* Του Κώστα Σαρικά
Η ιστορία του πιο πολύπαθου εξοπλιστικού προγράμματος του Πολεμικού Ναυτικού φαίνεται πως μπαίνει σε μια νέα φάση. Σήμερα το πρωί, 1η Σεπτεμβρίου 2025, στους ουρανούς της Τανάγρας, πέταξε για πρώτη φορά το πρώτο αναβαθμισμένο αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας P-3B Orion, ανοίγοντας τον δρόμο για την ολοκλήρωση ενός έργου που για χρόνια έμοιαζε καταδικασμένο σε αποτυχία. Μετά από αμέτρητες αναβολές, τεχνικά προβλήματα, κριτική και αμφισβήτηση, το ΑΦΝΣ του Πολεμικού Ναυτικού άνοιξε και πάλι τα φτερά του.
Η πτήση αυτή, πέρα από το επιχειρησιακό της βάρος, έχει και τεράστια συμβολική σημασία. Σηματοδοτεί ότι τα τεχνικά αγκάθια που κρατούσαν καθηλωμένο το πρόγραμμα επί μήνες φαίνεται να ξεπερνιούνται, και δίνει την πρώτη πραγματική ελπίδα ότι το Ναυτικό θα αποκτήσει ξανά πλατφόρμα ναυτικής συνεργασίας μεγάλης ακτίνας, ύστερα από περισσότερο από μία δεκαετία.
Από τις τροχοδρομήσεις στην απογείωση
Η διαδρομή μέχρι τη σημερινή μέρα μόνο εύκολη δεν ήταν. Μόλις λίγες εβδομάδες πριν, το πρώτο εκσυγχρονισμένο P-3 Orion δεν κατάφερε να απογειωθεί λόγω ένδειξης σε κινητήρα, αναγκάζοντας τους μηχανικούς της ΕΑΒ και τους τεχνικούς της Lockheed Martin να ξαναμπούν στη διαδικασία παρατηρήσεων και επιδιορθώσεων.
Σειρά δοκιμών κινητήρων, στατικών ελέγχων και τροχοδρομήσεων σε πλήρη ισχύ χρειάστηκε για να διαπιστωθεί ότι όλα τα συστήματα συνεργάζονται πλέον ομαλά. Η σημερινή πτήση ήταν το ορόσημο που περίμεναν όλοι: οι μηχανικοί, τα πληρώματα δοκιμών, αλλά κυρίως το ίδιο το Πολεμικό Ναυτικό που έχει στερηθεί για χρόνια τα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας.
Ένα πρόγραμμα με καθυστερήσεις 10 ετών
Η ιστορία των ελληνικών P-3 Orion είναι χαρακτηριστική των ελληνικών εξοπλιστικών. Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των τεσσάρων αεροσκαφών εγκρίθηκε το 2015 από το ΚΥΣΕΑ, με στόχο η πρώτη παράδοση να γίνει το 2019 και οι υπόλοιπες τρεις έως το 2022. Σήμερα, βρισκόμαστε στο κατώφλι του 2025 και μόλις τώρα το πρώτο αεροσκάφος πραγματοποιεί την παρθενική του πτήση μετά την αναβάθμιση.
Η καθυστέρηση είναι τεράστια και έχει κοστίσει όχι μόνο πολιτικά, αλλά και επιχειρησιακά. Για περισσότερο από δέκα χρόνια το Πολεμικό Ναυτικό στερήθηκε ένα εργαλείο που θεωρείται κρίσιμο για την ανθυποβρυχιακή μάχη και την επιτήρηση τεράστιων θαλάσσιων εκτάσεων.
Τα τεχνικά αγκάθια
Η μετάβαση ενός αεροσκάφους σχεδιασμένου τη δεκαετία του ’60 στην ψηφιακή εποχή αποδείχθηκε εφιάλτης. Η καρδιά του εκσυγχρονισμού είναι το σύστημα Flight2, το οποίο μετατρέπει το πιλοτήριο σε Glass Cockpit με επτά LCD οθόνες, προηγμένα συστήματα ναυτιλίας και τακτικής επίγνωσης, νέο IFF Mode 5 και ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό πακέτο.
Όμως, η συνύπαρξη αυτού του σύγχρονου avionics με υποσυστήματα και κινητήρες πενήντα ετών δημιούργησε τεράστια ασυμβατότητα. Προβλήματα επικοινωνίας λογισμικού, ηλεκτρονικές αστοχίες και μηχανικές δυσλειτουργίες καθήλωσαν για χρόνια το πρόγραμμα. Χρειάστηκε το καλοκαίρι του 2024 να εγκατασταθεί νέο λογισμικό, με τη βοήθεια της Lockheed Martin και του αμερικανικού Ναυτικού, για να ξεκινήσει να φαίνεται φως στην άκρη του τούνελ.
