*Του Κώστα Σαρικά
Τις τελευταίες εβδομάδες η Αεροπορία Στρατού κινείται σε ρυθμούς πραγματικού πολεμικού ημερολογίου. Σε αυτή τη σύντομη περίοδο, τα ελικόπτερα του Όπλου θα έχουν συμμετάσχει σε 12 μεγάλες ασκήσεις και δραστηριότητες σε Ελλάδα και εξωτερικό, χωρίς καν να υπολογίζονται οι εξαμηνιαίες βολές, οι πτήσεις VIP και οι συνεχείς αεροδιακομιδές.
Σε αυτό το διάστημα «στριμώχτηκαν» εθνικές ασκήσεις, διακλαδικές δραστηριότητες, συνεκπαιδεύσεις με συμμάχους, αλλά και υψηλής δυσκολίας Τακτικές Ασκήσεις Μετά Στρατευμάτων. «ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ», «ΩΡΙΩΝ», «ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ», «ΑΙΣΙΟΣ ΟΙΩΝΟΣ», «ΤΑΛΟΣ», «ΜΕΔΟΥΣΑ» και «ΝΕΜΕΣΙΣ», ενώ ακολουθούν «ΒΕΛΛΕΡΟΦΩΝ» και «GΟLDEN SWORD».
Για ένα Όπλο που ακόμη παλεύει με χρόνια προβλήματα υποστήριξης, αυτός ο αριθμός δεν είναι απλώς εντυπωσιακός, είναι σχεδόν ο ορισμός του «non-stop». Και την ίδια στιγμή, στο παρασκήνιο τρέχει μια παράλληλη, εξίσου κρίσιμη μάχη με στόχο να αναστηθεί το πολύπαθο πρόγραμμα NH90, να δοθεί «ανάσα ζωής» στα Chinook και να περάσουν τα Apache Α σε νέα εποχή με εκσυγχρονισμό και SPIKE NLOS.
Ημέρες χωρίς πτήσεις των ελικοπτέρων της Αεροπορίας Στρατού σε άσκηση ή σε άλλη δραστηριότητα πλέον δεν υπάρχουν. Τις τελευταίες εβδομάδες:
- ΝΗ-90 μεταφέρουν τμήματα Ειδικών Επιχειρήσεων.
- Apache εκτελούν σενάρια εγγύς αεροπορικής υποστήριξης και αντιαρματικών προσβολών.
- Chinook πραγματοποιούν αεροκινήσεις σε απομονωμένες περιοχές.
- OH-58D Kiowa Warrior και UH-1H Huey ολοκληρώνουν αποστολές αναγνώρισης και υποστήριξης.
NH90: Η FOS που υπογράφεται και η «επανεκκίνηση» ενός κρίσιμου στόλου
Πίσω από τους εντατικούς ρυθμούς των ασκήσεων, ένα από τα πιο κρίσιμα στοιχήματα για την Αεροπορία Στρατού είναι η επανεκκίνηση του στόλου των NH-90. Για χρόνια, τα πλέον σύγχρονα τακτικά μεταφορικά ελικόπτερα της χώρας βρέθηκαν να υποαξιοποιούνται, με χαμηλές διαθεσιμότητες και περιόδους ουσιαστικής καθήλωσης, όχι λόγω αδυναμίας της πλατφόρμας, αλλά εξαιτίας της απουσίας σταθερής, ενεργής σύμβασης υποστήριξης.
Σήμερα, η εικόνα δείχνει να αλλάζει. Η σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης (FOS) για τα ελληνικά NH90 βρίσκεται στο τελικό στάδιο, καθώς έχει περάσει όλα τα απαραίτητα θεσμικά φίλτρα, με τελευταίο το Ελεγκτικό Συνέδριο και υπογράφεται, ανοίγοντας έναν εντελώς νέο κύκλο για την υποστήριξη του τύπου.
