*Του Κώστα Σαρικά
Μετά από χρόνια στασιμότητας, καθυστερήσεων και αλλαγών σχεδιασμού, το Πολεμικό Ναυτικό κάνει επιτέλους το μεγάλο βήμα για την αναβάθμιση των φρεγατών ΜΕΚΟ κλάσης «ΥΔΡΑ» ώστε να αποτελέσουν για τα επόμενα χρόνια δίπλα στις FDI υπολογίσιμες Μονάδες επιφανείας με σημαντικές επιχειρησιακές δυνατότητες στο σύγχρονο περιβάλλον απειλών.
Στο πλαίσιο του πολυαναμενόμενου προγράμματος εκσυγχρονισμού, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του OnAlert.gr, το Ναυτικό Επιτελείο εξετάζει σοβαρά μια καινοτόμο επιλογή στον τομέα του οπλισμού: την τοποθέτηση του υπερσύγχρονου ναυτικού πυροβόλου Sovraponte 76/62 mm στο πρυμναίο τμήμα των φρεγατών, στη θέση που αρχικά προβλεπόταν για το σύστημα CIWS RAM.
Πρόκειται για μια απόφαση που εφόσον υλοποιηθεί, αναμένεται να αλλάξει ριζικά τη φιλοσοφία αυτοπροστασίας των ΜΕΚΟ και να δώσει στο Πολεμικό Ναυτικό ένα ακόμη εργαλείο υψηλής τεχνολογίας, ικανό να αντιμετωπίσει πολλαπλές απειλές, τόσο από αέρα όσο και από θάλασσα.
Sovraponte: Το «έξυπνο» ναυτικό πυροβόλο νέας γενιάς
Το Sovraponte είναι προϊόν της ιταλικής Leonardo και μπήκε σε επιχειρησιακή υπηρεσία το 2022-2023. Αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 2010 ως μια πιο ευέλικτη και τεχνολογικά προηγμένη εκδοχή του θρυλικού 76mm Super Rapid, που εξοπλίζει δεκάδες ναυτικά ανά τον κόσμο.
Η ονομασία Sovraponte, που σημαίνει «πάνω στο κατάστρωμα» στα ιταλικά, υποδηλώνει τη βασική καινοτομία του συστήματος: δεν απαιτεί καμία διείσδυση στο κύτος, καθώς όλος ο μηχανισμός και η αποθήκευση των πυρομαχικών βρίσκονται πάνω στο κατάστρωμα.
Αυτό του επιτρέπει να τοποθετείται σε σημεία του πλοίου που μέχρι σήμερα δεν ήταν εφικτά, όπως το πρυμναίο τμήμα, ακόμη και επάνω από υπόστεγα ελικοπτέρων. Σε αυτή ακριβώς τη δυνατότητα βασίζεται το σκεπτικό του Ναυτικού Επιτελείου, το οποίο εξετάζει το Sovraponte ως εναλλακτικό CIWS, αλλά με πλεονεκτήματα που δεν προσφέρει ούτε το Phalanx ούτε το RAM.
Το Sovraponte βασίζεται στην ίδια κάννη των 76mm/62-cal του Super Rapid και διαθέτει ενσωματωμένο σύστημα αυτόματης επιλογής πυρομαχικών από το απόθεμα των 76 βλημάτων που φέρει.
Το σύστημα λειτουργεί πλήρως χωρίς προσωπικό στη βάση του πυροβόλου, βασιζόμενο σε εξωτερικά δεδομένα από ραντάρ ή οπτικά μέσα. Προαιρετικά, μπορεί να φέρει και το Strales, ένα σύστημα καθοδήγησης ραντάρ που παρέχει τη δυνατότητα εμπλοκής ταχέως κινούμενων στόχων με ακρίβεια και μεγάλη ταχύτητα απόκρισης.
