Ο θρύλος για το Κίνημα του Ναυτικού κατά της χούντας λέει ότι προδόθηκε κατά λάθος ,από συγγενικό πρόσωπο αξιωματικού που συμμετείχε ενεργά σ΄αυτό. Έχουν ακουστεί και πολλές άλλες εκδοχές.
Ο Αντώνης Κακαράς επιχειρεί μ΄ ένα κείμενό του να απαντήσει στο ερώτημα αν προδόθηκε το Κίνημα του ΠΝ.
Σήμερα το πρώτο μέρος:
Οι συνωμότες της οργάνωσης για Κίνημα στο Ναυτικό πρόσφεραν περισσότερα με την αποκάλυψη και τις συλλήψεις τους απ’ ότι στην περίπτωση που είχε άλλη τροπή. Αυτή είναι η άποψη του γράφοντος και έχει με άλλο κείμενο εκφραστεί.[2] Ο τρόπος που ένα σημαντικό πλήθος ανθρώπων γνώριζαν για τη σχεδιαζόμενη κίνηση, αφαιρεί από την όλη προσπάθεια το στοιχείο που χρειαζόταν χια να μην αποκαλυφθεί. Τη συνωμοτικότητα, τα μέτρα ασφάλειας, τους κανόνες που έπρεπε να τηρούνται και δεν τηρήθηκαν. Η μαζικότητα της συμμετοχής και η αδιαφορία για τους κανόνες, ιστορικά αυξάνουν παρά μειώνουν τη σπουδαιότητα της όλης κίνησης. Και αφού μιλάμε για ιστορία αποφεύγουμε εικασίες για το τι θα συνέβαινε, εάν το κίνημα εκδηλωνόταν και προχωρούσε μαζικά και με βάση τη σχεδίαση.
Εδώ, αναζητούμε απάντηση στο ερώτημα ΄΄πώς αποκαλύφθηκε η οργάνωση για το Κίνημα του Ναυτικού του Μαΐου 1973΄΄.
Προς τούτο παρουσιάζονται τα ακόλουθα στοιχεία:
• Μικρό χρονικό και σχόλιο για την εξάρθρωση της οργάνωσης.
• Το πόρισμα επιτροπής που συστάθηκε με απόφαση του Υπουργού Άμυνας Ε. Αβέρωφ (ενημερωμένου για την οργάνωση) αμέσως μετά την πτώση της χούντας.
• Αποσπάσματα από επιστολές και συνεντεύξεις αξιωματικών που δίνουν μια χαρακτηριστική πλευρά της όλης κατάστασης που επικρατούσε στο στάδιο της προετοιμασίας του κινήματος.
• Ποιοι ήταν (βάση διασταυρωμένων στοιχείων και μαρτυριών) ενημερωμένοι – μυημένοι στην προετοιμαζόμενη κίνηση και δεν συνελήφθησαν. Εκτιμάται ως πλέον ή βέβαιο πως υπήρχαν και άλλοι που γνώριζαν για τη σχεδίαση (εκτός πρακτόρων της ΚΥΠ, οργάνων άλλων υπηρεσιών του καθεστώτος κλπ).
• Ποιοι συνελήφθησαν και ανακρίθηκαν.
Α.- Χρονικό της εξάρθρωσης
Το πρώτο κύμα συλλήψεων (σαράντα τέσσερις σύνολο) ξεκινά στις 23 και σταματά στις 27 Μαΐου. Οι προσαγωγές βασικά στην ΕΣΑ συνεχίζονται κλιμακωτά με τους περισσότερους (δέκα οκτώ) στις 16 Ιουνίου, τον Μπουζάκη του Ναυτικού στις 20/6, τον Αλεξάκη του στρατού την επομένη και τελευταίους τον Ε. Αβέρωφ, Χρ. Αποσκίτη και Κ. Αποσκίτη στις 2 Ιουλίου 1973 οπότε και διακόπτονται. Η σύλληψη του Αβέρωφ εντυπωσιάζει αφού ανοιχτά και χωρίς να το κρύβει ήταν ΄΄συνομιλητής΄΄ της χούντας, και άτυπα ΄΄σύμβουλος΄΄ επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής, επί του Κυπριακού κ.λ.π.
