*Του Κώστα Σαρικά
Η ιστορία του πιο πολύπαθου προγράμματος του Πολεμικού Ναυτικού γράφει άλλο ένα κεφάλαιο καθυστέρησης, καθώς το πρώτο αναβαθμισμένο αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας P3-B Orion που εδώ και μήνες βρίσκεται στην τελική φάση προετοιμασίας του, στις εγκαταστάσεις της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ), δεν κατάφερε ούτε αυτή τη φορά να πετάξει.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δοκιμής, καταγράφηκε ένδειξη προβλήματος σε έναν από τους τέσσερις κινητήρες με αποτέλεσμα να μπει εκ νέου σε φάση παρατηρήσεων και επιδιορθώσεων. Αυτό σημαίνει πως, αντί για την πολυαναμενόμενη πρώτη πτητική δοκιμή, το αεροσκάφος θα περιοριστεί αρχικά σε διαδικασίες τροχοδρόμησης στον διάδρομο της Τανάγρας, το πρώτο βήμα πριν από την απογείωση.
Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, το πλήρωμα δοκιμών θα επιχειρήσει μέσα στο επόμενο 48ωρο μια πλήρη ενεργοποίηση κινητήρων, έλεγχο συστημάτων, καθώς και τροχοδρόμηση με ύψιστη ισχύ, ώστε να διαπιστωθεί αν όλα λειτουργούν ομαλά. Εφόσον δεν υπάρξει νέο απρόοπτο, τότε θεωρητικά την ερχόμενη Δευτέρα (01.09.2025) θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί η πρώτη πτήση. Όμως, ακόμη και οι πλέον αισιόδοξοι αναγνωρίζουν πως κανένας πλέον δεν μπορεί να μιλά με βεβαιότητα για την εξέλιξη του προγράμματος.
Μια δεκαετία καθυστερήσεων
Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των τεσσάρων ελληνικών P3-B Orion είχε εγκριθεί το 2015 από το ΚΥΣΕΑ, με συμβατικό χρονοδιάγραμμα που προέβλεπε παράδοση του πρώτου αεροσκάφους το 2019 και των υπολοίπων τριών έως το 2022. Βρισκόμαστε πλέον στο κατώφλι του 2025 και κανένα από τα αεροσκάφη δεν έχει πραγματοποιήσει πτήση.
Η καθυστέρηση δεν είναι τυπική αλλά κολοσσιαία. Ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε με φιλοδοξία να καλύψει το κενό στον ανθυποβρυχιακό πόλεμο και την αεροπορική επιτήρηση του Πολεμικού Ναυτικού, εξελίχθηκε σε υπόθεση με συνεχείς ανατροπές, τεχνικές ασυμβατότητες, γραφειοκρατικά εμπόδια και πολιτικό κόστος.
Ήδη από το 2023 και το 2024, είχαν γίνει προσπάθειες για στατικές δοκιμές και ενεργοποίηση κινητήρων, όμως κάθε φορά προέκυπταν νέα τεχνικά ζητήματα, που εμπόδιζαν την πρόοδο. Το πιο σοβαρό πρόβλημα αφορούσε τη συνεργασία του νέου ψηφιακού πιλοτηρίου Glass Cockpit με το λογισμικό Flight2 και τα παλαιά συστήματα του αεροσκάφους.
Τεχνικά «αγκάθια» και προσπάθειες επίλυσης
Η μετάβαση από την αναλογική εποχή του 1960 στο ψηφιακό περιβάλλον του 21ου αιώνα αποδείχθηκε τεχνικά περίπλοκη. Το Flight2, που αποτελεί την «καρδιά» του εκσυγχρονισμού, εισάγει επτά LCD οθόνες, προηγμένα συστήματα χαρτογράφησης και επίγνωσης τακτικής κατάστασης, νέο IFF Mode 5 και ολοκληρωμένο πακέτο ηλεκτρονικών.
Ωστόσο, η προσπάθεια συνύπαρξης των νέων ηλεκτρονικών με κινητήρες και υποσυστήματα πενήντα ετών, δημιούργησε ασυμβατότητες που κράτησαν το πρόγραμμα καθηλωμένο. Οι μηχανικοί της ΕΑΒ, σε συνεργασία με την Lockheed Martin και το κλιμάκιο του αμερικανικού Ναυτικού, εγκατέστησαν νέο λογισμικό το καλοκαίρι του 2024, επιχειρώντας να λύσουν τα προβλήματα συνεργασίας. Οι πρώτες δοκιμές έδειξαν πρόοδο, ωστόσο τα απρόοπτα δεν έχουν τελειώσει.
Η σημερινή ένδειξη στον Νο4 κινητήρα είναι ενδεικτική του πόσο ευαίσθητο και περίπλοκο έχει καταστεί το έργο. Για να προχωρήσει το πρόγραμμα απαιτείται πιστοποίηση πως όλοι οι κινητήρες λειτουργούν ομαλά και συνεργάζονται με το νέο avionics, πριν δοθεί το «πράσινο φως» για απογείωση.
Η σημασία της πρώτης πτήσης
Η πρώτη δοκιμαστική πτήση του P3-B Orion δεν είναι μια τυπική διαδικασία. Είναι το ορόσημο που θα κρίνει αν το πρόγραμμα μπορεί να προχωρήσει ή αν θα καταρρεύσει οριστικά κάτω από το βάρος των προβλημάτων και της κριτικής.