Καταστροφική ισχύς με έξυπνα πυρομαχικά
Η πραγματική επανάσταση, ωστόσο, κρύβεται στα πυρομαχικά που μπορεί να εκτοξεύσει. Το Sovraponte μπορεί να χρησιμοποιήσει:
DART: Κατευθυνόμενα βλήματα για εγγύς άμυνα (CIWS), με δυνατότητα ελιγμών έως και 20G και υψηλή ακρίβεια κατά ταχέως κινούμενων στόχων όπως UAV, αντιπλοϊκοί πύραυλοι ή μικρά σκάφη.
Vulcano 76: Μακράς εμβέλειας βλήματα, με ενεργή καθοδήγηση και εμβέλεια που φτάνει έως και 40 χλμ. (ανάλογα με την έκδοση), προσφέροντας ικανότητα προσβολής στόχων πολύ πέρα από το οπτικό πεδίο.
Η ευελιξία του συστήματος, σε συνδυασμό με το μικρό του αποτύπωμα και τη δυνατότητα γρήγορης αλλαγής αποστολής (από CIWS σε προσβολή επιφανειακών στόχων ή υποστήριξη χερσαίων επιχειρήσεων), το καθιστούν ένα από τα πιο εξελιγμένα και πολύ-αποστολικά ναυτικά πυροβόλα στον κόσμο.
Ποιοι το χρησιμοποιούν
Το Sovraponte έχει ήδη επιλεγεί από το Ιταλικό Πολεμικό Ναυτικό και εξοπλίζει τις νέες φρεγάτες πολλαπλών ρόλων Thaon di Revel (PPA), ενώ αποτελεί επιλογή και για τις ολλανδο-βελγικές φρεγάτες ASWF που βρίσκονται υπό παραγγελία. Η Ολλανδία σκοπεύει να τοποθετήσει το Sovraponte και σε υπάρχοντα πλοία, αντικαθιστώντας τα Goalkeeper CIWS στα De Zeven Provinciën και στο Johan de Witt.
Αυτό δείχνει ότι η τάση των σύγχρονων ναυτικών πηγαίνει προς πολυλειτουργικά οπλικά συστήματα με καθοδηγούμενα πυρομαχικά και δυνατότητα τοποθέτησης χωρίς μετασκευές στο κύτος, κάτι που το ελληνικό ΠΝ φαίνεται να υιοθετεί.
Ο εκσυγχρονισμός των MEKO: Επιτέλους σε τροχιά υλοποίησης
Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ προχωρά μετά από την έγκριση του ΚΥΣΕΑ και στοχεύει στην πλήρη επιχειρησιακή τους αναβάθμιση έως το 2030. Το κόστος του αρχικού πακέτου εκτιμάται σε περίπου 290 εκατ. ευρώ, σημαντικά μειωμένο από τα αρχικά 900 εκατ., έπειτα από ενδελεχή αξιολόγηση των πραγματικών αναγκών.
Η έναρξη των εργασιών στην πρώτη φρεγάτα τοποθετείται εντός του 2026, με στόχο την ολοκλήρωση της τελευταίας έως το 2030. Η επιλογή του πρώτου πλοίου θα γίνει με βάση επιχειρησιακά και τεχνικά κριτήρια.
Δομή και φάσεις του προγράμματος
Ο εκσυγχρονισμός θα υλοποιηθεί σε δύο φάσεις:
Φάση 1 – Συστήματα μάχης: Αντικατάσταση του Κέντρου Διοίκησης Μάχης με το TACTICOS II, νέοι αισθητήρες, ραντάρ και συστήματα Ηλεκτρονικού Πολέμου.
Φάση 2 – Πλατφόρμα: Αντικατάσταση κινητήρων, συστημάτων πρόωσης, βοηθητικών μηχανημάτων και συνολική αναβάθμιση του μηχανολογικού σκέλους.