Εστιάζοντας στις ενέργειες για πρόληψη του κινήματος, βλέπουμε πως η ΕΣΑ συμμετέχει στον αποκλεισμό των προσβάσεων στην περιοχή ναυστάθμου Σαλαμίνας και εκεί προβαίνει σε συλλήψεις. Παρατηρούμε πως ο μηχανισμός της χούντας λειτούργησε ταχύτατα, οργάνωσε ελάχιστους σε ομάδες με αποφασισμένους αξιωματικούς πιστούς οπαδούς του καθεστώτος, και προέβη όχι στην αποτροπή του κινήματος αλλά στη συγκέντρωση /σύλληψη των ΄΄συνωμοτών΄΄. Διότι ήδη η συνθηματική λέξη ΄΄Σοφοκλής΄΄, που είχε καθοριστεί για ακύρωση του κινήματος, κυκλοφορούσε από την παραμονή της 22ας.
Σωστά ενεργώντας οι αρμόδιοι του καθεστώτος, φρόντισαν να μάθουν οι ΄΄συνωμότες΄΄, πως γνώριζαν τον ακριβή χρόνο για το σχεδιαζόμενο ΄΄κίνημα΄΄ και πέτυχαν την αποτροπή του με ευκολία.
Παρατηρούμε πως προβάλλεται ότι στελέχη τρίτης σειράς συσκέπτονται, αποφασίζουν και δρουν για εξάρθρωση μιας οργάνωσης τέτοιας εκτάσεως. Δεν πείθουν όμως, ούτε οι επίσημες ανακρίσεις /καταθέσεις στον Σκεμπέα, πως αυτή η υπόθεση δεν απασχόλησε σε ανώτερα επίπεδα το καθεστώς. Εάν εξαιρεθούν ο Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων, ο Α/ΓΕΝ Μαργαρίτης και ο Αρχηγός Στόλου Αραπάκης, που εμπλέκονται σε προχωρημένη φάση και στο πρώτο διερευνητικό στάδιο το πρωί της 23ης Μαΐου στο ναύσταθμο, πουθενά δεν εμφανίζονται άλλα ανώτερα στελέχη της ΄΄επαναστάσεως΄΄.
Όσοι φρόντισαν, με πρώτον το Μαργαρίτη, να δοθεί η υπόθεση στο στρατό, γνώριζαν πολύ καλά πως το ΕΑΤ/ΕΣΑ θα βασάνιζε, θα τρομοκρατούσε και θα ταλαιπωρούσε τους ΄΄συνωμότες΄΄ όπως και έγινε. Ο Αραπάκης σε ένα χρόνο από τα γεγονότα αυτά στέλνει συγχαρητήρια στους επανερχόμενους αξιωματικούς με τη μεταπολίτευση, που ο ίδιος παρέδιδε στα χέρια βασανιστών τού καθεστώτος.
Μία εβδομάδα μετά την αποκάλυψη της οργάνωσης αποστρατεύθηκε ο Μαργαρίτης από Α/ΓΕΝ και ανέλαβε ο Αραπάκης. Ο τελευταίος παρέμεινε Αρχηγός του Ναυτικού και έξι μήνες μετά τη μεταπολίτευση, προς επιβράβευση του ρόλου που έπαιξε τις ημέρες της κρίσης του Κυπριακού και της πτώσης της χούντας.
Β.- Έκθεση επιτροπής Αβέρωφ
Παρατίθεται πιο κάτω έκθεση επιτροπής και στη συνέχεια αποσπάσματα από συνεντεύξεις και μαρτυρίες που αφορούν το επίμαχο θέμα. Ήτοι του τρόπου που η οργάνωση για Κίνημα στο Ναυτικό έγινε γνωστή πολύ πριν εκδηλωθεί ήτοι προδόθηκε / καταγγέλθηκε / αποκαλύφθηκε σε υπηρεσίες του καθεστώτος ή και σε τρίτα πρόσωπα εκτός των μυημένων.
«ΕΚΘΕΣΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΕΩΣ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΣ
Την 22αν Μαΐου 1976, κατόπιν προτάσεως του ΥΕΘΑ, -. Ε. Αβέρωφ- Τοσίτσα, συνεκροτήθη επιτροπή εκ των :
• Πλοιάρχου Α. Γκιόκεζα
• Πλοιάρχου Α. Σέκερη
• Αντιπλοιάρχου ε.α. Ι. Σταθόπουλου, Βουλευτού
• Αντιπλοιάρχου Σ. Σωτηρόπουλου
• Υποπλοιάρχου ε.α. Ε. Μπουζάκη
Εις την οποίαν ανετέθη το έργον της διερευνήσεως των συνθηκών αποκαλύψεως και εντοπισμού των καταδοτών του Κινήματος του Ναυτικού, του Μαΐου 1973.