Η FOS προβλέπει:
- σταθερή ροή ανταλλακτικών και υλικών,
- εργοστασιακές επισκευές και τεχνική βοήθεια,
- οργανωμένες διαδικασίες συντήρησης και επιθεώρησης,
- συνεργασία με ελληνική εταιρεία συντήρησης στα Μέγαρα για τον «βαρύ» κύκλο MRO, ενώ η Αεροπορία Στρατού θα διατηρήσει τη γραμμική, καθημερινή συντήρηση.
Η ενεργοποίηση της FOS συμπίπτει με μια ευνοϊκή διεθνή συγκυρία. Η απόφαση της Αυστραλίας να αποσύρει τα MRH-90 Taipan δημιούργησε στην Ευρώπη μια μεγάλη «δεξαμενή» πιστοποιημένων ανταλλακτικών, η οποία ήδη τροφοδοτεί στόλους χωρών–χρηστών του NH90 και αναμένεται να αξιοποιηθεί και από την Ελλάδα. Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, ο ελληνικός στόλος μπαίνει σε τροχιά όπου τα βασικά ανταλλακτικά δεν θα είναι «είδος προς εξαφάνιση», αλλά μέρος ενός οργανωμένου, πολυεθνικού αποθέματος υποστήριξης.
Στόχος της πρώτης φάσης, σύμφωνα με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό, είναι από τα NH90 που μπορούν άμεσα να βρεθούν σε πτητική κατάσταση, να εξασφαλιστεί σταθερά ένας πυρήνας επαρκών διαθεσιμοτήτων, ώστε τα ελικόπτερα να ενταχθούν κανονικά στο πρόγραμμα ασκήσεων, αεροκινήσεων και ειδικών αποστολών της Αεροπορίας Στρατού.
Τα ελληνικά NH90 στην αιχμή των ειδικών επιχειρήσεων
Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η Αεροπορία Στρατού έχει ήδη εντάξει NH90 στη Μονάδα Αεροπορικών Ειδικών Επιχειρήσεων (ΜΑΕΕ), η οποία αποτελεί την εναέρια αιχμή της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου (ΔΕΠ). Εκεί συγκεντρώνεται το πιο απαιτητικό κομμάτι του επιχειρησιακού έργου:
- αποστολές fast-roping και διείσδυσης ομάδων Ειδικών Επιχειρήσεων,
- νυχτερινές επιχειρήσεις με NVG σε χαμηλά ύψη,
- αεροδιακομιδές μάχης (CASEVAC/MEDEVAC) σε συνθήκες υψηλής απειλής,
- ταχεία μεταφορά και αναπλήρωση δυνάμεων σε απομονωμένες περιοχές.
Με μέγιστη ταχύτητα που αγγίζει τα 300 χλμ/ώρα, εμβέλεια έως 1.000 χλμ και δυνατότητα μεταφοράς 20 κομάντος ή 12 φορείων, τα NH90 είναι σχεδιασμένα για να καλύπτουν ακριβώς αυτόν τον ρόλο. Το πλήρως ψηφιακό glass cockpit, το fly-by-wire, τα προηγμένα FLIR και η ικανότητα πτήσης σε όλες τις καιρικές συνθήκες τα καθιστούν ιδανική πλατφόρμα για σύνθετες επιχειρήσεις σε Έβρο, νησιά και Ανατολική Μεσόγειο.
Η ουσιαστική διαφορά, όμως, θα έρθει όταν η FOS υπογραφεί εντός των επόμενων ημερών, ώστε τα NH90 πετούν σταθερά, χωρίς τον κίνδυνο να καθηλωθούν από έλλειψη ανταλλακτικών. Τότε, σε συνδυασμό με τα CH-47 Chinook και τα επερχόμενα UH-60M Black Hawk, η Αεροπορία Στρατού θα διαθέτει ένα πλήρες φάσμα μέσων από βαριές αεροκινήσεις μέχρι αποστολές ειδικού πολέμου χαμηλού ίχνους.
Chinook: η αιγυπτιακή «ανάσα» ζωής για τα T55-L-712
Παράλληλα με τα NH90, τρέχει ένα ακόμη κρίσιμο μέτωπο που αφορά τη διάσωση της διαθεσιμότητας στα CH-47.
