική των ελληνοτουρκικών εξελίξεων που θα ακολουθήσουν το επόμενο χρονικό διάστημα θεωρείται η σύνοδος του Συμβουλίου Εξωτερικών υποθέσεων, τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες. Οι υπουργοί Εξωτερικών αναμένεται να τοποθετηθούν απέναντι στον κατάλογο κυρώσεων που θα παρουσιάσει ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, αφήνοντας ωστόσο τις τελικές αποφάσεις στην επικείμενη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Όπως πληροφορείται το OnAlert, στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 24-25 Σεπτεμβρίου, δεν αναμένεται να αποφασιστεί άμεση επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία. Στη Σύνοδο θα καθοριστεί ο τελικός κατάλογος των κυρώσεων που θα επιβληθούν στη Άγκυρα σε περίπτωση που εκείνη εξακολουθεί να προκαλεί, προβαίνοντας σε παράνομες δραστηριότητες εντός της κυπριακής ΑΟΖ ή αμφισβητώντας προκλητικά τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Μέχρι στιγμής, παραμένει άγνωστο το περιεχόμενο των νέων προτάσεων Μπορέλ επί των κυρώσεων της Άγκυρας που θα τεθεί υπό συζήτηση στο Συμβούλιο Εξωτερικό Υποθέσεων και στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Υπενθυμίζεται πάντως, ότι στις 28 Αυγούστου ο Ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ είχε παρουσιάσει μία δέσμη μέτρων. Σύμφωνα με την πληροφόρηση του υπουργείου Εξωτερικών ο κ. Μπορέλ είχε προτείνει μέτρα όπως η καταγραφή πλοίων που προβαίνουν σε παράνομες ενέργειες και η δρομολόγηση σχετικών κυρώσεων. Η περικοπή ευρωπαϊκών κονδυλίων και η απαγόρευση δανεισμού της Άγκυρας από ευρωπαϊκές κρατικές τράπεζες. Επίσης, σε περίπτωση μη αποκλιμάκωσης της εντάσης στην ανατολική Μεσόγειο από πλευράς της Άγκυρας, είχε προτείνει κυρώσεις κατά της Τουρκίας που αφορούν τις πωλήσεις και την εξαγωγή υλικού σχετικού με την έρευνα και την τεχνολογία.
Οι προτάσεις Μπορέλ κινούνται στη λογική ότι η αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας πρέπει να ισορροπεί μεταξύ της παροχής έμπρακτης ευρωπαϊκής αλληλεγγύης σε Ελλάδα και Κύπρο και της διατήρησης της εταιρικής σχέσης ανάμεσα στην Ευρώπη και την Τουρκία. Παρά το γεγονός ότι χώρες όπως η Γαλλία και η Αυστρία τάσσονται υπέρ μιας πιο αποφασιστικής αντιμετώπισης της διαπιστωμένης παραβατικής συμπεριφοράς της Τουρκίας, φαίνεται ότι στην ευρωπαϊκή κοινότητα επικρατεί η γερμανική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία εκτιμάται ότι μια επιθετική πολιτική έναντι της Τουρκίας θα επιδεινώσει τις ευρωτουρκικές σχέσεις στα πεδία του μεταναστευτικού-προσφυγικού ζητήματος αλλά και της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Μετά τη Σύνοδο οι συζητήσεις Αθήνας –Αγκύρας και ο ρόλος του Βερολίνου
Η διαφαινόμενη απόφαση για μη επιβολή κυρώσεων στην παρούσα φάση από την Ευρώπη συνοδεύεται από την άμεση απαίτηση των εταίρων μας να ξεκινήσει ένας ελληνοτουρκικός διάλογος χωρίς τουρκικές προκλήσεις. Σε διαφορετική περίπτωση θα επιβληθούν οι κυρώσεις που θα αποφασίσει εντός της εβδομάδας το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Όπως όλα δείχνουν, προωθείται η άμεση έναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ακόμη και με τη διαμεσολάβηση της γερμανικής προεδρίας που βρίσκεται σε άμεση επαφή με τις ΗΠΑ. Η Αθήνα φαίνεται να είναι προετοιμασμένη για να αρχίσουν οι συζητήσεις αμέσως μετά τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με σκοπό τη διαμόρφωση ενός οδικού χάρτη των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης από τη Θεσσαλονίκη ανέφερε πρόσφατα ότι ο επίλογος των προκλήσεων είναι η αρχή για διερευνητικές επαφές που θα οδηγήσουν σε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και στη συνέχεια σε διάλογο.
Στην κυβέρνηση κρατούν κλειστά τα χαρτιά τους για το πώς θα ξεκινήσει η ελληνοτουρκική προσέγγιση. Παραμένει άγνωστο αν επιδιώκεται κάποια επαφή σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο ή θα υπάρξει μια νέα προσπάθεια ανάμεσα στη διπλωματική σύμβουλο του πρωθυπουργού, τον εκπρόσωπο του Τούρκου προέδρου και τον διπλωματικό συμβουλο της Γερμανίδας καγκελαρίου. Αν δηλαδή οι συζητήσεις για τις διερευνητικές επαφές ξεκινήσουν από το σημείο που είχαν ξεκινήσει στο Βερολίνο, αλλά αυτή τη φορά επισήμως και όχι μυστικά.
Σε κάθε περίπτωση, όπως έχει γράψει το OnAlert, το πρώτο στάδιο των διερευνητικών επαφών θεωρείται κρίσιμο και καθοριστικό για την πορεία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης καθώς, ως γνωστόν, υπάρχουν διαμετρικά αντίθετες θέσεις. Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης για το αντικείμενο του διαλόγου είναι ότι υπάρχει μόνο μία διαφορά: ο καθορισμός των θαλασσίων ζωνών. «Είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε τις διερευνητικές επαφές από εκεί που σταμάτησαν το 2016 αρκεί να μη γίνονται μονομερείς ενέργειες σε μη οριοθετημένες περιοχές», δήλωσε από τη Θεσσαλονίκη ο κ. Μητσοτάκης. Το ίδιο επανέλαβε, σε συνέντευξή του το περασμένο Σάββατο ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας.
Η Αθήνα σε καμία περίπτωση δε θέλει να δείξει στη Διεθνή Κοινότητα ότι εκείνη ευθύνεται για τη μη έναρξη διαλόγου που προκρίνεται από όλους ως μονόδρομος. Εκείνο που επιδιώκει είναι η οριοθέτηση του στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και να μη συμπεριληφθούν στην ατζέντα του διαλόγου ζητήματα που θεωρούνται μονομερείς διεκδικήσεις της Τουρκίας. Όπως είναι για παράδειγμα το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Για αυτό το λόγο η ελληνική θέση είναι υπέρ ενός διαλόγου ο οποίος θα πιάνει το νήμα των διερευνητικών επαφών που είχε σταματήσει με τουρκική υπαιτιότητα το 2016. Βέβαια, το 2016 οι διερευνητικές επαφές γινόταν σε διμερές επίπεδο, ενώ σήμερα δεν αποκλείεται οι διερευνητικές επαφές να πραγματοποιηθούν υπό την εποπτεία τρίτου που δεν αποκλείεται να είναι το Βερολίνο λόγω της άσκησης της γερμανικής προεδρίας μέχρι τα τέλη του έτους.