2.- Η επιτροπή, συνελθούσα εις πρώτην σύσκεψιν ευθύς μετά την συγκρότησίν της, καθόρισε το γενικόν σχέδιον ενεργείας των μελών της. Τούτο περιελάμβανε:
• Εξέτασιν της νομικής υποστάσεώς της
• Κατανομήν επί μέρους έργου διερευνήσεως
• Καθορισμόν περιοδικών συναντήσεων, ανταλλαγής απόψεων και συντονισμού ενεργειών.
3.- Κατ’ αρχήν εξητάσθη η νομική υπόστασις της επιτροπής. Προς τούτο τα δύο πρώτα εκ των μελών της επεσκέφθησαν εις το γραφείον του τον Δι-. Σύμβουλον (Tαγματάρχην) Μιχ. Ζούβελον, συνεζήτησαν το θέμα και εζήτησαν τη συμβολήν του εις το αναληφθέν έργον. Εκ της διεξαχθείσης συζητήσεως, προέκυψε ότι η επιτροπή ουδεμίαν νομικήν υπόστασιν ηδύνατο να έχει, διά τον απλούστατον λόγον, ότι δεν ηδύνατο να εξαναγκάσει οιονδήποτε, ο οποίος εγνώριζεν κάτι σχετικόν, να το αναφέρει.. Επί πλέον δε και εάν ακόμη επροθυμοποιείτο οιοσδήποτε να το πράξη, θα ηδύνατο να το αναιρέσει, όταν η πληροφορία ήρχετο εις την δημοσιότητα.
4.-Από πλευράς ουσίας, ο Ταγματάρχης Μ. Ζούβελος, τόσον κατά την πρώτην συνάντησιν, όσον και εις ετέρας δύο συναντήσεις, αι οποίαι ηκολούθησαν, δεν ηδύνατο να παρέξει άξια λόγου στοιχεία, τα οποία θα ήτο δυνατόν να υποβοηθήσουν την επιτροπήν. Ουδέν επίσης άξιον λόγου στοιχείον ηδυνήθη να παρέξη και ο Ταξίαρχος Γρ. Σκεμπέας ο οποίος είχεν, κατά το 1973, εκτελέσει την σχετικήν προανάκρισιν εις ΕΑΤ/ΕΣΑ.
5.- Περαιτέρω η επιτροπή διεπίστωσεν αδυναμίαν προσεγγίσεως ωρισμένων ατόμων, ως οι τέως Ταγματάρχαι Χατζηζήσης, Σπανός, Ταγμ. Γκίζας και άλλοι οι οποίοι λογικώς απετέλουν «το κλειδί» του θέματος. Ως εκ τούτου, η δραστηριότης της επιτροπής, εκ των πραγμάτων, περιωρίσθη εις την προσπάθειαν αναζητήσεως ατόμων, τα οποία συμπτωματικώς εγνώριζαν κάτι σχετικόν και την συρραφήν των συναφών γεγονότων.
6.- Εκ των συλλεγέντων στοιχείων, προέκυψαν τα ακόλουθα: Την μεσημβρίαν της 21ης Μαΐου 1973 οι ιδιώται Σ. Σοφιανόπουλος και Πουρνάρας συνηντήθησαν μετά του τότε Αντισυτνταγματάρχου Ι. Μπραβάκου και τον πληροφόρησαν ότι φίλος των αρχιτέκτων τους είχε μόλις προ ολίγου ειδοποιήσει ότι από γνωστήν του κυρίαν, συνδεομένην με Αξιωματικόν του Ναυτικού, του ελέχθη ότι την επομένην είχε αποφασισθεί να αποπλεύσουν τα πλοία από το Ναύσταθμο και να κινηθούν δι’ ανατροπήν της κυβερνήσεως. Δεν κατέστη δυνατόν να εξακριβωθεί ποία η σχέσις μεταξύ των ως άνω αναφερομένων, αλλά ούτοι εφαίνοντο να είναι βέβαιοι διά την αλήθειαν της πληροφορίας των και προσεπάθησαν να πείσουν τον Μπραβάκον περί αυτού. Οι αυτοί ως άνω ιδιώται, εζήτησαν και συνηντήθησαν το απόγευμα της ιδίας ημέρας, μετά του Ταγματάρχου τότε Γ. Παπαμελετίου, εις τον οποίον ενέφεραν τας ιδίας πληροφορίας. Ο Αντισυνταγματάρχης νυν Γ. Παπαμελετίου, μετά του οποίου η επιτροπή συνηντήθη και συνεζήτησεν, με προθυμίαν μάς ενημέρωσε περί των ανωτέρω. Ούτος είχε τότε ενημερωθεί περί της προηγουμένης συναντήσεως μετά του Μπραβάκου καιι δεν έδωσε ο ίδιος περαιτέρω συνέχεια. Ενθυμείται ότι οι ως άνω ιδιώται είπον ότι η αντίδρασις του Μπραβάκου ήτο ότι «σε τι δίλλημα με βάζετε τώρα». Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, εις την επιτροπήν περιήλθεν ενυπόγραφος επιστολή (μη επιθυμούντος τη δημοσιότητα ατόμου) όστις κατά Απρίλιον 1974 υπηρέτει εις Καβάλαν, ως επιτελάρχης ΧΙ Μερ. και του είχε λεχθεί ότι «οι μετοχές του Μπραβάκου ανέβηκαν διότι πρόδωσε το Κίνημα του Ναυτικού».
