*Του Κώστα Σαρικά
Το «μακρύ δόρυ» του Στρατού Ξηράς, οι ισραηλινοί SPIKE NLOS, περνά πλέον από τη φάση της προμήθειας στη φάση της πραγματικής επιχειρησιακής ένταξης.
Το σημείο-κλειδί δεν είναι ότι αποκτήθηκε ένα όπλο μεγάλης ακτίνας, αλλά ότι ο Στρατός Ξηράς ενσωματώνει ένα πλήρως δικτυωμένο πακέτο αισθητήρων, διοίκησης-ελέγχου και φορέων πυρός, ικανό να μετατρέπει μικρές μονάδες πρώτης γραμμής σε κόμβους ισχύος, τόσο στο νησιωτικό περιβάλλον του Ανατολικού Αιγαίου όσο και στο χερσαίο μέτωπο του Έβρου.
Ο χρονικός στόχος είναι καθαρός και αφορά την επιχειρησιακή ένταξη των SPIKE NLOS έως το καλοκαίρι, με έμφαση στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου τον Έβρο, ώστε οι μονάδες που θα παραλάβουν τα συστήματα να μπορούν να τα αξιοποιήσουν με πλήρεις διαδικασίες στοχοποίησης, κανόνες εμπλοκής, συντήρηση, δικτύωση και επιχειρησιακή τακτική.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που δεν κρίνεται μόνο στην παράδοση του υλικού, αλλά στην εκπαίδευση προσωπικού, στη δημιουργία δομής μάχης και στο κλείσιμο του κύκλου αισθητήρας–απόφαση–πλήγμα σε πραγματικό χρόνο.
Εντατική εκπαίδευση στη Σχολή Πεζικού Χαλκίδας
Το ανθρώπινο σκέλος είναι αυτό που κρίνει την επιτυχία. Η εντατική εκπαίδευση των στελεχών των Λόχων Αντιαρματικών πραγματοποιείται στη Σχολή Πεζικού στη Χαλκίδα, όπου «χτίζονται» οι πρώτοι πυρήνες χειριστών και ομάδων που θα μεταφέρουν τη γνώση στις Μονάδες ανάπτυξης.
Η εκπαίδευση δεν περιορίζεται στη λειτουργία ενός εκτοξευτή. Αφορά το σύνολο της διαδικασίας, από τη στοχοποίηση έως την εκτέλεση και την επιβίωση μετά τη βολή. Σε ένα σύστημα δικτυοκεντρικής λογικής, ο χειριστής δεν είναι απλός σκοπευτής. Είναι κρίκος μιας αλυσίδας που περιλαμβάνει αισθητήρες, κέντρα διοίκησης-ελέγχου, κανόνες εμπλοκής και δικτυακή διασύνδεση.
Ο επιχειρησιακός στόχος είναι συγκεκριμένος ώστε το συντομότερο δυνατό τα Στελέχη του Στρατού Ξηράς να μυηθούν από τους ισραηλινούς κατασκευαστές στα μυστικά του οπλικού συστήματος. Παράλληλα, προβλέπεται δοκιμαστική βολή το επόμενο διάστημα, ενώ βολή ενταγμένη σε άσκηση υψηλών απαιτήσεων αναμένεται να επιδιωχθεί πιθανότατα σε μεγάλη άσκηση, όπως ο ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ, ώστε να δοκιμαστούν σε ρεαλιστικό πλαίσιο όλες οι διαδικασίες.
Το επιχειρησιακό δόγμα ανάπτυξης: Έβρος και Ανατολικό Αιγαίο
Η ανάπτυξη των SPIKE NLOS ακολουθεί δύο καθαρές επιχειρησιακές γραμμές.
– Στον Έβρο, το σύστημα προορίζεται να καλύψει το κενό της άμεσης προσβολής σε βάθος έναντι μηχανοκίνητων ενεργειών. Η δυνατότητα εμπλοκής στόχων σε αποστάσεις άνω των 30 χιλιομέτρων επιτρέπει να χτυπηθούν κρίσιμες ικανότητες πριν αποκτήσουν επαφή με τις κύριες τοποθεσίες άμυνας: τεθωρακισμένα, οχήματα μεταφοράς προσωπικού, μεταφορικά και επιθετικά ελικόπτερα, κέντρα διοίκησης, αποθήκες καυσίμων και πυρομαχικών, κόμβοι ανεφοδιασμού και σημεία που καθορίζουν τον ρυθμό της επιχείρησης.
