*Του Κώστα Σαρικά
Ακόμα και η Αλβανία, μια χώρα με περιορισμένες στρατιωτικές δυνατότητες και εξοπλιστικά κονδύλια σαφώς μικρότερα από της Ελλάδας, διαθέτει πλέον στο οπλοστάσιό της τουρκικής κατασκευής οπλισμένα UAV τύπου TB2 Bayraktar, τα οποία ήδη πραγματοποιούν τις πρώτες τους πτήσεις. Και δεν είναι η μόνη.
Από τη Λιβύη και το Κατάρ, μέχρι το Κοσσυφοπέδιο, την Ουκρανία, το Αζερμπαϊτζάν και φυσικά τον βασικό χρήστη, την Τουρκία, δεκάδες κράτη έχουν εντάξει στο δόγμα τους τα μη επανδρωμένα οπλισμένα αεροσκάφη, μετατρέποντάς τα σε κρίσιμο εργαλείο επιχειρησιακής υπεροχής και στρατηγικής αποτροπής.
Η Ελλάδα, ωστόσο, παραμένει χωρίς κανένα επιχειρησιακά διαθέσιμο οπλισμένο UAV (UCAV). Την ώρα που η τουρκική δύναμη UCAV εξελίσσεται και ενισχύεται, η χώρα μας κινείται αργά, με έμφαση σε μη επανδρωμένα συστήματα παρακολούθησης και επιτήρησης. Παρά τις σημαντικές προσπάθειες, η απουσία οπλισμένων UAV αποτελεί πλέον εμφανές και επικίνδυνο κενό στην εθνική άμυνα.
Bayraktar: Το τουρκικό best seller
Το TB2 Bayraktar είναι ίσως το πιο εμβληματικό και πολυχρησιμοποιημένο τουρκικό UAV. Με 20+ ώρες αυτονομία, ικανότητα μεταφοράς έξυπνων πυρομαχικών MAM-L και ενσωμάτωση σε δίκτυο διοίκησης και ελέγχου, αποτέλεσε το «όπλο-βιτρίνα» της Τουρκίας σε πολέμους από το Ναγκόρνο Καραμπάχ μέχρι την Ουκρανία.
Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι η Αλβανία έχει ήδη αποκτήσει Bayraktar, με πλήρη επιχειρησιακό πακέτο και οπλισμό. Όταν χώρες των Βαλκανίων εντάσσουν οπλισμένα UAV στο στρατηγικό τους οπλοστάσιο, η απουσία της Ελλάδας γίνεται ακόμα πιο ανησυχητική.
Η Ελλάδα και τα UAV
Η Ελλάδα δεν διαθέτει ακόμα οπλισμένα UAV και έως τώρα έχει πραγματοποιήσει κινήσεις μόνο στο πεδίο των μη επανδρωμένων εναέριων μέσων. Συγκεκριμένα το ελληνικό οπλοστάσιο διαθέτει:
1. Heron (Israel Aerospace Industries) – Πολεμική Αεροπορία
Δύο UAV τύπου Heron 1 τα οποία επιχειρούν μέσω leasing από την IAI, με δυνατότητες μακράς διάρκειας πτήσης, επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών. Είναι αναβαθμισμένα με αισθητήρες και συστήματα που καλύπτουν το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
2. Patroller (Safran) – Στρατός Ξηράς
Η Ελλάδα παραλαμβάνει τέσσερα UAV τύπου Patroller από τη γαλλική Safran, μέσω ΕΑΣ. Το σύστημα εντάσσεται στον εξοπλισμό του Στρατού Ξηράς και προσφέρει μεγάλη αυτονομία πτήσης (πάνω από 15 ώρες), ραντάρ και αισθητήρες ημέρας/νύχτας, ενώ υποστηρίζει και διασύνδεση με πυροβολικό.
3. Sperwer (Sagem/SAFRAN) – Στρατός Ξηράς
Ο ελληνικός Στρατός Ξηράς διαθέτει από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 UAV τύπου Sperwer, τα οποία είχαν αποκτηθεί για την υποστήριξη πυροβολικού και αποστολές επιτήρησης. Παρότι παλαιάς τεχνολογίας, παραμένουν επιχειρησιακά διαθέσιμα, κυρίως για εκπαιδευτικούς και περιορισμένους τακτικούς σκοπούς.
4. Πήγασος ΙΙ (ΕΑΒ) – Πολεμική Αεροπορία
Το ΠΗΓΑΣΟΣ ΙΙ αποτελεί το πρώτο ελληνικό UAV που κατασκευάστηκε από την ΕΑΒ σε συνεργασία με την ΠΑ, για αποστολές αναγνώρισης και επιτήρησης. Βασίζεται σε αρχικό σχεδιασμό της ΕΑΒ και αναβαθμίστηκε με νέα ηλεκτρονικά και μεγαλύτερη αυτονομία.
Παραμένει σε περιορισμένη επιχειρησιακή χρήση από την Πολεμική Αεροπορία, κυρίως για αποστολές εντός ηπειρωτικής χώρας, και έχει χρησιμοποιηθεί και σε πυρκαγιές. Παρότι παλαιότερης τεχνολογίας, αποτελεί εγχώρια βάση τεχνογνωσίας στον τομέα των UAV.