7.- Βεβαίως ο Μπραβάκος υπηρέτει το τότε καθεστώς της δικτατορίας και ήτο φυσικόν να ενεργήσει προς την κατεύθυνσιν της ενημερώσεως του ΕΑΤ/ΕΣΑ. Αλλά ως γνωστόν, μία πληροφορία, δεν είναι αρκετή, για να τεθεί ο μηχανισμός της ασφαλείας προς κινητοποίησιν. Απαιτείται διασταύρωσις. Ο μηχανισμός λοιπόν εκινήθη προς την κατεύθυνσιν της διασταυρώσεως. Τούτο φαίνεται να επετεύχθη διά του Ψαριάδη. Ο τότε Ανθυπασιστής ΤΗΛ. Ψαριάδης υπηρέτει εις Α/Τ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ. Ολίγας ημέρας προ της 22ας Μαΐου είχε προσεγγίσει και ενημερώσει ο Αντιπ0λοίαρχος Γ. Καραμήξτσος, όστις ανήκε εις την ομάδα καταλήψεως του Α/Τα ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ. Ο Ψαριάδης δεν εγνώριζεν λεπτομερείας του κινήματος. Εγνώριζε όμως ότι θα έπρεπε να ευρίσκεται εις το πλοίον του το βράδυ της 22ας και ότι εκ των εκεί υπηρετούντων αξιωματικών συμμετείχον ο Πλωτάρχης Δ. Δεσύλλας και ο Υποπλοίαρχος Π. Παπαδόπουλος, αμφότεροι τεχνικοί. Οι τρεις αυτοί αξιωματικοί, ήτοι Καραμήτσος, Δεσύλλας και Παπαδόπουλος, ήσαν εκ των πρώτων οι οποίοι συνελλήφθησαν και ανεκρίθησαν από ΕΑΤ/ΕΣΑ. Ο Αντιπλοίαρχος Καραμήτσος, μετά την αποφυλάκισίον μας κατόρθωσε και συνήντησε τον Ψαριάδη, ο οποίος σημειωτέον απέφευγε την συνάντησιν. Ούτος λοιπόν διηγήθη ως εξής περίπου τα συμβάντα:
«Το απόγευμα της 22ας ετηλεφώνησε εις το πλοίον του ( ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ) να ερωτήσει δήθεν κάτι και του ελέχθη ότι είχε σημανθεί ανάκλησις του προσωπικού και ότι έπρεπε να είχε επιστρέψει εκεί. Από το τηλεφώνημα αυτό ειδοποιήθη η ΕΑΤ/ΕΣΑ και τον συνέλαβαν. Εις τα γραφεία όπου ωδηγήθη, ανέφερε όλα όσα εγνώριζε».
