*Του Κώστα Σαρικά
Η εικόνα είναι γνώριμη κάθε καλοκαίρι: τεράστιες φιγούρες με διπλούς ρότορες σκίζουν τον αέρα, κουβαλώντας κάδους νερού από το πρώτο φως μέχρι τη δύση.
Τα CH-47 Chinook της Αεροπορίας Στρατού, τα αποκαλούμενα και «workhorse» των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, βρέθηκαν ξανά στην πρώτη γραμμή, αυτή τη φορά πάνω από τα πύρινα μέτωπα της Αχαΐας, κουβαλώντας όχι μόνο τόνους νερού, αλλά και τις ελπίδες κατοίκων και πυροσβεστών. Σε πολλές περιπτώσεις σπίτια σώθηκαν με τις «χειρουργικές» τους ρίψεις.
Η φετινή αντιπυρική περίοδος τους βρήκε να δίνουν ξανά μάχες. Την ίδια ώρα, στη βάση τους στην Πάχη Μεγάρων, οι τεχνικοί του 4ου Τάγματος Ελικοπτέρων Αεροπορίας Στρατού δίνουν έναν αθέατο, αλλά εξίσου κρίσιμο αγώνα για να διατηρούν τον στόλο σε πτήσιμη κατάσταση.
Η βάση στα Μέγαρα – Εκεί όπου χτυπά η καρδιά των Chinook
Στην Πάχη Μεγάρων, η λέξη «άθλος» δεν είναι υπερβολή. Με περιορισμένα ανταλλακτικά, υψηλό φόρτο πτήσεων και συνεχείς ανάγκες, το προσωπικό του 4ου ΤΕΑΣ παλεύει καθημερινά με το χρόνο. Η συντήρηση ενός Chinook δεν είναι απλή υπόθεση: κάθε ελικόπτερο περνά από επιθεωρήσεις των 25, 50, 75, 175 ωρών, ενώ η «βαριά» εργοστασιακή συντήρηση των 200 ωρών απαιτεί κυριολεκτικό λύσιμο και έλεγχο μέχρι και των δομικών μερών.
Το τελευταίο διάστημα, μια σημαντική ανάσα ήρθε από τις ΗΠΑ. Μετά από συμφωνία ΓΕΣ – US Army, 16 Αμερικανοί τεχνικοί, πρώην στελέχη της Αεροπορίας Στρατού των ΗΠΑ, ανέλαβαν δράση στα Μέγαρα. Η αρχική συμφωνία προβλέπει εργοστασιακή συντήρηση για 5 ελικόπτερα ετησίως, με στόχο ο αριθμός να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 10. Για έναν στόλο που επί μήνες είχε περιορισμένες διαθεσιμότητες αυτή η εξέλιξη δημιουργεί συγκρατημένη αισιοδοξία.
Ταυτόχρονα απαιτείται άμεση έναρξη εργασίων για την βελτίωση των ταλαιπωρημένων κτηριακών εγκαταστάσεων.
Ο στόλος των Chinook σε δύο «γενιές»
Η Ελλάδα διαθέτει σήμερα 25 ελικόπτερα CH-47 σε δύο βασικές εκδόσεις:
- 15 CH-47DG: Πρόκειται για τα παλαιότερα Chinook, αρχικά στην έκδοση CH-47C, που αναβαθμίστηκαν σε DG. Φέρουν κινητήρες Honeywell T55-L-712, ισχύος περίπου 3.750 shp. Η αρχική προμήθεια έγινε τη δεκαετία 1980-1990.
- 10 CH-47D: Αποκτήθηκαν μεταχειρισμένα μέσω FMS από τον US Army το 2014, με κόστος περίπου 150 εκατ. δολάρια, περιλαμβάνοντας εξοπλισμό και υποστήριξη. Φέρουν τους νεότερους κινητήρες T55-GA-714A, ισχύος έως 4.868 shp, με καλύτερη απόδοση και χαμηλότερη κατανάλωση.
Η πολυτυπία αυτή δημιουργεί σύνθετες ανάγκες υποστήριξης. Οι κινητήρες, τα ηλεκτρονικά, ακόμη και τα συστήματα εισαγωγής αέρα και εξάτμισης είναι διαφορετικά, κάτι που σημαίνει διπλό κόστος και διαφορετικά αποθέματα ανταλλακτικών.
Αποστολές – Από το πεδίο ασκήσεων ως τις φλόγες
Το Chinook είναι το μοναδικό βαρύ μεταφορικό ελικόπτερο του Ελληνικού Στρατού. Με δυνατότητα μεταφοράς 44 στρατιωτών ή φορτίου άνω των 10 τόνων, είναι ικανό να επιχειρεί σε αποστολές:
- Αεροκίνησης και ταχείας μεταφοράς δυνάμεων σε απομακρυσμένα ή δυσπρόσιτα σημεία.