Αν το αεροσκάφος καταφέρει να πετάξει και να ολοκληρώσει με επιτυχία τις δοκιμές του, τότε θα ανοίξει ο δρόμος για την επιχειρησιακή επανένταξη των P-3 Orion στη Διοίκηση Αεροπορίας Ναυτικού.
Αν όμως παρουσιαστούν νέα τεχνικά εμπόδια, τότε θα τεθεί υπό αμφισβήτηση η ίδια η σκοπιμότητα του προγράμματος, το οποίο έχει ήδη κοστίσει περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ.
Πολλαπλασιαστής ισχύος ή φιάσκο;
Οι υποστηρικτές του εκσυγχρονισμού επιμένουν πως το αναβαθμισμένο P-3 Orion μπορεί να μετατραπεί σε πολλαπλασιαστή ισχύος. Με νέα ακουστικά συστήματα ανθυποβρυχιακού πολέμου, προηγμένα ηλεκτρονικά και δυνατότητες επιτήρησης χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, το αεροσκάφος θα μπορούσε να καλύψει το τεράστιο κενό που υπάρχει στην επιτήρηση των θαλασσίων ζωνών από το Ιόνιο έως την Ανατολική Μεσόγειο.
Σε μια περίοδο που η Τουρκία ενισχύει συνεχώς τις ναυτικές της δυνάμεις, παραλαμβάνει νέα υποβρύχια Type-214 και επιδιώκει να αυξήσει την επιρροή της στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως πλατφόρμες ναυτικής συνεργασίας και ανθυποβρυχιακού πολέμου.
Το P-3 Orion θα μπορούσε να αποτελέσει κομβικό κρίκο, μέχρι να δρομολογηθεί ένα πιο σύγχρονο πρόγραμμα στο μέλλον. Ωστόσο, οι επικριτές θεωρούν ότι η επένδυση σε τόσο παλαιά αεροσκάφη, τα οποία επανέρχονται με τεχνητό τρόπο στη ζωή, ίσως αποδειχθεί λάθος στρατηγική επιλογή.
Πολιτικό και στρατιωτικό κόστος
Το πρόγραμμα έχει μετατραπεί σε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Από το 2015 μέχρι σήμερα, κάθε κυβέρνηση έχει βρεθεί αντιμέτωπη με ερωτήματα για το κόστος, τις καθυστερήσεις και την αξία του εγχειρήματος.
Στρατιωτικοί κύκλοι παραδέχονται ότι οι αλλεπάλληλες αναβολές έχουν προκαλέσει απογοήτευση στο Πολεμικό Ναυτικό, το οποίο εδώ και πάνω από δέκα χρόνια δεν διαθέτει αξιόπιστη πλατφόρμα ναυτικής συνεργασίας μεγάλης ακτίνας. Η πίεση για αποτέλεσμα είναι τεράστια, όμως η τεχνική πραγματικότητα δείχνει αμείλικτη.
Το επόμενο βήμα
Αν όλα κυλήσουν ομαλά στις δοκιμές κινητήρων και την τροχοδρόμηση της Κυριακής (31.08.2025), τότε το πρώτο αναβαθμισμένο P3-B Orion θα μπορούσε να επιχειρήσει την πρώτη του απογείωση μέσα στην επόμενη εβδομάδα. Το πλήρωμα δοκιμών θα ελέγξει όλα τα συστήματα, τα φρένα, τα συστήματα έκτακτης ανάγκης, και θα προχωρήσει σε μια σύντομη πτήση δοκιμής.
Από το αποτέλεσμα αυτής της πτήσης θα κριθεί αν το πρόγραμμα μπορεί να συνεχιστεί με το δεύτερο αεροσκάφος, το οποίο βρίσκεται ήδη σε στάδιο εργασιών στην ΕΑΒ. Ο στόχος είναι ως το τέλος του 2025 να έχει παραδοθεί το πρώτο P-3B Orion στο Πολεμικό Ναυτικό – με μια καθυστέρηση έξι ετών από το αρχικό χρονοδιάγραμμα.
Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των P3-B Orion είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η Ελλάδα σε αρκετές περιπτώσεις διαχειρίζεται μεγάλα εξοπλιστικά:
- υψηλό κόστος,
- τεράστιες καθυστερήσεις,
- διαρκής αμφισβήτηση για την τελική του αξία.
Η επόμενη εβδομάδα μπορεί να αποτελέσει την αρχή μιας νέας φάσης, με ΑΦΝΣ να σηκώνεται επιτέλους στους ουρανούς μετά από δέκα χρόνια σχεδιασμών και καθυστερήσεων ή μπορεί να φέρει ακόμη μια αναβολή, ενισχύοντας τον σκεπτικισμό για το αν το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί ποτέ.
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα έχει ήδη πληρώσει το τίμημα. Το ζητούμενο είναι να αποδειχθεί στην πράξη ένα σημαντικό «εργαλείο» ανθυποβρυχιακού πολέμου και θα δικαιώσει την επένδυση ή θα παραμείνει ένα πείραμα αποτυχημένων προσδοκιών που θα γράψει αρνητική ιστορία.