Η διήγησίς του φαίνεται εκ των πραγμάτων ότι δεν ανταποκρίνεται πλήρως εις την πραγματικότητα και κυρίως εις το πρώτον μέρος της. Η πλέον πιθανή εκδοχή είναι ότι, επειδή ήσαν γνωσταί αι πεποιθήσεις του από άλλους Υπαξιωματικούς, κάποιος εξ αυτών θα τον ηρώτησε σχετικά. Ούτος, φοβηθείς τας συνεπείας, προσεφέρθη αμέσως να καταθέσει όσα εγνώριζε εις ΕΑΤ/ΕΣΑ. Αλλά δεν δικαιολογείται ότι μόνον αυτός δεν εκρατήθη εις ΕΣΑ ουδέ διώχθη ή ανεφέρθη καν καθ’ όλην την περίοδον εκείνην. Η εκδοχή της κατά τινα τρόπον αυθορμήτου καταθέσεώς του ενισχύεται και από την μνημόνευσιν την οποίαν έκανε ο τότε αρχηγός του Ναυτικού, εις ομιλίαν του προς Αξιωματικούς του Α.Ν., ότι «ένας Υπαξιωματικός ενημέρωσε την υπηρεσίαν κλπ.» Προσέτι δε και διότι ανάκλησις του προσωπικού δεν είχε διαταχθεί το απόγευμα της 22ας.
8.- Η επιτροπή διερεύνησεν επίσης το θέμα της επιστολής ποροειδοποιητικής επιστολής εις τον Πλοίαρχον Σ. Αργυρίου προ της 21ης Μαΐου. Ανεζητήθη τυχόν σύνδεσις του αποστολέως της με διαβίβασιν πληροφοριών της ΕΣΑ. Δυστυχώς δεν κατέστη δυνατόν να εξακριβωθή κάτι το σχετικόν. Πάντως, το περιεχόμενον της επιστολής/σημειώματος δεικνύει ότι ο συντάκτης εγνώριζε λεπτομερείας περί του καθορισθέντος χρόνου εκδηλώσεως του κινήματος, πολύ πριν οιαδήποτε πληροφορία φθάσει εις ΕΣΑ/ΕΑΤ. Ως εκ τούτου δεν είναι δυνατόν να είναι άτομον μη μυημένον, το οποίον, εκ φόβου ή ετέρας αιτίας προσεπάθησε να αποτρέψει την εκδήλωσιν.
9.- Εξητάσθησαν προσέτι πληροφορίαι τινές, προερχόμεναι από Αμερικανούς Αξιωματικούς, υπηρετούντας τότε εις Συμμαχικά Στρατηγεία του ΝΑΤΟ εις Ιταλίαν και Βέλγιον. Ανεφέρθησαν δύο τοιαύται περιπτώσεις κατά τα οποίας Αμερικανοί, κατά συζήτησιν με Έλληνας Αξιωματικούς του Ναυτικού, πρό της καθορισμένης ημερομηνίας εκδηλώσεως του κινήματος, είχον αναφέρει ότι:
«Το Ναυτικό είναι έτοιμο να κινηθεί εναντίον της Κυβερνήσεως».
Ταύτα δεικνύουν ότι η Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών είχεν πληροφορίας περί της κινήσεως του Ναυτικού. Ουδεμία ένδειξις όμως προέκυψε ότι τας πληροφορίας αυτάς τας είχον διαβιβάσει εις το καθεστώς των Αθηνών, ή ότι μια εάν ακόμα είχον διαβιβασθεί δεν είχον ληφθεί σοβαρά υπόψιν, καθόσον τας τελευταίας προ της ημερομηνίας εκδηλώσεως του κινήματος ημέρας, το καθεστώς εθεώρει ότι εις το Ναυτικόν δεν υπήρχεν φόβος κινήματος και ότι η όλη αναταραχή περιορίζετο μόνον εις συζητήσεις και δυσαρέσκειαν. Εν κατακλείδι, η επιτροπή κατέληξε εις τα ακόλουθα συμπεράσματα:
• Μέχρι της μεσημβρίας της 21ης Μαΐου η ΕΣΑ/ΕΑΤ ουδεμία γνώσιν είχε περί κινήματος Ναυτικού.
• Περί την μεσημβρίαν της ημέρας εκείνης, διεβιβάσθη η πληροφορία την οποίαν έλαβε ο Μπραβάκος.
• Εκινήθη ο μηχανισμός εξακριβώσεως και την πρωΐαν της επομένης επετεύχθη διασταύρωσις διά των αναφερθέντων υπό του Ψαριάδη.
• Επιβεβαίωσις εγένετοι διά παρακοκλουθήσεως των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων των Κυβερνητών και άλλων τινών εκ των μυημένων Αξιωματικών.
