* Του Mark Brolin
Ο Λόρδος Πάλμερστον λέγεται ότι αστειεύτηκε για τον πόλεμο Δανίας – Γερμανίας του 1864 ότι μόνο τρεις άνθρωποι κατάλαβαν ποτέ τον λόγο πίσω από αυτόν: ένας που είχε πεθάνει, ένας που τρελάθηκε και ο τρίτος που είχε ξεχάσει.
Αν αυτή η σύγκρουση κάποτε έμοιαζε με την κορυφή του στρατηγικού παραλογισμού, ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας ανέβασε κατά κάποιο τρόπο τον πήχη.
Εξετάστε τη συμπεριφορά των κύριων μερών.
Πρώτη είναι η ομάδα Πούτιν, η οποία ήλπιζε να επιδείξει δύναμη και στρατηγική κυριαρχία καταλαμβάνοντας την Ουκρανία. Πώς προέκυψε αυτό; Λοιπόν, η φούσκα των yes-men του βγαλμένου από τον 19ο αιώνα Κρεμλίνου αποδείχθηκε ότι γνώριζε τόσο λίγα για τους τρόπους του πραγματικού κόσμου που η σφαίρα επιρροής της Μόσχας έχει συρρικνωθεί σε όλη τη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και την Ευρώπη, με τη Φινλανδία και τη Σουηδία να εντάσσονται στο ΝΑΤΟ και τη Ρωσία να παρασύρεται πιο κοντά στο να γίνει ένα de facto υποτελές κράτος της Κίνας.
Η Μόσχα χάνει τις δυτικές αγορές πετρελαίου της, ενώ ο υποτιθέμενος πανίσχυρος στρατός της κατάφερε να αποκτήσει τον έλεγχο μόνο ενός κλάσματος της ουκρανικής επικράτειας. Αυτό είχε τεράστιο ανθρώπινο και οικονομικό κόστος, χωρίς πειστική υπόθεση για το γιατί η μεγαλύτερη χώρα του κόσμου χρειαζόταν αυτά τα επιπλέον τετραγωνικά μίλια.
Στη συνέχεια, υπάρχει η Ουκρανία και ο πρόεδρος Ζελένσκι. Δεν υπάρχει, φυσικά, τίποτα περίεργο στον ηρωικό αγώνα του Κιέβου να απωθήσει τους Ρώσους. Μακάρι να μπορούσε να ειπωθεί το ίδιο για τις προσπάθειές της να κρατήσει την Αμερική στον αγώνα. Η Ουκρανία έχει την τάση να πλαισιώνει την υπόθεση με την έννοια του επείγοντος: βοηθήστε τώρα, διαφορετικά οι συνέπειες θα ήταν τρομερές, συμπεριλαμβανομένης της απειλής να ξεκινήσει η Μόσχα έναν παγκόσμιο πόλεμο. Αλλά η σημερινή Ρωσία είναι ένας νάνος δίπλα στις ΗΠΑ από κάθε άποψη εκτός από τις πυρηνικές βόμβες που ακόμη και ο Πούτιν ξέρει ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει. Η υπερβολή της δύναμης της Ρωσίας δεν βοήθησε την Ουκρανία στο πεδίο της αμερικανικής γνώμης.
Ακολουθεί η Ευρώπη. Για χρόνια, πολλές ευρωπαϊκές χώρες αφοπλίζονταν ενώ βάθαιναν την ενεργειακή εξάρτηση από έναν από τους κύριους αντιπάλους τους, αγνοώντας τις ρητές προειδοποιήσεις από χώρες όπως η Πολωνία και η Ουκρανία.
Έκαναν διαλέξεις για αρχές ενώ αγόραζαν ρωσικό πετρέλαιο, χρηματοδοτώντας έτσι την ίδια την πολεμική μηχανή που καταδίκαζαν. Παρά τον πόλεμο στην Ευρώπη και τις δικές τους αρτηριοσκληρωτικές οικονομίες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συνεχίζουν να ηθικολογούν σαν να κάθονται κατά κάποιο τρόπο στην κορυφή της καλύτερης συνταγής για ειρήνη και ευημερία στον πλανήτη.
Τέλος, υπάρχουν οι ΗΠΑ και ο πρόεδρός τους. Το εναρκτήριο τέχνασμα του Ντόναλντ Τραμπ στην προσπάθειά του να επιτύχει ειρήνη στην Ουκρανία ήταν να πιέσει για την επιθυμητή τελική κατάσταση της Μόσχας (λέγοντας στην Ουκρανία να παραχωρήσει κλεμμένο έδαφος και να εγκαταλείψει τις ελπίδες της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ακόμη και πριν καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων). Μετά ήρθε το επεισόδιο Tomahawk: για λίγες μέρες, ο Τραμπ απειλούσε να δώσει στην Ουκρανία αυτούς τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς. Ακριβώς όπως η απειλή φαινόταν να λειτουργεί – όταν το Κρεμλίνο έπιασε το τηλέφωνο – παραδόξως αποσύρθηκε. Έτσι, η μόχλευση εφαρμόστηκε πρώτα και στη συνέχεια αφαιρέθηκε σε δευτερόλεπτα.
