* Του Κώστα Σαρικά
Έπειτα από μια εικοσαετή πορεία γεμάτη καθυστερήσεις, αστοχίες και επιχειρησιακές «ακινησίες», ο φάκελος του εξοπλιστικού προγράμματος των ελικοπτέρων NH90 φαίνεται να οδεύει επιτέλους προς το κλείσιμο. Η παράδοση του 19ου ελικοπτέρου ολοκληρώθηκε και το τελευταίο από τη σύμβαση του 2003 αναμένεται εντός του καλοκαιριού, ώστε το Γενικό Επιτελείο Στρατού να παραλάβει και τα 20 NH90 Tactical Transport Helicopter που παραγγέλθηκαν πριν από… 22 χρόνια.
Η ιστορία των NH90 στην Ελλάδα μοιάζει περισσότερο με παράδειγμα προς αποφυγή, παρά με πρόγραμμα επιτυχίας. Από την αρχική σύμβαση του 2003, αξίας 657 εκατομμυρίων ευρώ, προβλεπόταν οι παραδόσεις να έχουν ολοκληρωθεί το 2009. Ωστόσο, η πραγματικότητα ήταν διαφορετική. Ατελείωτες καθυστερήσεις, γραφειοκρατικά αδιέξοδα, τροποποιήσεις συμβάσεων και κυρίως η απουσία μιας σταθερής αλυσίδας τεχνικής υποστήριξης μετέτρεψαν τα πανάκριβα αυτά ελικόπτερα σε «αγάλματα» καθηλωμένα στα Μέγαρα, με ελάχιστες ώρες πτήσης σε δύο δεκαετίες.
Η έγκριση, όμως, από το Ελεγκτικό Συνέδριο και η επικείμενη έναρξη υλοποίησης της πολυαναμενόμενης σύμβασης υποστήριξης (FOS) ύψους 50 εκατομμυρίων ευρώ δημιουργεί συγκρατημένη αισιοδοξία. Η συμφωνία πενταετούς υποστήριξης με την NH Industries έχει χαρακτηριστεί από τα στελέχη της Αεροπορίας Στρατού ως το «οξυγόνο» που απαιτείται για την επαναφορά των NH90 σε επιχειρησιακή δράση.
Ήδη, οι πρώτες ενδείξεις είναι θετικές, καθώς η ροή ανταλλακτικών και τεχνικής υποστήριξης αναμένεται να αποκατασταθεί το επόμενο διάστημα. Παρά ταύτα, η FOS από μόνη της δεν αρκεί. Το μήνυμα είναι σαφές: για να πετάξουν τα NH90 και να αποδώσουν σύμφωνα με τις προδιαγραφές τους, απαιτείται άμεσα νέα σύμβαση υποστήριξης που θα διασφαλίζει τη διαθεσιμότητα των ελικοπτέρων και μετά την πενταετία.
Για την Αεροπορία Στρατού, η επιχειρησιακή αξιοποίηση των NH90 αποτελεί ζήτημα υψίστης σημασίας. Παρά το υψηλό τους κόστος, είναι ελικόπτερα προηγμένης τεχνολογίας, με δυνατότητα μεταφοράς έως 20 κομάντος ή τραυματιών, εμβέλεια που φτάνει τα 1.000 χιλιόμετρα, ταχύτητα 300 km/h και δυνατότητα επιχειρήσεων σε ακραίες θερμοκρασίες από -40°C έως 50°C, μέρα και νύχτα. Διαθέτουν προηγμένα αεροναυτικά και αμυντικά συστήματα και είναι ιδανικά για αερομεταφερόμενες επιχειρήσεις Ειδικών Δυνάμεων, VIP αποστολές και αεροδιακομιδές.
Τέσσερα NH90 έχουν ήδη ενταχθεί στη Μονάδα Αεροπορικών Ειδικών Επιχειρήσεων (ΜΑΕΕ), με σκοπό την υποστήριξη fast roping, τη μεταφορά ομάδων Ειδικού Πολέμου και την εκπαίδευση προσωπικού για σύνθετες αποστολές. Σε συνδυασμό με τα Chinook CH-47D και τα υπό παραλαβή UH-60M Black Hawk, δημιουργείται σταδιακά μια δύναμη ταχείας αντίδρασης, ικανή να εκτελέσει αποστολές υψηλού κινδύνου και ταχείας εναέριας εισχώρησης, από τον Έβρο έως το Καστελόριζο.