10.- Διά την επιβεβαίωσιν των συμπερασμάτων της επιτροπής και την πλήρη διαλεύκανσιν του θέματος, προτείνεται η διενέργεια επισήμου ανακριτικής ενεργείας. Ο ανακριτής, ο οποίος κατά την επιτροπήν θα πρέπει να είναι ένας εκ των αρχαιοτέρων Μαχίμων Αξιωματικών κατά προτίμησιν ο αρχαιότερος τότε εν ενεργεία, περιβεβλημένος την ισχύν της επισήμου Αρχής, θα δυνηθή να διελευκάνη πλήρως το θέμα. Καθ ημάς, απαιτείται όπως κληθούν και καταθέσουν όσα σχετικά γνωρίζουν οι:
• Χατζηζήσης
• Σπανός
• Γκίζας
• Μπραβάκος
• Παρασκευάς Ιωαννίδηης
• Σοφιανόπουλος (ιδιώτης)
• Πουρνάρας (ιδιώτης)
• Παλλαΐνης
• Αραπάκης
• Δαδιώτης
Ως και οιοσδήποτε έτερος, συνδεόμενος προς την εξεταζομένην υπόθεσιν.
Αποδέκται:
-. Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσα
Υπουργόν Εθνικής Αμύνης
Κοινοποίησις:
Άπαντας τους συλληφθέντας διά συμμετοχήν εις Κίνημα Ναυτικού Μαΐου 1973»
Γ.-Στοιχεία από επιστολές και συνεντεύξεις
• Από επιστολή Υποναυάρχου Μιλτ. Παπαθανασίου (Πως Προδόθηκε το Κίνημα του Ναυτικού, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 5-7-2003 στη σ.55) και χαιρετισμού του αντιπλοιάρχου ε.α. Ι. Σταθόπουλου (Ναυτική Επιθεώρηση ΙΟΥΛ -ΑΥΓ 2002, σ. 338).
Στην επιστολή ο επιστολογράφος επισημαίνει πως ο Καμαρινέας κυβερνήτης του Α/Τ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ μετά τις συλλήψεις, διηγούταν στον ύπαρχό του Πατεράκη και ο τελευταίος στον Παπαθανασίου ότι «…ο Ψαριάδης πήγαινε επί μέρες στο γραφείο του ταξίαρχου Μιχ. Παρασκευά Ιωαννίδη (όχι του γνωστού δικτάτορα) που ήταν διευθυντής του γραφείου του Γ.Παπαδόπουλου και ζητούσε επιμόνως να τον συναντήσει…το Σάββατο 19 Μαΐου επικαλέσθηκε ζήτημα ζωής ή θανάτου, οπότε αναγκάσθηκαν να τον ακούσουν…».
Για τον ίδιο ΄΄αρχικελευστή τηλεγραφητή΄΄ κάνει λόγο στον χαιρετισμό του στις 23 Μαίου 2002 επί του Θ/Κ ΑΒΕΡΩΦ και ο αντιπλοίαρχος ε.α. Ι.Σταθόπουλος με την ιδιότητα του τ. Υφυπουργού Εθνικής Άμυνας και στελέχους της οργάνωσης, επισημαίνοντας σε άτυχη μάλλον έκφραση πως «…το ότι έγινε γνωστό στους δικτάτορες μία ή δύο μέρες προ της εκδηλώσεως, οφείλεται το πιθανότερο σε προδοσία κατωτέρου προσωπικού…».
• Απο συνέντευξη Π. Νικολόπουλου (Δ/ντη Α2 ΓΕΝ επί δικτατορίας)
-. … Ο Κιοσσές γίνεται γνώστης του κινήματος του ναυτικού σε κάποια φάση, πριν γίνουν οι συλλήψεις;
Ν. Το ήξερα εγώ από μήνες πριν, το κίνημα του ναυτικού, και ποιοι ήταν και ποιοι δεν ήταν, και κάθε τόσο φρόντιζα να τους ειδοποιώ, να πάψουν να κάνουν βλακείες….
-. Πριν κύριε Νικολόπουλε, είπατε πριν από μήνες το ξέρατε. Πώς το ξέρατε;
Ν. Και στο Σταθόπουλο του είχα πει να πει στον Καναβαριώτη και σε κάτι άλλους που συγκεντρώνονταν και κάναν αυτά, βάλαμε στου Παναγιωταρέα προκηρύξεις ότι έχουν εντοπιστεί και τέτοια… εμείς στο ναυτικό δεν θέλαμε … και το ξέραμε ότι το κίνημα το είχαν αναβάλει, αλλά ένας υπαξιωματικός δικός τους πήγε το ανέφερε στο διευθυντή του Παπαδόπουλου.