Όλα αυτά κάνουν αυτή τη σύγκρουση να φαίνεται τόσο περίεργη που μπορεί να τρελάνει λίγο όποιον εκτιμά τη λογική και τη συνέπεια.
Ωστόσο, παρά την απογοητευτική οπισθοδρόμηση, οι δυνάμεις της λογικής μπορεί απλώς να κερδίζουν. Σπιθαμή προς σπιθαμή, η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες, για πρώτη φορά, αντιδρούν συντονισμένα με σημαντικό τρόπο. Η Ευρώπη επανεξοπλίζεται. Η ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία μειώνεται. Τα παγωμένα ρωσικά αποθέματα διερευνώνται ως τρόπος χρηματοδότησης για την Ουκρανία και οι πρόσφατες κινήσεις πολιτικής των ΗΠΑ έχουν σφίξει τον στραγγαλισμό του πετρελαίου. Οι κινεζικές και ινδικές εταιρείες ενέργειας φαίνεται να ενεργούν πιο προσεκτικά από πριν, ενώ, φαινομενικά όχι χωρίς λόγο, φοβούνται τις κυρώσεις δεύτερης βαθμίδας. Η Δύση συνεχίζει να παρέχει στην Ουκρανία κρίσιμη τεχνολογική, υλικοτεχνική και μυστική υποστήριξη.
Ίσως το πιο σημαντικό, ο μύθος της «Μεγάλης Δύναμης» της Ρωσίας μπορεί τουλάχιστον να είναι έτοιμος να ξεφουσκώσει. Αυτός ο μύθος άφησε το Κρεμλίνο να καυχιέται και οδήγησε την Ευρώπη να συμπεριφέρεται σαν δειλή. Επέτρεψε στους κατευναστές και τους Ρώσους απολογητές να απαιτήσουν από την Ουκρανία να «προσαρμοστεί στα γεγονότα» – αγνοώντας βολικά τα εξίσου σημαντικά γεγονότα για τη Ρωσία. Εδώ είναι μερικά:
Η πολεμική οικονομία της Ρωσίας υπερθερμαίνεται
Ο ετήσιος πληθωρισμός έτρεξε περίπου 8% τον Σεπτέμβριο (ρωσική πηγή), με τις τιμές να επιταχύνονται εκ νέου το φθινόπωρο. Αυτό είναι ένα κλασικό σύμπτωμα μιας κρατικά κατευθυνόμενης σπατάλης εν καιρώ πολέμου, όχι ανθεκτικής δύναμης. Η ρωσική κεντρική τράπεζα έχει ορίσει τα επιτόκια σχεδόν στο 17% – αριθμός μπανανίας-δημοκρατίας.
Τα όπλα παραγκωνίζουν το βούτυρο
Το σχέδιο της Μόσχας για το 2025 ανέβασε την άμυνα περίπου στο ένα τρίτο των συνολικών δαπανών και περίπου στο 6% του ΑΕΠ – επίπεδα που συμπιέζουν όλα τα άλλα και κλειδώνουν τη μελλοντική λιτότητα.
Η Μόσχα αιμορραγεί ανθρώπινο δυναμικό
Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, αλλά ορισμένες αξιόπιστες πηγές ανεβάζουν τους θανάτους των Ρώσων σε περισσότερους από 200.000 (Φεβρουάριος 2022 – Αύγουστος 2025), ενώ οι συνολικές απώλειες (θάνατοι και τραυματίες) πιστεύεται ότι έχουν ξεπεράσει το 1,1 εκατομμύριο έως τον Οκτώβριο του 2025. Το ΝΑΤΟ έχει υπολογίσει ότι περίπου 100.000 Ρώσοι έχουν πεθάνει μόνο το 2025. Όπως και να το υπολογίσετε, οι απώλειες είναι πολύ πιθανό να επισκιάζουν τη βιώσιμη αντικατάσταση.
Η οικονομική ανάπτυξη είναι μια ψευδαίσθηση που βασίζεται σε πολεμικές δαπάνες
Η Ρωσία δημοσιεύει θετικά στοιχεία για το ΑΕΠ, αλλά αυτά οφείλονται στις κρατικές παραγγελίες και τις αυξήσεις των τιμών, που τροφοδοτούν τον σημερινό πληθωρισμό και το αυριανό hangover. Ακόμη και ανώτεροι Ρώσοι τραπεζίτες προειδοποιούν τώρα για την οικονομική κατάσταση, καθώς οι πιο ήπιες υποθέσεις για το πετρέλαιο και τα ουκρανικά πλήγματα στα διυλιστήρια διαβρώνουν τα κέρδη από το βασικό περιουσιακό στοιχείο της Ρωσίας.
Η προσφορά εργασίας συμπιέζεται
Η ανεργία βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επειδή οι εργαζόμενοι είναι σπάνιοι. Σχεδόν ένα εκατομμύριο Ρώσοι πιστεύεται ότι έφυγαν μετά το 2022, βαθαίνοντας τις ελλείψεις.