Τα Chinook είναι ο ορισμός του «workhorse» για την Αεροπορία Στρατού. Με δυνατότητα μεταφοράς έως 55 στρατιωτών ή φορτίου άνω των 10 τόνων, αποτελούν τον μοναδικό πραγματικά βαρύ αερομεταφορικό βραχίονα της χώρας. Από ταχεία μεταφορά Καταδρομέων σε βραχονησίδες μέχρι αεροδιακομιδές και υποστήριξη της Πολιτικής Προστασίας στις μεγάλες πυρκαγιές του καλοκαιριού, τα δίδυμα στροφεία τους έχουν γίνει εικόνα–σύμβολο.
Σήμερα, η Ελλάδα διατηρεί συνδυασμό παλαιότερων CH-47DG (με κινητήρες T55-L-712) και νεότερων D/SD (με T55-714A). Η υποστήριξη των παλαιότερων κινητήρων 712 είναι ο «πονοκέφαλος», καθώς τα ανταλλακτικά είναι δυσεύρετα, το κόστος υψηλό και οι χρόνοι αναμονής μεγάλοι. Η διαφαινόμενη συμφωνία με την Αίγυπτο προσφέρει στην Ελλάδα πακέτο κινητήρων T55 και κρίσιμων απαρτίων.
Στελέχη του Τεχνικού ταξίδεψαν ήδη στην αραβική χώρα για μια εξονυχιστική επιθεώρηση. Οι Έλληνες τεχνικοί:
- διαβάζουν μητρώα,
- ελέγχουν ώρες λειτουργίας και κύκλους,
- κάνουν ενδοσκοπικούς ελέγχους (borescope),
- αξιολογούν modules, accessories, LRUs.
Έτσι, θέλουν να ξεχωρίσουν ποιοι από τους τουλάχιστον 12 κινητήρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα, ποιοι χρειάζονται περιορισμένες εργασίες και ποιοι οδηγούνται σε μεγάλη εργοστασιακή συντήρηση.
Αν οι προσδοκίες επιβεβαιωθούν, η Αθήνα σκοπεύει να «σαρώσει» ό,τι αξιόπιστο είναι διαθέσιμο.
Ο στόχος είναι ξεκάθαρος ώστε να δημιουργηθεί ένα απόθεμα κινητήρων και ανταλλακτικών που θα επιτρέψει:
- την «ανάσταση» μέρους των 15 CH-47DG,
- τη μείωση του «κανιβαλισμού»,
- την αύξηση των διαθεσιμοτήτων σε σταθερά διψήφιο επίπεδο.
Η ομαλοποίηση της τεχνικής κατάστασης των Chinook δεν είναι πολυτέλεια. Χωρίς αυτά, το δόγμα ταχείας αεραπόβασης στο Αιγαίο, η μαζική μεταφορά δυνάμεων σε κρίσιμα σημεία και η συμβολή στην Πολιτική Προστασία μένουν μετέωρα.
Το πρώτο Apache A+ έτοιμο – Η εποχή των SPIKE NLOS έφτασε
Την ώρα που NH90 και Chinook δίνουν τη δική τους μάχη, τα επιθετικά ελικόπτερα Apache περνούν σε ένα εντελώς νέο κεφάλαιο.
Το πρώτο αναβαθμισμένο Apache AH-64A+ της Αεροπορίας Στρατού είναι ήδη έτοιμο. Σύντομα θα πιστοποιηθεί με τον νέο του οπλισμό, τους κατευθυνόμενους πυραύλους ακριβείας SPIKE NLOS. Η αναβάθμιση των Alpha ξεκίνησε με καθυστέρηση σχεδόν μιας δεκαετίας, αλλά πλέον έχει μπει σε ρυθμούς παραγωγής.
Τεχνικοί της ισραηλινής Elbit εργάζονται στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας και ήδη έχουν ξεκινήσει εργασίες στο δεύτερο ελικόπτερο, με στόχο η γραμμή να αποδίδει δύο Apache τον μήνα.