-. Ποιος; Αυτός ο Ψαριάδης;
Ν. Δεν ξέρω. Εγώ ούτε τον ξέρω. Του το ανέφερε και μας φώναξε αυτός και λέει «το ναυτικό απόψε θα κάνει κίνημα» και τέτοια…..
-. Ποιος σας φώναξε;
Ν. Με φώναξε εμένα ο διευθυντής του γραφείου του Παπαδόπουλου.
-. Αυτά στις 23 Μαΐου. Πριν φτάσουμε εκεί. Εσείς είπατε ότι μήνες πριν ξέρατε……
Ν. Ότι κινούντο, τι λένε, όχι μόνο αυτό, και γκόμενες, γυναίκες, σύζυγοι, που ….. άλλοι τα λέγανε, δηλ. το ναυτικό όπως ξέρεις είναι της αρβύλας..
-. Κύριε Νικολόπουλε μην το ξευτελίσουμε το κίνημα του ναυτικού. Μήνες πριν είπατε ότι ξέρατε για το κίνημα. Αφήστε τις γκόμενες, άντρες ήταν, γαμούσαν.
…
Ν. Σου λέω, το ναυτικό είμαστε μια κλειστή τέτοια και ότι τέτοια γίνονται, είναι γνωστά. Μετά, μερικοί που ενήργησαν, άλλοι ήταν κύριοι και δεν ανέφεραν τίποτα, είπαν ότι δεν δέχονταν, δεν ανέφεραν, άλλοι τα ανέφεραν.
-. Τα ανέφεραν πού;
Ν. Τα ανέφεραν στους κυβερνήτες τους, στις υπηρεσίες τους… το τέτοιο ήταν γνωστό. Αλλά το ναυτικό δεν θέλαμε να γίνει τίποτα διότι θα ήταν εις βάρος μας, όλου του ναυτικού …
-. Είπατε ότι μήνες πριν γίνουν οι συλλήψεις στις 23 Μαΐου του 73 ξέρατε εσείς, αντιπλοίαρχος ή πλοίαρχος, διευθυντής του Α2 του ΓΕΝ ότι, ετοιμάζεται το κίνημα και τους προειδοποιούσατε. Πώς το ξέρατε;
Ν. Πως το ήξερα… οι κινήσεις, της υπηρεσίας πληροφοριών έχουνε πληροφορίες για κινήσεις, πράκτορες και αυτά……
-. Συγκεκριμένα…..
Ν. Συγκεκριμένα, πώς δουλεύουν οι υπηρεσίες πληροφοριών;
-. Πώς δουλεύουν;
Ν. Με συλλογή πληροφοριών.
-. Δηλαδή πώς;
Ν. Τι πώς; Όπως δουλεύουν όλες οι υπηρεσίες πληροφοριών ή πολεμικών ή οτιδήποτε, οτιδήποτε πληροφορία έρχεται, διερευνάται, διασταυρώνεται…
-. Το κίνημα του ναυτικού, μήνες πριν γίνουν οι συλλήψεις, εσείς το ξέρατε, το ξέρατε από τις υπηρεσίες πληροφοριών; Δηλαδή άνθρωποι του ναυτικού, που ήταν μέσα στο κίνημα, σας δίνανε πληροφορίες;
Ν. Όχι, μπορεί να ήταν υπαξιωματικοί αυτοί, μπορεί να ήταν, όχι του κινήματος αλλά φίλοι που οι άλλοι ήτανε, γιατί οι αξιωματικοί μιλάνε.
-. Μιλούσανε οι αξιωματικοί του κινήματος για το κίνημα;
Ν. Ε, βέβαια μιλούσανε.
-. Σε ποιους μιλούσανε;
Ν. Σε άλλους συναδέλφους προσπαθώντας να τους μυήσουνε, οι οποίοι δεχόντουσαν ή δεν δεχόντουσαν…
-. Κύριε Νικολόπουλε ξέρετε ότι οι υπηρεσίες της ΚΥΠ γνώριζαν για το κίνημα επίσης μήνες πριν, που το γνωρίζατε και εσείς;
Ν. Μα με την ΚΥΠ συνεργαζόμαστε, και από εκεί παίρναμε πληροφορίες.
-. Παίρνατε πληροφορίες από την ΚΥΠ από αξιωματικούς του στρατού προφανώς;
Ν. Όχι, γιατί πολλές φορές στην ΚΥΠ υπήρχαν αξιωματικοί του ναυτικού που έδιναν εκεί πληροφορίες.