– Στο Ανατολικό Αιγαίο, ο SPIKE NLOS λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής αντιαποβατικής ισχύος. Οι δυνάμεις άμυνας δεν θα περιμένουν τον αντίπαλο στην ακτή. Οφείλουν να μπορεί να πλήξει αποβατικά μέσα και σκάφη σε μεγάλες αποστάσεις από την ακτογραμμή, πριν σχηματιστεί κύρια δύναμη αποβίβασης. Αυτό ακριβώς προσφέρει το NLOS: έγκαιρη στοχοποίηση, ακρίβεια, πλήγμα πριν εκδηλωθεί πλήρως η απειλή.
Η γεωγραφική διασπορά των NLOS στους Λόχους Αντιαρματικών μετατρέπει μικρές μονάδες σε κόμβους ισχύος, ικανούς να κλειδώσουν κρίσιμους τομείς πολύ πριν ο αντίπαλος μπει στο οπτικό πεδίο. Αυτή είναι η ουσία του νέου δόγματος και αφορά όχι τόσο την παθητική αντίδραση, όσο την προληπτική αποτροπή.
Το μάτι του συστήματος: Orbiter 3 και δικτυοκεντρική αρχιτεκτονική
Κρίσιμος πολλαπλασιαστής είναι το Orbiter 3 της Aeronautics, που λειτουργεί ως οργανικό μάτι και αισθητήρας στοχοποίησης. Το Orbiter 3 εκτελεί αποστολές ISTAR, μεταδίδει σε πραγματικό χρόνο εικόνα και συντεταγμένες και δένει με το δίκτυο C4I στο πλαίσιο του NMT.
Ο κατασκευαστής δίνει δυνατότητες ζεύξης δεδομένων γραμμής οράσεως σε μεγάλες αποστάσεις ανάλογα με τη διαμόρφωση, ενώ σε ανοικτές αναφορές γίνεται λόγος και για επιχειρησιακή ακτίνα που φτάνει σε υψηλά επίπεδα σε νεότερες υλοποιήσεις. Το επιχειρησιακό συμπέρασμα είναι ένα και επικεντρώνεται στην επίμονη επιτήρηση, έγκαιρη αναγνώριση και ταχεία στοχοποίηση που επιτρέπουν σχεδόν άμεσο κύκλο από τον αισθητήρα στο βλήμα.
Στο ίδιο πλαίσιο, η δικτυοκεντρική λογική υποστηρίζεται από το C4I και εργαλεία όπως το Fire Weaver και το BNET, που συγχρονίζουν την τακτική εικόνα, διαμοιράζουν στόχους και αναθέτουν τον καταλληλότερο εκτοξευτή για την εμπλοκή. Όταν αυτό λειτουργεί όπως έχει σχεδιαστεί, ο χρόνος από τον εντοπισμό έως το πλήγμα συμπιέζεται δραστικά.
Τι κάνει τον SPIKE NLOS μοναδικό
Ο SPIKE NLOS είναι το ισχυρότερο μέλος της οικογένειας Spike. Πρόκειται για πύραυλο πολλαπλών ρόλων με εμβέλεια έως 32 χιλιόμετρα από χερσαίες και ναυτικές πλατφόρμες και έως 50 χιλιόμετρα από ελικόπτερο.
Η καθοδήγηση γίνεται μέσω ηλεκτρο-οπτικής και υπέρυθρης απεικόνισης (E/O – IR), με δυνατότητα fire–observe–update. Ο χειριστής μπορεί να βλέπει τον στόχο μέσω της κάμερας του βλήματος, να διορθώνει, να αλλάζει στόχο κατά την πτήση και να προσβάλλει στόχους πίσω από φυσικά εμπόδια. Είναι ένα σύστημα που δεν απαιτεί οπτική επαφή κατά την εκτόξευση και αξιοποιεί δεδομένα από αισθητήρες τρίτων, κάτι που στο ελληνικό ανάγλυφο και ειδικά στο Αιγαίο είναι καθοριστικό.
Το φάσμα στόχων είναι ιδιαίτερα ευρύ. Οι SPIKE NLOS μπορούν να προσβάλουν:
- άρματα μάχης και τεθωρακισμένα
- ελικόπτερα
- οχυρωμένες θέσεις
- αποθήκες πυρομαχικών και καυσίμων
- σταθμούς διοίκησης
- εγκαταστάσεις και φυλάκια
- σκάφη επιφανείας
- και, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, στόχους όπως ελικόπτερα σε τακτικά σενάρια
Η αξία δεν βρίσκεται μόνο στο τι μπορεί να χτυπήσει. Βρίσκεται στο πότε και πώς το χτυπά. Το NLOS στοχεύει να καταστρέφει τον ρυθμό της αντίπαλης επιχείρησης πριν αυτή εκδηλωθεί πλήρως.
