*του Κώστα Σαρικά
Η έγκριση από τη Βουλή της απόκτησης 36 συστημάτων εκτοξευτών PULS ήταν μόνο η αρχή. Το αμέσως επόμενο – και ασύγκριτα μεγαλύτερο βήμα – είναι ο αντιαεροπορικός και αντιπυραυλικός «θόλος» made in Israel. Ένα πρόγραμμα της τάξης των 3 δισ. ευρώ, που θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα προστατεύει τον εναέριο χώρο και το έδαφός της.
Όπως ήδη έχει αναφέρει το Onalert.gr, το Στρατιωτικό Επιτελείο με τη σύμφωνη γνώμη της πολιτικής ηγεσίας έχει ουσιαστικά καταλήξει σε αρχιτεκτονική, συστήματα και επιχειρησιακή φιλοσοφία. Αυτό που απομένει για να «κλειδώσει» ο θόλος μετά τους PULS, είναι ένα και μόνο, αλλά καθοριστικό ζήτημα και αφορά τον τρόπο και το βάθος συμμετοχής της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας στο πρόγραμμα του «θόλου».
Από τη «Σάρισα» του Πυροβολικού στον «θόλο» της αεράμυνας
Το ΚΥΣΕΑ στην τελευταία του συνεδρίαση ασχολήθηκε εκτενώς και ενέκρινε το πρόγραμμα των PULS. Η απόφαση υπέρ των ισραηλινών Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων αποτελεί το πρώτο σκέλος της στρατηγικής «Ασπίδα του Αχιλλέα», η οποία περιλαμβάνει τόσο τη βαθιά πλήξη σε βάθος 300+ χλμ όσο και την αντιπυραυλική/αντιαεροπορική θωράκιση.
Η λογική είναι ξεκάθαρη:
Πρώτα, εξασφαλίζεται η δυνατότητα πλήγματος, με τους PULS και την πλήρη γκάμα πυρομαχικών, συμπεριλαμβανομένων των Predator Hawk.
Έπειτα, χτίζεται ο «θόλος» που θα προστατεύει υποδομές, πόλεις, νησιά και δυνάμεις από κάθε εναέρια και πυραυλική απειλή.
Στην κορυφή της ατζέντας του ΓΕΕΘΑ και του ΓΕΣ, το πρόγραμμα του «θόλου» θεωρείται ήδη το επόμενο μεγάλο πακέτο μετά τους PULS. Οι συνομιλίες με το Ισραήλ έχουν προχωρήσει σε πολύ υψηλό επίπεδο, τόσο διπλωματικά όσο και τεχνικά, με συνεχείς επαφές σε Αθήνα και Τελ Αβίβ. Ουσιαστικά, η συμφωνία έχει «κλειδώσει» και όταν οριστικοποιηθούν οι όροι συμμετοχής της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας θα πάρει το δρόμο προς έγκριση από τη Βουλή, πιθανότατα εντός των πρώτων μηνών του 2026.
Τι είναι ο «θόλος» made in Israel πάνω από την Ελλάδα
Ο πυρήνας του ελληνικού σχεδιασμού βασίζεται σε μια πολυστρωματική, δικτυοκεντρική αρχιτεκτονική που συνδυάζει:
- Spyder All In One (AiO) για μικρές και χαμηλές μέσες εμβέλειες.
- Barak MX για μέση και μεγάλη εμβέλεια, με δυνατότητα περιοχικής άμυνας.
- David’s Sling ως αντιβαλλιστικό «μακρύ δόρυ», μαζί με τους Patriot.
- Ραντάρ AESA ELM-2084 MMR ως βασικά «μάτια» έγκαιρης προειδοποίησης και πυρός.
Η φιλοσοφία δεν είναι να προστεθούν μια σειρά από αυτόνομα οπλικά συστήματα, αλλά να στηθεί ένα ενιαίο πλέγμα αισθητήρων και όπλων που θα καλύπτει:
- από μικρά UAV με πολύ χαμηλό ίχνος ραντάρ,
- μέχρι τακτικούς βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους cruise,
- σε αποστάσεις που φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 250–300 χλμ.
Κάθε σύστημα αναλαμβάνει το δικό του «στρώμα» στον ουρανό, αλλά όλοι οι κόμβοι συνδέονται σε ένα εθνικό δίκτυο C4I, όπου η πληροφορία κινείται σε πραγματικό χρόνο – από τον αισθητήρα στο όπλο.