Μέχρι το φθινόπωρο του 2026, η Αεροπορία Στρατού θα διαθέτει 19 Apache A+, τα οποία μαζί με τα 9 AH-64D Longbow θα αποτελούν μια εξαιρετικά ισχυρή δύναμη κρούσης.
Τι αλλάζει όμως επιχειρησιακά;
Στα Apache A+:
- τοποθετείται το ηλεκτροπτικό σύστημα 3ης γενιάς TADS/PNVS, που φέρνει τις δυνατότητες εντοπισμού και στοχοποίησης στο επίπεδο – και σε ορισμένα πεδία κοντά – των Delta,
- εγκαθίσταται νέο σύστημα απεικόνισης επί κάσκας IHADSS της Elbit, προσφέροντας πολύ καλύτερη επίγνωση τακτικής κατάστασης στον χειριστή,
- ενισχύεται σημαντικά το σύστημα αυτοπροστασίας, με σύγχρονους αισθητήρες απειλής και ενεργά/παθητικά αντίμετρα.
Το μεγάλο άλμα όμως έρχεται με την ενσωμάτωση των SPIKE NLOS. Από τις αρχές του 2026, τα A+ θα αρχίσουν να παραλαμβάνουν το νέο τους όπλο: βλήματα με εμβέλεια άνω των 30 χιλιομέτρων, δυνατότητα προσβολής στόχων που δεν βρίσκονται σε οπτική επαφή, πλήρως δικτυοκεντρική αξιοποίηση, με καθοδήγηση και από τρίτους αισθητήρες (UAV, προκεχωρημένους παρατηρητές, άλλα ελικόπτερα).
Για τη Θράκη και το Αιγαίο αυτό σημαίνει ότι:
- συγκεντρώσεις εχθρικών τεθωρακισμένων μπορούν να χτυπηθούν μακριά από τη γραμμή εμπλοκής,
- στόχοι υψηλής αξίας σε βάθος εδάφους μπορούν να εξουδετερωθούν χωρίς το Apache να εκτεθεί σε πυρά μικρών αντιαεροπορικών,
- οι επιθετικές επιχειρήσεις αποκτούν πραγματικό χαρακτήρα stand-off.
Παράλληλα, το ΓΕΣ έχει ήδη εξασφαλίσει υλικά υποστήριξης και ανταλλακτικά από ΗΑΕ και Σαουδική Αραβία, δίνοντας λύσεις στο χρόνιο ζήτημα της διαθεσιμότητας.
Black Hawk: ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα της αεροκίνησης
Στην εξίσωση της ανανέωσης του στόλου, δεν μπορεί να λείπει και ο νέος πολλαπλασιαστής ισχύος που έρχεται: τα UH-60M Black Hawk, που θα αντικαταστήσουν σταδιακά τα ιστορικά αλλά γερασμένα UH-1H Huey.
Τα πρώτα ελληνικά Black Hawk έχουν ήδη μπει σε φάση αρχικής συναρμολόγησης. Σύμφωνα με τη διακρατική συμφωνία, οι παραδόσεις θα ξεκινήσουν στα τέλη του 2027 και θα γίνουν σε δύο στάδια. Συνολικά, η Ελλάδα θα παραλάβει 31 ελικόπτερα στη διαμόρφωση Utility και 4 που θα διαμορφωθούν σε ειδικών επιχειρήσεων.
Η βάση τους θα είναι το ΣΕΔΕΣ στη Θεσσαλονίκη. Η επιλογή δεν είναι τυχαία:
- καλύτερες μετεωρολογικές συνθήκες σε σχέση με άλλες περιοχές,
- μικρή απόσταση από την 71η Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία «Πόντος», μία από τις βασικές μονάδες που θα τα χρησιμοποιούν,
- κομβική θέση για αποστολές προς Έβρο, νησιά Βορείου Αιγαίου και ενδοχώρα.
Ήδη σχεδιάζονται τα έργα υποδομής. Παράλληλα, μέσα στο 2026 στελέχη της Αεροπορίας Στρατού θα μεταβούν στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ για εκπαίδευση στον νέο τύπο.
