Του Δημήτρη Καιρίδη
Οι ηγέτες επτά χωρών του ευρωπαϊκού νότου, συμπεριλαμβανομένου του Έλληνα πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, συναντήθηκαν χθες, όπως κάθε χρόνο, στη Λευκωσία. Σύμφωνα με τις δηλώσεις και το ανακοινωθέν που εκδόθηκε συζήτησαν για όλα τα άλλα εκτός από το πιο σημαντικό. Το γεγονός ότι, εντός του ευρώ, η σύγκλιση με τη Γερμανία και τον ευρωπαϊκό βορρά έχει σταματήσει και τη θέση της έχει πάρει η απόκλιση.
Ο πίνακας που δημοσίευσαν πρόσφατα οι Financial Times είναι αποκαλυπτικός του ευρύτερου προβλήματος. Την τελευταία 20ετία, 1999-2019, όλες οι χώρες του νότου είδαν το κατά κεφαλή ΑΕΠ τους να μειώνεται ως ποσοστό του κατά κεφαλή ΑΕΠ της Γερμανίας. Με άλλα λόγια, όλες οι χώρες, χωρίς καμία εξαίρεση, έγιναν φτωχότερες σε σχέση με τη Γερμανία την τελευταία 20ετία, αντιστρέφοντας μια πορεία αργής αλλά σταθερής σύγκλισης που είχε σημειωθεί πριν το 1999.
Τη χειρότερη επίδοση έχει η Ιταλία που έχασε περίπου 20% και από το 95% βρέθηκε στο 75% του γερμανικού κατά κεφαλή ΑΕΠ. Οι περισσότερες χώρες, όπως η Γαλλία, έχασαν 10% περίπου. Μόνο η Ισπανία υποχώρησε λιγότερο, περίπου 5%. Η Ελλάδα ξεκίνησε από το 68%, έφθασε το 80% στα μέσα της δεκαετίας του 2000, για να κατακρημνιστεί στη συνέχεια, με πάταγο, στο 55%, όπου και έχει καθηλωθεί από το 2013 και μετά. Η ελληνική γραμμή δεν υποχωρεί αλλά και δεν ανακάμπτει, εξαιτίας του τραγικού 2015, που ξεχαρβάλωσε το ελατήριο της οικονομίας, το οποίο παραμένει καθηλωμένο πέριξ των 180-190 δισεκατομμυρίων ευρώ ΑΕΠ ετησίως.
Το επιχείρημα, ωστόσο, εδώ δεν αφορά τις καταστροφικές επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης το 2015, με κολοσσιαία ευθύνη του νυν πρωθυπουργού, αλλά ένα ευρύτερο φαινόμενο. Αυτό της απόκλισης του ευρωπαϊκού νότου από τον ευρωπαϊκό βορρά από τη στιγμή που εισήχθη το ευρώ και δημιουργήθηκε η νομισματική ένωση.
Η ευρωπαϊκή ιδέα βασίστηκε σε δυο βασικές επιδιώξεις τις οποίες υπηρέτησε τα πρώτα χρόνια, μετά το 1957: τη συγκράτηση της Γερμανίας, μέσα από τον εγκιβωτισμό της σε ένα ευρύτερο θεσμικό οικοδόμημα, και τη σύγκλιση του φτωχότερου νότου με τον πλούσιο βορρά. Το ευρώ, με τον τρόπο που λειτούργησε, έχει ακυρώσει και τις δυο επιδιώξεις και φαίνεται να καταστρέφει την ίδια τη δυναμική της ευρωπαϊκής ιδέας. Για να το πούμε ξεκάθαρα, το ευρώ έχει εξελιχθεί στον μεγαλύτερο εχθρό και κίνδυνο της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Χωρίς μια άμεση διόρθωση, οι εντάσεις θα αυξηθούν και ο ευρω-σκεπτικισμός, όπως δείχνει το παράδειγμα της Ιταλίας, θα κυριαρχήσει.
Αυτό έπρεπε να συζητήσουν και να απαιτήσουν οι ηγέτες του ευρωπαϊκού νότου που συναντήθηκαν χθες στη Λευκωσία. Ιδίως, μιας και μεταξύ τους συγκαταλέγονταν ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, ο μόνος που έχει τη δύναμη και το όραμα να προωθήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, μετά από χρόνια καταστροφικής γαλλικής αδράνειας.