Η σημερινή επιτυχία δείχνει ότι, έστω και με κόπο, η «συγκόλληση» της ψηφιακής και αναλογικής εποχής είναι πλέον εφικτή.
Ο δρόμος για τα υπόλοιπα τρία
Με την πρώτη πτήση να είναι γεγονός, το βλέμμα στρέφεται πλέον στα υπόλοιπα τρία αεροσκάφη. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι εργασίες στο δεύτερο P-3 Orion έχουν φτάσει στο 65%, ενώ στο τρίτο κινούνται γύρω στο 40%. Το τέταρτο αεροσκάφος θα ακολουθήσει αργότερα, με στόχο όλα να έχουν ολοκληρωθεί πριν από το 2030.Η πρόοδος στα δύο επόμενα αεροσκάφη δείχνει ότι, αν δεν υπάρξουν νέες τεχνικές ανατροπές, το πρόγραμμα μπορεί να πάρει μπροστά και να δώσει στο Ναυτικό τέσσερις πολύτιμες πλατφόρμες.
Επιχειρησιακή αξία
Γιατί όμως τόσος κόπος και τόσα χρήματα για ένα αεροσκάφος που σχεδιάστηκε τη δεκαετία του ’60; Η απάντηση είναι απλή: το P-3 Orion παραμένει μια εξαιρετικά αξιόπιστη πλατφόρμα ναυτικής συνεργασίας και ανθυποβρυχιακού πολέμου. Με τεράστια αυτονομία, ικανότητα μεταφοράς ανθυποβρυχιακών βομβίδων, sonar buoys και προηγμένα ραντάρ, το Orion μπορεί να επιτηρεί χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα θάλασσας σε μία μόνο αποστολή.
Σε μια περίοδο που η Τουρκία παραλαμβάνει νέα υποβρύχια Type-214, ενισχύει συνεχώς το Ναυτικό της και επεκτείνει την παρουσία της στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα έχει ανάγκη από μια τέτοια πλατφόρμα όσο ποτέ. Το P-3 Orion μπορεί να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής ισχύος μέχρι να δρομολογηθεί η επόμενη γενιά αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας.
Φυσικά, το πρόγραμμα δεν έχει μόνο υποστηρικτές. Οι επικριτές το θεωρούν μια τεράστια σπατάλη. Υποστηρίζουν ότι τα χρήματα – περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ – θα μπορούσαν να είχαν επενδυθεί σε μια νέα πλατφόρμα, όπως το P-8 Poseidon, ή σε μη επανδρωμένα συστήματα μεγάλης ακτίνας που θα παρείχαν πιο σύγχρονη λύση. Κατά την άποψή τους, η Ελλάδα επέλεξε να «αναστήσει» αεροσκάφη πενήντα ετών με τεχνητό τρόπο, σε ένα πρόγραμμα που καθυστέρησε δραματικά και κόστισε υπερβολικά.
Η πρώτη πτήση του αναβαθμισμένου P-3 Orion δεν σημαίνει ότι όλα τελείωσαν. Ακολουθεί ένα απαιτητικό πρόγραμμα δοκιμών, πιστοποιήσεων και επιχειρησιακής αξιολόγησης. Το αεροσκάφος θα πρέπει να αποδείξει στην πράξη ότι οι νέες δυνατότητες λειτουργούν, ότι οι κινητήρες συνεργάζονται με τα ψηφιακά συστήματα και ότι μπορεί να εκτελέσει αποστολές μεγάλης διάρκειας με αξιοπιστία.
Αν όλα αυτά επιβεβαιωθούν, τότε μέχρι το τέλος του 2025 το πρώτο αναβαθμισμένο P-3 θα μπορεί να παραδοθεί στη Διοίκηση Αεροπορίας Ναυτικού. Από εκεί και πέρα, η πρόοδος των υπολοίπων τριών αεροσκαφών θα κρίνει την επιτυχία ή αποτυχία του συνολικού προγράμματος.
Η σημερινή πρώτη πτήση του αναβαθμισμένου P-3 Orion είναι ένα κομβικό σημείο. Δείχνει ότι, παρά τα προβλήματα και τις αμφιβολίες, το πρόγραμμα μπορεί να προχωρήσει. Για το Πολεμικό Ναυτικό, η επιστροφή μιας πλατφόρμας ανθυποβρυχιακού πολέμου μεγάλης ακτίνας είναι εξαιρετικά σημαντική.