ELM-2084: Τα «ψηφιακά μάτια» της νέας ελληνικής αεράμυνας
Τα ραντάρ ELM-2084 Multi Mission Radar είναι η βάση όχι μόνο του «θόλου», αλλά και του εκσυγχρονισμού του Συστήματος Αεροπορικού Ελέγχου (ΣΑΕ). Πρόκειται για κινητά, πλήρως ψηφιακά 3D AESA ραντάρ που ήδη υπηρετούν στο Ισραήλ ως ραντάρ πυρός για Iron Dome, David’s Sling και Barak.
Για την Ελλάδα προσφέρουν:
- Πολλαπλή αποστολή: αεράμυνα, εντοπισμός βαλλιστικών απειλών, εντοπισμός εχθρικών βολών και διόρθωση φίλιων πυρών.
- Ικανότητα αποκάλυψης στόχων χαμηλού RCS, όπως μικρά drones ή χαμηλά ιπτάμενοι cruise.
- Ταυτόχρονη παρακολούθηση εκατοντάδων στόχων σε αποστάσεις άνω των 250–300 χλμ.
- Ευελιξία: λειτουργία 360° ή τομεακή κάλυψη 120° για βαλλιστικές απειλές.
Σε στατική και κινητή ανάπτυξη, τα ELM-2084 μπορούν να δημιουργήσουν ένα ενιαίο πλέγμα αισθητήρων από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη και την Ανατολική Μεσόγειο, ξεπερνώντας τα όρια του FIR Αθηνών και καλύπτοντας τους χώρους απ’ όπου μπορεί να ξεκινήσει μια αιφνιδιαστική πυραυλική ή αεροπορική επίθεση.
David’s Sling: η «ασπίδα» απέναντι σε βαλλιστικές απειλές
Στην κορυφή της πυραμιδικής δομής βρίσκεται το David’s Sling, αναπτυγμένο από Rafael και Raytheon. Με πύραυλο Stunner, ταχύτητες που φτάνουν πολλαπλάσια του ήχου και λογική hit-to-kill, το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να αναχαιτίζει:
- τακτικούς βαλλιστικούς πυραύλους,
- πυραύλους cruise,
- UAV και μαχητικά.
Στο ελληνικό πλαίσιο, το David’s Sling θα αναλάβει ουσιαστικά τον ρόλο που σήμερα έχουν οι δύο συστοιχίες S-300PMU-1 στην Κρήτη, προσφέροντας όμως:
- μεγαλύτερη εμβέλεια εμπλοκής,
- ανώτερη διασύνδεση με Patriot, Barak, Spyder και το εθνικό C2,
- αποδεδειγμένη επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, καθώς το σύστημα έχει ήδη δοκιμαστεί σε πραγματικά πεδία επιχειρήσεων.
Barak MX: προστασία μέσης εμβέλειας σε ξηρά και θάλασσα
Το Barak MX της Israel Aerospace Industries θα αποτελέσει τη «ραχοκοκαλιά» της αντιαεροπορικής άμυνας μέσης εμβέλειας. Με οικογένεια βλημάτων μέχρι 150 χλμ., δυνατότητα 360° κάλυψης και πλήρως δικτυοκεντρική φιλοσοφία, έρχεται να αντικαταστήσει τις επτά πυροβολαρχίες Improved HAWK της ΠΑ.
Σε πλήρη ανάπτυξη, το Barak MX θα αποτελεί την κύρια ασπίδα έναντι μαχητικών, UAV και πυραύλων cruise που επιχειρούν σε μέσες αποστάσεις, προστατεύοντας αστικά κέντρα, κρίσιμες υποδομές και κομβικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις.
Spyder AiO: η «αστραπιαία» πρώτη γραμμή σε Έβρο και νησιά
Στην πρώτη γραμμή, δίπλα στους σχηματισμούς του Στρατού Ξηράς σε Έβρο και νησιά, τοποθετείται το Spyder All In One. Αυτοκινούμενες μονάδες πυρός, με βλήματα Python-5 και I-Derby, θα αντικαταστήσουν σταδιακά τα γερασμένα TOR-M1 και OSA-AK/AKM, προσφέροντας:
- ταχεία ανάπτυξη και αναδίπλωση
- πολύ μικρούς χρόνους αντίδρασης,
- ικανότητα εμπλοκής μικρών, ευέλικτων στόχων σε χαμηλά ύψη.
Σε ένα γεωγραφικά πολύπλοκο περιβάλλον, με νησιά, φαράγγια και βουνά, το Spyder AiO είναι το σύστημα που θα πρέπει να «σηκώσει το βάρος» απέναντι στο κύμα των drones, ελικοπτέρων και επιθετικών αεροσκαφών που επιχειρούν σε μικρές αποστάσεις.