-. Ανεξάρτητοι δηλαδή, όχι υπηρετούντες στην ΚΥΠ, γιατί στην ΚΥΠ είναι δύο θέσεις.
Ν. Όχι υπηρετούντες, άλλοι. Η ΚΥΠ είχε δημιουργήσει και αυτή δίκτυα…
-. Δικά της στα οποία υπήρχαν και εν ενεργεία του ναυτικού;
Ν. Ναι, τους οποίους πιθανώς τους φανταζόμουνα χωρίς να ξέρω ποιοι ήτανε, αλλά ξέρω ότι υπήρχανε, αλλά η κάθε ΚΥΠ, όπως και τώρα ακόμα, έχει διαφόρους πράκτορες και μέσα στις ένοπλες δυνάμεις από διαφόρους, οι οποίοι θέλουν να δίνουν πληροφορίες ή πιστεύουν ή δεν πιστεύουν ή οτιδήποτε και σε πολιτικές υπηρεσίες και παντού υπάρχουν..
-. Θέλετε να με πείσετε ότι εσείς Α2 του ΓΕΝ δεν ξέρετε ποιοι αξιωματικοί του ναυτικού δίνανε πληροφορίες στην ΚΥΠ; Δεν θέλετε να τους πείτε.
Ν. Ναι, σου λέω…….
-. Η ΚΥΠ γνώριζε για το κίνημα του ναυτικού; Αξιωματικοί του στρατού ξηράς που υπηρετούσαν στην ΚΥΠ έδιναν πληροφορίες σε αξιωματικούς του κινήματος, όχι μόνο σε εσάς, ότι ξέρει η ΚΥΠ για το κίνημα; Εσείς τι έχετε να πείτε για όλη αυτή την κατάσταση; Ο Σταματελόπουλος και η ομάδα του τι ρόλο έπαιζε σε όλη αυτή την υπόθεση;
Ν. Ο Σταματελόπουλος και η ομάδα του που ήταν μετά… Αναγνωστόπουλος, Κιοσσές και τέτοια, μάλλον με αυτήν την ομάδα…
-. Ποιοι δηλαδή;
Ν. Δεν τους ξέρω ακριβώς…
-. Ο Γκιόκεζας ήταν;
Ν. Ήταν, όλοι αυτοί που ήταν με τον Περβαινά κατά κάποιο τρόπο είχαν επαφές με το Λέκκα και το Σταματελόπουλο……
Ν. Ξέραμε ότι είχε σταματήσει…
-. Ότι είχε αναβληθεί;
Ν/ Ναι, αλλά λόγω ότι μας επίεζε ο διευθυντής του γραφείου…
-. Ποιος διευθυντής;
Ν. Ο γραφέας του Παπαδόπουλου, γιατί του είχε πει αυτός ο αξιωματικός ότι το κίνημα θα γίνει.
-. Ο Κούβαρης σας πίεζε;
Ν. Όχι, ο διευθυντής του γραφείου. Ο Κούβαρης τι δουλειά είχε; Ήταν υπασπιστής.
-. Και τι σας έλεγε αυτός;
Ν. Είπε ότι είχε πληροφορίες ότι απόψε θα γίνει το κίνημα και όντως μερικοί κατεβήκανε, γιατί το ανέβαλαν η ηγεσία και δεν είχαν ειδοποιήσει τους κατώτερους ότι … και επανήρχοντο οι άνθρωποι, πολλοί που δεν ξέρανε, επανήρχοντο στα πλοία τους. Σημαιοφόροι, ανθυποπλοίαρχοι…
-. Εσείς τον παίρνετε τον Παππά στο τηλέφωνο και του λέτε άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε……»Νικολάκη τι έχεις να κάνεις;» και κάτι τέτοιο;… …………..
-. Ο Αβέρωφ δεν έδινε πληροφορίες στη δικτατορία για το κίνημα;
Ν. Έδινε, ναι.
-. Έδινε; Το ξέρετε ή όχι;
Ν. Έδινε. Εδώ πέρα γινόντουσαν………………
Ν. Μέσα σε αυτούς που μαρτύρησαν ήταν … και ο Αβέρωφ…
-. Ένα λεπτό, είστε ιστορικό πρόσωπο. Ο Αβέρωφ τους «Ελεύθερους Έλληνες»; Προσέξτε.
ΑΥΡΙΟ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