Γιατί ο Ομπάμα δεν θέλει «να βλέπει» τον Ερντογάν

Αλλαγή της στάσης του αμερικανού προέδρου Ομπάμα ως προς τον Τούρκο Πρωθυπουργό Ερντογάν καταγράφει ο  αρθρογράφος της Hurriyet, κ. Σεντάτ Εργκίν,και σε σημερινό άρθρο του  εξετάζει το πως και το γιατί συνέβη αυτό.

 Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, όταν ο Ομπάμα εξελέγη Πρόεδρος των ΗΠΑ πριν από 5 χρόνια, προτεραιότητά του, ήταν το άνοιγμα μιας νέας σελίδας στις σχέσεις των ΗΠΑ με τον ισλαμικό κόσμο. Ως εκπρόσωπος του «μετριοπαθούς Ισλάμ», ο Τουρκος Πρωθυπουργός Ερντογάν υπήρξε ο ιδανικότερος σύμμαχος για την επίτευξη του άνω στόχου. Προς επίρρωση αυτού, λίγους μόλις μήνες μετά την εκλογή του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ πραγματοποίησε την πρώτη υπερατλαντική επίσκεψη στην Άγκυρα και προσέδωσε στήριξη στον Ερντογάν. Οι θερμές προσωπικές σχέσεις μεταξύ Ερντογάν και Ομπάμα ενδυνάμωσαν τη συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ.

 Όταν όμως ο Ερντογάν αποξενώθηκε από την ΕΕ, προσπάθησε να αναπληρώσει το κενό στις σχέσεις με τη Δύση στρεφόμενος προς τις ΗΠΑ. Οι σχέσεις αυτές δεν διαταράχθηκαν ακόμα και όταν η Τουρκία συντάχθηκε με το Ιράν, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του τελευταίου, το 2010, γράφει ο αρθρογράφος.

 Τα ανθρώπινα δικαιώματα 
Αυτήν την περίοδο, ο Ομπάμα υπήρξε πολύ προσεκτικός στις δηλώσεις προκειμένου να μην βλάψει τις καλές σχέσεις με την Τουρκία. Ακόμα και όταν το αμερικανικό ΥΠΕΞ επέκρινε ευθέως την Τουρκία στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Ομπάμα προσπάθησε να διατηρήσει αποστάσεις.
 Παρόλα αυτά, τρεις μόλις μήνες μετά την επίσκεψη του Ερντογάν στις ΗΠΑ, όπου του επιφυλάχθηκε θερμή υποδοχή, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου καταδίκασε εντόνως τα σχόλια του Ερντογάν για τον υποτιθέμενο ρόλο του Ισραήλ στην ανατροπή της κυβέρνησης Μόρσι. 

Πως γεννήθηκαν οι διαφορές
Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, η αλλαγή στη στάση των ΗΠΑ μπορεί να σχετίζεται με τις διαδηλώσεις για το πάρκο Γκεζί ή μπορεί να άρχισαν πριν από το ταξίδι του Ερντογάν στις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ, αναφέρει, ενδέχεται να δυσαρεστήθηκαν και από την τουρκική στήριξη σε ισλαμικές ομάδες στη Συρία και από τις αντι-δυτικές απόψεις του Ερντογάν.
 
Υπάρχουν διαφορές σχετικά με την πολιτική που ακολουθούν οι δύο χώρες ως προς τη Συρία, γράφει – και εξηγεί τις διαφορές: Η Άγκυρα επιθυμεί την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, με κάθε κόστος, και γι αυτό το λόγο υποστηρίζει ακραίες οργανώσεις στη Συρία. Οι ΗΠΑ αντιθέτως επιθυμούν η Τουρκία να κόψει οποιαδήποτε σχέση με τις εν λόγω οργανώσεις. Και αποκαλύπτει ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ερντογάν στις ΗΠΑ, το μήνυμα των τελευταίων ήταν ξεκάθαρο και ηχηρό.