5. UAV δωρεάς Ιδρύματος Λασκαρίδη
Οι Ένοπλες Δυνάμεις διαθέτουν UAV που παρελήφθησαν ως δωρεά από το Ίδρυμα Αθανασίου Λασκαρίδη. Πρόκειται για UAV τύπου V-BAT, τα οποία επιχειρούν από τα πλοία και την ξηρά για περιπολίες στο Αιγαίο. Εξυπηρετούν αποστολές επιτήρησης, εντοπισμού στόχων και ελέγχου θαλάσσιας κυκλοφορίας.
6. GRYPAS (ΕΑΒ – ΑΠΘ) – υπό ανάπτυξη UCAV
Το πρόγραμμα GRYPAS αφορά την ανάπτυξη ελληνικού οπλισμένου UAV (UCAV) τύπου MALE. Το project αναπτύσσεται από ΕΑΒ και Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, με ορίζοντα ολοκλήρωσης μετά το 2028. Προβλέπεται να φέρει ελληνικά όπλα και προηγμένα συστήματα πλοήγησης, αλλά βρίσκεται ακόμα σε ερευνητικό στάδιο.
7. ARCHYTAS – Το ελληνικό VTOL UAV
Αναπτύσσεται από ΕΑΒ, Δημόκριτο και Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Είναι κάθετης απογείωσης/προσγείωσης (VTOL), για αποστολές επιτήρησης και παρακολούθησης. Έχει κατασκευαστεί λειτουργικό πρωτότυπο.
8.SARISA – Τακτικά UAV και περιφερόμενα πυρομαχικά
Η ελληνική εταιρεία SARISA έχει σχεδιάσει μικρά UAV με δυνατότητα μεταφοράς οπλισμού, καθώς και loitering munitions. Το ΠΝ και ο ΣΞ έχουν δοκιμάσει τα προϊόντα, αλλά δεν έχει γίνει ακόμα επίσημη παραγγελία.
Η Τουρκία προπορεύεται – Με UCAV σε υπηρεσία
Η Τουρκία διαθέτει:
- Bayraktar TB2 (σε πάνω από 200 μονάδες),
- Anka – Anka-S,
- Akinci (βαρέως τύπου μη επανδρωμένο αεροσκάφος με δυνατότητα cruise βλημάτων),
- Kızılelma (μη επανδρωμένο τζετ αεροσκάφος) σε πειραματικό στάδιο και
- δεκάδες τύπους περιφερόμενων πυρομαχικών (KARGU, ALPAGU).
Το τουρκικό δόγμα βασίζεται στην ενσωμάτωση UAV σε κάθε πεδίο επιχειρήσεων, με χρήση για αναγνώριση, κρούση, υποστήριξη πυροβολικού και ναυτική επιτήρηση. Η Ελλάδα, αντίθετα, εξακολουθεί να μην διαθέτει ούτε ένα επιχειρησιακό οπλισμένο UAV.
Στο ερώτημα, γιατί η Ελλάδα έχει μείνει πίσω η απάντηση είναι ιδιαίτερα σύνθετη και επικεντρώνεται κυρίως στους εξής παράγοντες:
- Απουσία εθνικής στρατηγικής UAV μέχρι πρόσφατα.
- Γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και πολιτική διστακτικότητα για χρήση UCAV.
- Εστίαση σε «μεγάλες πλατφόρμες» (πλοία, μαχητικά), αντί σε ασύμμετρους πολλαπλασιαστές ισχύος.
- Απουσία fast-track διαδικασιών για παραγωγή ή εισαγωγή οπλισμένων UAV.
Σύμφωνα με τις προτάσεις των Επιτελείων απαιτούνται άμεσα:
– Απόκτηση έστω και μικρού αριθμού οπλισμένων UAV, ακόμα και προσωρινά (leasing ή διακρατική συμφωνία).
– Άμεση ενεργοποίηση εθνικών προγραμμάτων όπως GRYPAS και SARISA, με ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα και σταθερή χρηματοδότηση.
– Θεσμοθέτηση δόγματος UCAV, με συντονισμό ΠΑ – ΠΝ – ΣΞ.
– Διασύνδεση UAV με υπάρχοντες αισθητήρες και οπλικά συστήματα, ώστε να αποκτήσουν ρόλο σε αποτροπή και κρούση.
Τα UCAV αποτελούν πλέον βασικό πολλαπλασιαστή ισχύος στον σύγχρονο πόλεμο. Η Τουρκία τα χρησιμοποιεί καθημερινά, ακόμα και η Αλβανία τα εντάσσει στο δόγμα της, και η διεθνής τάση είναι αδιάψευστη το μέλλον είναι μη επανδρωμένο και οπλισμένο.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να παραμείνει στάσιμη. Ο εξοπλισμός με οπλισμένα UAV δεν είναι επιλογή παρά επιτακτική ανάγκη και κάθε μέρα καθυστέρησης είναι ένα βήμα πίσω στον αγώνα δρόμου για Ένοπλες Δυνάμεις με αποτρεπτική ισχύ.