Το Εθνικό Κέντρο Διοίκησης & Ελέγχου: κόκκινη γραμμή για ελληνική υπογραφή
Εδώ ακριβώς βρίσκεται και το μεγάλο στοίχημα της ελληνικής βιομηχανίας. Η απαίτηση του ΓΕΕΘΑ είναι ξεκάθαρη:
Το κεντρικό Κέντρο Διοίκησης & Ελέγχου (C2/C4I) του «θόλου» να έχει ελληνική υπογραφή.
Η ισραηλινή λύση MIC4AD της Rafael αποτελεί την επιχειρησιακή «μήτρα» για τον τρόπο που διεξάγονται αντιαεροπορικές και αντιπυραυλικές επιχειρήσεις. Όμως, η ελληνική πλευρά θέλει:
- εθνικό έλεγχο σε λογισμικό, πρωτόκολλα και διαχείριση δεδομένων,
- πλήρη διασύνδεση με το υπάρχον Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων και τα επιμέρους επιχειρησιακά κέντρα Στρατού Ξηράς, Πολεμικού Ναυτικού και Πολεμικής Αεροπορίας
- ανοικτή αρχιτεκτονική, ώστε να μπορούν να προστεθούν μελλοντικά νέα όπλα και αισθητήρες – ελληνικά ή συμμαχικά.
Η ανάπτυξη, ολοκλήρωση και συντήρηση αυτού του εθνικού C2 δίνει στις ελληνικές εταιρείες τεχνογνωσία υψηλής προστιθέμενης αξίας: από software και data fusion μέχρι κυβερνοασφάλεια και εξειδικευμένα συστήματα επικοινωνιών.
Ακριβώς γι’ αυτό, σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές, η οριστική συμφωνία για τον «θόλο» δεν πρόκειται να προχωρήσει προτού «κλειδώσει» με σαφή τρόπο το πλαίσιο που θα κατοχυρώνει τον ρόλο των ελληνικών εταιρειών σε αυτό το κρίσιμο κομμάτι.
Συμμετοχή ελληνικών εταιρειών: από offset σε πραγματική συμπαραγωγή
Το παράδειγμα των PULS είναι χαρακτηριστικό. Η διακρατική συμφωνία Ελλάδας–Ισραήλ για τους εκτοξευτές προβλέπει κατασκευή εξαρτημάτων στην Ελλάδα, εκπαίδευση Ελλήνων τεχνικών από την Elbit και μεταφορά τεχνογνωσίας για ηλεκτρονικά και τμήματα των πυρομαχικών.
Στον «θόλο», η ελληνική πλευρά ζητά ακόμη περισσότερα:
- Συμμετοχή στο C2/C4I (ανάλυση δεδομένων, λογισμικό, interface με τα υφιστάμενα δίκτυα).
- Συμπαραγωγή υποσυστημάτων ραντάρ και εκτοξευτών (ηλεκτρονικά, καλωδιώσεις, shelters, σταθμοί ελέγχου).
- Δημιουργία ικανότητας συντήρησης επιπέδου depot στην Ελλάδα, ώστε το σύστημα να μη χρειάζεται να ταξιδεύει στο εξωτερικό για κάθε σοβαρή εργασία.
- Μακροχρόνια FOS όπου ελληνικές εταιρείες θα αναλάβουν κρίσιμο μέρος της υποστήριξης, μαζί με τους Ισραηλινούς κατασκευαστές.
Με δεδομένο ότι το πρόγραμμα επεκτείνεται πέρα από το 2036, η συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας δεν είναι απλώς «bonus». Είναι όρος επιβίωσης για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, καθώς χωρίς σοβαρή εν-συνεχεία υποστήριξη, καμία «ασπίδα» δεν μένει για πολύ καιρό λειτουργική.
Χρονοδιάγραμμα: Βουλή, ΚΥΣΕΑ και το κρίσιμο 2026
Η κατάθεση του προϋπολογισμού και οι τελικές αλλαγές στον σχεδιασμό μετακινούν την έλευση του «θόλου» στη Βουλή για τις αρχές του νέου έτους. Το σενάριο που συζητείται προβλέπει:
- Πρώτη παρουσίαση – ενημέρωση στη Βουλή για το σκέλος της αεράμυνας, αμέσως μόλις ολοκληρωθεί και τυπικά η διαδικασία για τους PULS.
- Αρχικό «πράσινο φως» από το ΚΥΣΕΑ μέσα στο 2026, ώστε να αρχίσουν οι διακρατικές διαπραγματεύσεις να αποκτούν δεσμευτικό χαρακτήρα – με σαφή χρονοδιαγράμματα και ενδιάμεσα ορόσημα.