Η στρατιωτική ηγεσία έχει ξεκάθαρο στόχο: τα Black Hawk να ενταχθούν το συντομότερο δυνατό στην επιχειρησιακή δομή, ώστε σε συνδυασμό με NH90 και Chinook να διαμορφώσουν ένα πλήρες «τρίγωνο» αεροκίνησης – από το μέσο μέχρι το βαρύ φορτίο, με ειδικές επιχειρήσεις στο ενδιάμεσο.
Ο αθέατος αγώνας – Τεχνικοί, διαθεσιμότητες και επιχειρησιακή πραγματικότητα
Για κάθε Apache που απογειώνεται στον «ΠΑΡΜΕΝΙΩΝΑ», για κάθε CH-47D που φεύγει για την «ΝΕΜΕΣΙΣ » στην Πάφο, για κάθε NH90 της ΜΑΕΕ που μεταφέρει κομάντος της ΔΕΠ σε άσκηση ή εκπαίδευση υπάρχει ένας αθόρυβος, καθημερινός αγώνας στα υπόστεγα.
Στα Μέγαρα, στην Πάχη, στην Αλεξάνδρεια, τεχνικοί της Αεροπορίας Στρατού και στελέχη του ΤΣΥΑΥ δίνουν μάχη με τον χρόνο, τα ανταλλακτικά και τις διαδικασίες. Επιθεωρήσεις 25/50/75/175 ωρών «τρέχουν» παράλληλα, ενώ το περίφημο «200ωρο» όπου ένα Chinook λύνεται σχεδόν «μέχρι τελευταίας βίδας» απαιτεί εξειδίκευση, υποδομές και, κυρίως, διαθέσιμα ανταλλακτικά.
Η έλευση αμερικανικών τεχνικών κλιμακίων, η συνεργασία με την Airbus για τα NH90, η πιθανή αξιοποίηση αιγυπτιακών κινητήρων, όλα αυτά δεν υποκαθιστούν τον Έλληνα τεχνικό. Μεταφέρουν τεχνογνωσία, μοιράζουν το βάρος, επιτρέπουν στο ελληνικό προσωπικό να επικεντρώνεται στις κρίσιμες εργασίες που κρατούν τα ελικόπτερα στο επίπεδο ετοιμότητας που απαιτεί το επιχειρησιακό περιβάλλον.
Από την καθήλωση στη non-stop δράση – Το μεγάλο στοίχημα της επόμενης μέρας
Η Αεροπορία Στρατού, την ίδια στιγμή που συμμετέχει σε δεκάδες ασκήσεις και δραστηριότητες, δίνει μάχη για να κλείσει πληγές 20ετίας:
- να γυρίσει σελίδα στο πρόγραμμα NH90 με μια FOS που άργησε δραματικά,
- να διασώσει τη διαθεσιμότητα στα CH-47 με στοχευμένη προμήθεια κινητήρων και ανταλλακτικών,
- να περάσει τα Apache στην εποχή των SPIKE NLOS και του δικτυοκεντρικού πολέμου,
- να προετοιμάσει το έδαφος για την έλευση των Black Hawk.
Το στοίχημα της επόμενης μέρας είναι διπλό:
1. Επιχειρησιακό – να διατηρηθεί ο σημερινός non-stop ρυθμός ασκήσεων και αποστολών, με ασφάλεια και πραγματικό όφελος στην εκπαίδευση.
2. Δομικό – να υλοποιηθούν χωρίς νέες καθυστερήσεις οι συμβάσεις υποστήριξης, να στηριχθεί ο ανθρώπινος παράγοντας, να αποφευχθεί ο φαύλος κύκλος της καθήλωσης και του κανιβαλισμού.
Η Αεροπορία Στρατού αποτελεί αποφασιστικό πολλαπλασιαστή ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων, από τα νησιά του Αιγαίου μέχρι τα σύνορα του Έβρου και από την Πάφο μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στήριγμα σε κάθε απαίτηση για κοινωνικό έργο.