Αυτό έχει επιδεινώσει τη διαρροή εγκεφάλων
Ο ρωσικός λαός είναι από τους φτωχότερους και λιγότερο υγιείς της Ευρώπης (η μέση διάρκεια ζωής για τους άνδρες είναι περίπου δέκα χρόνια χαμηλότερη από ό,τι στις χώρες της ΕΕ). Ελευθερία έκφρασης; Ένα αστείο που δεν είναι μόνο ανθρώπινη αλλά και οικονομική τραγωδία. Όπως είναι λογικό, πολλοί από τους πιο έξυπνους και πλούσιους έχουν εγκαταλείψει τη χώρα για πιο πράσινα βοσκοτόπια – παίρνοντας μαζί τους τόσο το μυαλό όσο και το κεφάλαιό τους.
Η εξάρτηση της Ρωσίας από την Κίνα βαθαίνει
Περίπου το 35-40% του εμπορίου της Ρωσίας διέρχεται τώρα από την Κίνα. Το Πεκίνο είναι μακράν ο κορυφαίος αγοραστής ρωσικής ενέργειας, αλλά η ανάπτυξη του εμπορίου έχει παρεμποδιστεί από τα κινεζικά εμπόδια πληρωμών, υπογραμμίζοντας την πιο αδύνατη θέση της Μόσχας. Το γεγονός ότι οι ρωσικές επιχειρήσεις δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε καμία ανταγωνιστική οικονομία της αγοράς είναι μια άλλη ελάχιστα ζηλευτή θέση. Αυτό αρχίζει να χτυπάει στο εσωτερικό από κάθε άποψη. Για παράδειγμα, η ασφάλεια της αεροπορίας έχει επιδεινωθεί καθώς οι αερομεταφορείς «κανιβαλίζουν» καθηλωμένα αεροπλάνα για ανταλλακτικά, περισσότερα από τα μισά αεροσκάφη δυτικής κατασκευής θα μπορούσαν να σταθμεύσουν μέχρι το 2026 χωρίς ανταλλακτικά. Έτσι μοιάζει η απομόνωση υψηλής τεχνολογίας.
Τα ανταποδοτικά πυρά φτάνουν τώρα βαθιά μέσα στη Ρωσία
Ακόμη και χωρίς Tomahawk, οι δυνατότητες βαθιάς κρούσης της Ουκρανίας – drones μεγάλης εμβέλειας, Storm Shadow/SCALP, Atacms – πλήττουν πλέον τακτικά αεροπορικές βάσεις, διυλιστήρια, κόμβους logistics και την ακτογραμμή της Μαύρης Θάλασσας. Ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας έχει υποβαθμιστεί, διασκορπιστεί και ωθηθεί ανατολικά. Η Κριμαία, κάποτε καταφύγιο, είναι πεδίο βολής. Ο πόλεμος έχει μεταφερθεί στους Ρώσους.
Τίποτα από αυτά δεν υποστηρίζει την επιβράβευση της επιθετικότητας με γη – ή την ιδέα ότι η Ρωσία μπορεί να «πολεμήσει άνετα για χρόνια». Υποστηρίζει το σφίξιμο των αρμών που έχουν πραγματικά σημασία: επιβολή του ανώτατου ορίου τιμής του πετρελαίου και χτύπημα φορτωτών/ασφαλιστών, πνιγμός εργαλειομηχανών και εισροών διπλής χρήσης και επιτρέποντας ακόμη βαθύτερα ουκρανικά χτυπήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα της Ρωσίας. Ευτυχώς, όλα αυτά επιτέλους συμβαίνουν.
Ο πραγματικός κίνδυνος για την Ουκρανία είναι ότι η κατάσταση στη Ρωσία είναι τόσο τρομερή που ο Πούτιν μπορεί να θέλει προσωπικά να παρατείνει τον πόλεμο, ανεξάρτητα από το κόστος. Όταν η εστίαση της προσοχής επιστρέψει στην εγχώρια κατάσταση, τα φώτα της δημοσιότητας θα στραφούν σε ένα χάος που ο ίδιος δημιούργησε: πληθωρισμός, ελλείψεις, συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού και μια κλεπτοκρατία που δεν μπορεί να εκσυγχρονιστεί. Αν συνεχίσει να πολεμά, ο λογαριασμός μπορεί να αυξηθεί, ο αριθμός των νεκρών μπορεί να αυξηθεί και η αντίδραση μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη μόλις σταματήσουν να πυροβολούν τα όπλα, αλλά μπορεί τουλάχιστον να αναβάλει το πρόβλημα για άλλη μια μέρα.
Εν ολίγοις, ο Πούτιν μπορεί να μην ζει πλέον στην πραγματικότητα, αλλά σε μια παράξενη εκδοχή που επιμελούνται οι yes-men γύρω του. Γι’ αυτό πρέπει να διατηρηθεί η πίεση: να γίνει αδύνατο να αγνοηθεί η πραγματικότητα της κατάστασής του.
- Ο Mark Brolin είναι γεωπολιτικός στρατηγικός αναλυτής και συγγραφέας του βιβλίου «Healing Broken Democracies: All You Need to Know About Populism»
Πηγή: telegraph.co.uk