 Οι διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί
Οι διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί είναι ένας άλλος παράγοντας που διέρρηξε τις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας. Η κυβέρνηση Ομπάμα, βλέπει την αντίσταση στο πάρκο Γκεζί ως ένα δημοκρατικό δικαίωμα. Η υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία ήταν η αιτία σκληρής κριτικής από τις ΗΠΑ. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν και ο Υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κέρυ, ήταν ανάμεσα σ’ αυτούς που άσκησαν σκληρή κριτική στην βιαιότητα της αστυνομίας, ενώ ο πρόεδρος Ομπάμα, σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Τούρκο Πρωθυπουργό Ερντογάν, εξέφρασε την ευαισθησία τον διέπει σχετικά με την ελευθερία του συνέρχεστε. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ δήλωσαν ότι οι μη βίαιες διαδηλώσεις θα πρέπει να γίνονται σεβαστές.

 Οι διώξεις στα ΜΜΕ
Στην ανακοίνωση που ακολούθησε την τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ανδρών, αναφέρθηκε και σημασία της ελευθερίας του Τύπου. Με αυτόν τον τρόπο, ο Ομπάμα δήλωσε ότι τα προβλήματα με την ελευθερία του Τύπου στη Τουρκία, αποτελούν πλέον μέρος του διαλόγου με τον Ερντογάν. Επιπρόσθετα, ο αμερικανός πρέσβης, Φράνσις Ριτσιαρντόνε στο μήνυμά του κατά τη διάρκεια των εορτασμών της 4ης Ιουλίου, αναφέρθηκε έντονα στη σημασία της ελευθερίας του Τύπου, γεγονός που αντανακλά τη νέα προσέγγιση των ΗΠΑ πάνω σ’ αυτό το θέμα.

Οι αντιδράσεις του εβραϊκού λόμπυ. 
Μία άλλη αιτία που άλλαξε τις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας είναι οι αντιδράσεις του εβραϊκού λόμπυ. Η Άγκυρα, γράφει ο κ.  Σεντάτ Εργκίν, αρνείται πεισματικά να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ παρά τη δημόσια συγγνώμη του τελευταίου για την επιδρομή στο Μαβί Μαρμαρά. Ο κ. Ερντογάν αποκαλεί τον σιωνισμό ως «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» γεγονός που προκαλεί δυσφορία στις εβραϊκές ομάδες πίεσης. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν οι πρόσφατες δηλώσεις του Ερντογάν ότι το Ισραήλ κρύβεται πίσω από το πραξικόπημα ανατροπής του Μόρσι.

 Η Αίγυπτος
Τουρκία και ΗΠΑ έχουν διαφορετική προσέγγιση και στο θέμα της Αιγύπτου. Ο Π/Θ Ερντογάν άσκησε δριμεία κριτική τόσο στη Δύση όσο και στην Ουάσινγκτον για την «επαίσχυντη» αντίδρασή τους στο πραξικόπημα Μόρσι, γεγονός που προκάλεσε δυσφορία στις ΗΠΑ.
 Τα παραπάνω, αναφέρει ο αρθρογράφος, είχαν ως αποτέλεσμα να υπάρξει αλλαγή στον τρόπου που οι ΗΠΑ βλέπουν την Τουρκία. Παρόλα αυτά, δύο πράγματα δεν πρόκειται να αλλάξουν προκειμένου να προστατευθούν τα συμφέροντά τους.
 Το γεγονός ότι Νταβούτογλου και Κέρυ είχαν τηλεφωνική επικοινωνία τέσσερις φορές μετά την επίθεση με χημικά στη Συρία, καταδεικνύει ότι η συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών σε περιφερειακά ζητήματα θα συνεχιστεί  παρ’ όλους τους παράγοντες που τις χωρίζουν, αναφέρει ο αρθρογράφος. Ενδεικτική αυτού, είναι και η ήπια απάντηση του Ερντογάν στη σκληρή κριτική που του άσκησαν οι ΗΠΑ.

 Φανερή πλέον η δυσφορία των ΗΠΑ
Συμπερασματικά, ο αρθρογράφος καταλήγει ότι η στενή συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών σε περιφερειακά ζητήματα θα συνεχιστεί, αλλά ορισμένα πράγματα θα αλλάξουν. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν θα κρύβει πλέον την δυσαρέσκειά της σχετικά με τη δημοκρατία στη Τουρκία και τα προβλήματα στις διμερείς σχέσεις, ενώ θα είναι πιο σκεπτική αναφορικά με τις εξελίξεις στη χώρα.