- Μεταφοράς οχημάτων και βαρέως υλικού με εσωτερική ή εξωτερική ανάρτηση.
- Πυρόσβεσης με τη χρήση κάδων νερού τύπου Bambi Bucket.
- Έρευνας και Διάσωσης (SAR) και αεροδιακομιδών.
- Ανθρωπιστικών επιχειρήσεων και αποστολών Πολιτικής Προστασίας.
Δεν είναι τυχαίο ότι για δεκαετίες χαρακτηρίζονται «workhorse»: μπορούν να κάνουν κυριολεκτικά τα πάντα, υπό οποιεσδήποτε καιρικές και επιχειρησιακές συνθήκες.
Το χρονικό των προβλημάτων στους κινητήρες
Η μεγάλη πρόκληση των τελευταίων ετών αφορά την αντικατάσταση των κινητήρων στα παλαιότερα CH-47DG.
Στις 20 Μαΐου 2020, η Βουλή ενέκρινε την προμήθεια 18 κινητήρων Honeywell T55-GA-714A, αξίας 32,4 εκατ. δολαρίων, για αντικατάσταση των T55-L-712 με στόχο την ομοιοτυπία και την αύξηση ισχύος.
Στις 16 Ιουνίου 2021 υπογράφηκε η σχετική τροποποίηση της LOA GR-B-XOP.
Όμως, μετά την υπογραφή, ήρθε η ψυχρολουσία: οι ΗΠΑ ενημέρωσαν ότι η εγκατάσταση είναι τεχνικά ασύμβατη χωρίς εκτεταμένες τροποποιήσεις στο πλαίσιο, στα συστήματα εισαγωγής αέρα, εξάτμισης και FADEC. Το κόστος και ο χρόνος υλοποίησης καθιστούσαν το πρόγραμμα μη βιώσιμο.
Αποτέλεσμα να παραληφθούν μόλις 2 κινητήρες για ανταλλακτικά στα νεότερα D, ενώ οι υπόλοιποι δεν έφτασαν ποτέ. Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν ότι γίνεται προσπάθεια για νέα τροποποίηση της σύμβασης.
Δυσεύρετα ανταλλακτικά και χαμηλές διαθεσιμότητες
Με την υποστήριξη των T55-L-712 να γίνεται όλο και πιο δύσκολη, οι τεχνικοί στα Μέγαρα συχνά αναγκάζονται να «κανιβαλίσουν» ελικόπτερα: αφαιρούν εξαρτήματα από καθηλωμένα DG για να κρατήσουν επιχειρησιακά όσα μπορούν. Αυτή η πρακτική, αν και αναγκαία, μειώνει μακροπρόθεσμα τον αριθμό πτητικών μέσων.
Η πραγματικότητα είναι ότι, σε μια δεδομένη στιγμή, ο αριθμός διαθέσιμων Chinook μπορεί να πέσει σε χαμηλά επίπεδα, εξέλιξη εξαιρετικά κρίσιμη όταν οι ανάγκες – στρατιωτικές και πολιτικές – είναι ταυτόχρονες και αυξημένες.
Η πρόταση για νέα CH-47F – και το κόστος
Οι Αμερικανοί πιέζουν εδώ και χρόνια για αγορά του νεότερου CH-47F, το οποίο διαθέτει σύγχρονα avionics, αυξημένη ισχύ και βελτιωμένη αξιοπιστία.
Το ΓΕΣ έχει προτείνει την προμήθεια 10 νέων F και τον εκσυγχρονισμό 10 D, αλλά το κόστος για 20 ελικόπτερα ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ – ποσό απαγορευτικό με τα σημερινά δημοσιονομικά δεδομένα.
Το μέλλον – Ανάγκη για στρατηγική απόφαση
Τα Chinook είναι αναντικατάστατα. Τα νέα Black Hawk που έρχονται θα καλύψουν μεσαίες μεταφορές, αλλά δεν μπορούν να σηκώσουν το φορτίο ή να επιχειρήσουν στο εύρος που καλύπτει το CH-47.
Η επιλογή φαίνεται να είναι μονόδρομος. Υποστήριξη στα υφιστάμενα μέσα και έναρξη διαδικασίας επένδυσης σε νέα ελικόπτερα. Σε κάθε άλλη περίπτωση η σταδιακή απώλεια ενός από τα πιο πολύτιμα μέσα του Στρατού Ξηράς είναι θέμα χρόνου. Με τον στόλο να έχει φτάσει στα όρια ηλικίας και αντοχής, η απόφαση πρέπει να ληφθεί άμεσα πριν τα «workhorse» απωλέσουν πλήρως διαθεσιμότητες και δυνατότητες.