- Συμβασιοποίηση μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, με στόχο σε βάθος δεκαετίας να έχει ολοκληρωθεί η πλειονότητα των παραδόσεων σε ραντάρ, πυραυλικά συστήματα και υποδομές C2.
Κρίσιμο σημείο αποτελεί το γεγονός ότι όσο οι διαπραγματεύσεις εξελίσσονται, ο χρόνος λειτουργεί υπέρ της απειλής και όχι υπέρ της άμυνας. Το ΓΕΕΘΑ έχει καταστήσει σαφές ότι χρειάζεται εγρήγορση, όχι καθυστέρηση. Οι πολιτικές αποφάσεις για τον «θόλο» δεν μπορούν να ακολουθήσουν τον ρυθμό παλαιότερων προγραμμάτων που σέρνονταν επί δεκαετίες.
Τι αλλάζει για την ελληνική αεράμυνα – και τι σημαίνει για την αποτροπή
Με την υλοποίηση του προγράμματος, η Ελλάδα αλλάζει σελίδα σε τρία επίπεδα:
– Τεχνικό–επιχειρησιακό
- Απομάκρυνση ρωσικών συστημάτων (TOR-M1, OSA, S-300) και αντικατάστασή τους από δυτικά/ισραηλινά με πλήρη διαλειτουργικότητα με ΝΑΤΟ.
- Ενοποίηση αντιαεροπορικής άμυνας Στρατού Ξηράς, Πολεμικής Αεροπορίας και Πολεμικού Ναυτικού σε ένα ενιαίο, δικτυοκεντρικό C2.
- Αντιμετώπιση απειλών σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις και πολύ νωρίτερα από ό,τι σήμερα.
– Διακλαδικότητα και δίκτυο αποτροπής
- Τα Rafale, τα F-16V και – σε δεύτερο χρόνο – τα F-35, εντάσσονται στο ίδιο δίκτυο αισθητήρων/όπλων με Patriot, David’s Sling, Barak, Spyder και τα ραντάρ ELM-2084.
- Οι φρεγάτες FDI και τα υπόλοιπα πλοία του Στόλου λειτουργούν ως «πλωτοί κόμβοι» του θόλου στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
– Γεωπολιτικό–στρατηγικό
- Η «Ασπίδα του Αχιλλέα» εξελίσσεται σε κοινή αντιπυραυλική ομπρέλα ελληνισμού και Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο, στέλνοντας σαφές μήνυμα ότι ο αεροδιαστημικός χώρος δεν είναι πλέον «μαλακό υπογάστριο».
- Η Ελλάδα εμφανίζεται ως πυλώνας ασφάλειας στην περιοχή, επενδύοντας σε τεχνολογίες που ενισχύουν τον ρόλο της εντός ΝΑΤΟ και ΕΕ.
Το τελευταίο βήμα πριν τον «θόλο»: η ευθύνη απέναντι στην ελληνική βιομηχανία
Αυτό που μένει να «κλειδώσει» πριν ο αντιαεροπορικός θόλος ανέβει στα έδρανα της Βουλής και πάρει το πρώτο πράσινο φως από το ΚΥΣΕΑ, είναι η δέσμευση ότι οι ελληνικές εταιρείες δεν θα είναι απλώς «θεατές» ή εκτελεστές μικρών υποκατασκευών, αλλά συνεργοί στην καρδιά του συστήματος.
Η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών έχει δείξει ότι χωρίς εγχώρια συμμετοχή:
- τα μεγάλα προγράμματα γίνονται οικονομικά δυσβάστακτα,
- η συντήρηση καταλήγει ακριβή και δύσκολη,
- η τεχνογνωσία χάνεται μόλις τελειώσουν οι παραλαβές.
Ο «θόλος» made in Israel μπορεί να γίνει το μεγαλύτερο πρόγραμμα τεχνολογικής αναβάθμισης της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, ή μια ακόμη χαμένη ευκαιρία. Και αυτή είναι η γραμμή άμυνας που τίθεται στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων, πριν τα ραντάρ, οι εκτοξευτές και τα κέντρα επιχειρήσεων αρχίσουν να παραδίδονται.
Τόσο το πρόγραμμα των PULS, πόσο μάλλον αυτό του «θόλου», θα κρίνει αν η Ελλάδα θα μπορεί να συντηρεί, να αναβαθμίζει και να εξελίσσει μόνη της την «ασπίδα» της, την άμυνα της δηλαδή τις επόμενες δεκαετίες.