Ωστόσο, η έλλειψη τεχνικής υποστήριξης στο παρελθόν δεν ήταν απλώς ένα διαχειριστικό πρόβλημα. Ήταν μια κρίσιμη επιχειρησιακή αδυναμία. Τα ελικόπτερα που προορίζονταν να σηκώσουν το βάρος των ειδικών αποστολών, τελικά χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για αεροδιακομιδές από νησιά, με αποτέλεσμα τη φθορά τους εις βάρος της εκπαίδευσης πληρωμάτων και της κάλυψης των πραγματικών επιχειρησιακών αναγκών.
Η FOS έρχεται να διορθώσει εν μέρει αυτή την αποτυχία, καλύπτοντας κρίσιμα υποσυστήματα, ανταλλακτικά και τεχνική υποστήριξη. Όμως, όπως τονίζουν ανώτατα στελέχη της Αεροπορίας Στρατού, πρόκειται για απλώς την αρχή. «Η σύμβαση αυτή καλύπτει μια πενταετία, αλλά αν δεν υπάρξει συνέχεια, τα NH90 θα καθηλωθούν ξανά. Χρειάζεται άμεσα νέα σύμβαση υποστήριξης και πολιτική απόφαση για μακροχρόνια συντήρηση και διαθεσιμότητα», αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Η ανησυχία τους δεν είναι αβάσιμη. Σε πολλές χώρες του ΝΑΤΟ, η υποστήριξη των NH90 χαρακτηρίζεται προβληματική, οδηγώντας είτε σε πώληση είτε σε πρόωρη απόσυρση του τύπου. Οι περιορισμοί στην παραγωγή ανταλλακτικών και η πολυπλοκότητα του συστήματος απαιτούν σταθερή ροή υποστήριξης για να διατηρηθεί αξιόμαχο.
Η «ανάσταση» των NH90 συμπίπτει χρονικά με την παραλαβή των νέων Black Hawk, τα οποία προβλέπεται να αναβαθμιστούν σε διαμόρφωση Ειδικών Επιχειρήσεων, με προηγμένα συστήματα αυτοπροστασίας, night vision, FLIR και δυνατότητα fast roping. Η ΜΑΕΕ σχεδιάζεται να αποκτήσει μεικτή δομή NH90 – Black Hawk – Chinook, ώστε να καλύπτει το πλήρες φάσμα αποστολών Ειδικού Πολέμου, από ταχείες καταρριχήσεις και εναέριες εισβολές έως αποστολές έρευνας – διάσωσης μάχης.
Το ερώτημα, όμως, παραμένει: θα σηματοδοτήσει η νέα FOS και οι τελικές παραδόσεις των δύο τελευταίων ελικοπτέρων ουσιαστική αλλαγή; Ή θα αποτελέσουν μια ακόμη αποσπασματική κίνηση χωρίς συνέχεια; Η πραγματικότητα δείχνει ότι χωρίς νέα σύμβαση υποστήριξης, η οποία θα καλύψει και την επόμενη δεκαετία, η επιχειρησιακή αξία των NH90 θα παραμείνει ανεκμετάλλευτη.
Η Ελλάδα δαπάνησε πάνω από μισό δισ. ευρώ για την απόκτηση των NH90. Αν καταφέρει να τα «αναστήσει», θα αποκτήσει 20 προηγμένα ελικόπτερα ικανά να καλύψουν μια ευρεία γκάμα αποστολών, από την έγκαιρη διακομιδή τραυματιών στα ακριτικά νησιά έως την άμεση αεροκίνηση ομάδων Ειδικών Επιχειρήσεων οπουδήποτε χρειαστεί.
Για την Αεροπορία Στρατού, το στοίχημα των NH90 είναι μεγάλο. Για τις Ένοπλες Δυνάμεις συνολικά, είναι ένα ακόμη παράδειγμα που αποδεικνύει ότι τα οπλικά συστήματα δεν φτάνει να τα αγοράζεις. Πρέπει να τα συντηρείς, να τα εξελίσσεις, να τα κρατάς αξιόμαχα. Και αυτό απαιτεί σχεδιασμό, αποφασιστικότητα και πολιτική βούληση – ώστε καμία ακόμη επένδυση να μη μείνει στο έδαφος.