Στόχος είναι να διατηρηθεί η επιχειρησιακή διαθεσιμότητα των ΜΕΚΟ σε όλη τη διάρκεια των εργασιών, με τα πλοία να παραμένουν εν μέρει ενεργά.
Νέα τεχνολογικά συστήματα
Κύριο ραντάρ NS-110 AESA (Thales): Με εμβέλεια 280 χλμ. στον αέρα και 80 χλμ. στην επιφάνεια, δυνατότητα ταυτόχρονης παρακολούθησης έως και 1.000 στόχων.
TACTICOS II: Ψηφιακή σουίτα μάχης, ενιαίο περιβάλλον λήψης αποφάσεων με πλήρη διασύνδεση αισθητήρων και οπλικών συστημάτων.
Ηλεκτρονικός Πόλεμος «ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ» (naval configuration): Ανάπτυξη της ΕΑΒ με επιχειρησιακή εμπειρία από την Ερυθρά Θάλασσα.
ESSM Block II: Αντιαεροπορικά βλήματα πολλαπλής καθοδήγησης, με εμβέλεια 30+χλμ. και ταχύτητα >4 Mach.
Η εγκατάσταση CIWS, όπως το Phalanx ή το RAM, παραμένει εκτός του βασικού πακέτου και θα προχωρήσει σε επόμενες φάσεις με ξεχωριστά κονδύλια. Εδώ ακριβώς έρχεται η πιθανή επιλογή του Sovraponte, ως μια ενδιάμεση ή ακόμα και μόνιμη λύση CIWS, με πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες και οικονομικό αποτύπωμα.
Η ελληνική συμμετοχή και ο ρόλος του εφοπλιστικού κόσμου
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει σημαντική ελληνική βιομηχανική συμμετοχή, με τρεις βασικές συμβάσεις:
- Ναυπηγεία Σκαραμαγκά: Εκτέλεση του κύριου όγκου εργασιών.
- Thales: Προμήθεια των νέων συστημάτων.
- SSMART: Πιστοποιημένος ελληνικός integrator.
Παράλληλα, όπως αποκάλυψε το OnAlert.gr, συνεχίζονται οι επαφές με τον Υποναύαρχο ε.α. Παναγιώτη Λασκαρίδη, ο οποίος ηγείται πρωτοβουλίας χρηματοδότησης του μηχανολογικού σκέλους από ιδιωτικούς πόρους, σε συνεργασία με το ΓΕΝ και άλλους εφοπλιστές.
Στρατηγική σημασία του εκσυγχρονισμού
Οι ΜΕΚΟ αποτελούν πυλώνα του Στόλου εδώ και δεκαετίες. Η αναβάθμισή τους θα επιτρέψει στο ΠΝ να διατηρήσει ικανότητες πρώτης γραμμής, παράλληλα με τις νέες φρεγάτες Belharra και ενδεχομένως τις ιταλικές FREMM.
Ο εκσυγχρονισμός δίνει στο ΠΝ ένα πιο ευέλικτο, δικτυοκεντρικό και τεχνολογικά προηγμένο στόλο, ικανό να επιχειρεί σε όλα τα επίπεδα: αεράμυνα περιοχής, αντιπλοϊκές επιχειρήσεις, ανθυποβρυχιακές αποστολές και επιτήρηση.
Η ένταξη του πυροβόλου Sovraponte στις MEKO θα αποτελέσει στρατηγική επιλογή για την ενίσχυση της αυτοπροστασίας και της ευελιξίας των φρεγατών, ιδίως εάν υιοθετηθεί ως εναλλακτική λύση CIWS. Μαζί με την ευρύτερη αναβάθμιση των ηλεκτρονικών, αισθητήρων και οπλικών συστημάτων, το Πολεμικό Ναυτικό φαίνεται αποφασισμένο να καλύψει το χαμένο έδαφος και να διασφαλίσει ότι τα επόμενα χρόνια θα παραμείνει παράγοντας ισχύος στην ταραγμένη περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.