Η δομή μάχης της μονάδας NMT
Η διάρθρωση κάθε μονάδας πυρός στη λογική NMT (NLOS Mission Taskforce )διαμορφώνεται ώστε να διαθέτει οργανικά όλα τα απαραίτητα στοιχεία: αισθητήρα, διοίκηση-έλεγχο και μέσα καταστροφής.
Η τυπική δομή περιλαμβάνει τρεις εκτοξευτές, όχημα C2 και ένα Orbiter 3, ώστε να λειτουργούν ως ενιαίος κόμβος. Οι εκτοξευτές φέρουν τέσσερα βλήματα έτοιμα, ενώ υπάρχει εφεδρεία στη μονάδα για άμεση συνέχιση πυρών, με τον φόρτο να μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τον φορέα.
Σε ένα τέτοιο σχήμα, οι δυνατότητες πολλαπλασιάζονται:
- συγχρονισμένες βολές από πολλαπλούς εκτοξευτές σε διαφορετικούς στόχους
- διαρκής ανατροφοδότηση της τακτικής εικόνας από τον αισθητήρα
- δυνατότητα επιλογής στόχων υψηλής αξίας με ακρίβεια και έλεγχο εμπλοκής
Η δικτυοκεντρική λογική δεν είναι σύνθημα. Είναι πρακτική: ο αισθητήρας εντοπίζει, το δίκτυο διαμοιράζει, το κέντρο εγκρίνει, ο εκτοξευτής πλήττει.
Επιχειρησιακή ενσωμάτωση στο μηχανοκίνητο πεζικό
Η ένταξη των SPIKE NLOS αναβαθμίζει τους Λόχους Αντιαρματικών στους μηχανοκίνητους σχηματισμούς. Με κάλυψη 32 χιλιομέτρων σε βάθος και μεγάλη ακρίβεια βολής, μια διμοιρία που αξιοποιεί σωστά την στοχοποίηση μπορεί να κλειδώσει περιοχή και να ανασχέσει την εχθρική πρόθεση πριν εξελιχθεί.
Η τακτική αλλάζει, με τις αποσπασματικές αντιαρματικές ενέδρες να δίνουν τη θέση τους σε δικτυωμένες προσβολές μεγάλης εμβέλειας, με συνεχές ISR και δυνατότητα επιλογής του κατάλληλου χρόνου και σημείου πλήγματος. Αυτό σημαίνει ότι οι ελληνικές μονάδες δεν περιμένουν την απειλή να εμφανιστεί.
Ιδανικό για το ελληνικό ανάγλυφο
Το ελληνικό θέατρο επιχειρήσεων ευνοεί ένα σύστημα NLOS. Ο συνδυασμός νησιωτικού περιβάλλοντος, ορεινού αναγλύφου, μικρών και μεγάλων αποστάσεων και έντονης ανάγκης για διασπορά είναι ακριβώς το περιβάλλον όπου ένα όπλο χωρίς γραμμή θέας προσφέρει πραγματική υπεραξία.
Σε νησί, οι θέσεις βολής μπορούν να επιλεγούν πίσω από φυσικά εμπόδια. Το Orbiter μπορεί να δώσει εικόνα και συντεταγμένες. Ο εκτοξευτής μπορεί να εκτελέσει βολή χωρίς να εκτεθεί. Η δυνατότητα αλλαγής στόχου κατά την πτήση επιτρέπει προσαρμογή σε μια δυναμική κατάσταση, ιδιαίτερα σε σενάρια κινήσεων σκαφών ή ελιγμών σε μικρό χώρο.
Έτσι, μικρές Μονάδες μετατρέπονται σε κόμβους ικανούς να ανατρέψουν δυσμενείς ισορροπίες, όχι με μάζα, αλλά με ποιότητα πυρός, ακρίβεια και έγκαιρη στοχοποίηση.
Σενάρια χρήσης από τον Έβρο έως το Ανατολικό Αιγαίο
- Αντιαρματική ασπίδα στον Έβρο
Με διακλαδική εικόνα στόχων από UAV, ραντάρ και παρατηρητήρια και βάθος άνω των 30 χιλιομέτρων, οι ελληνικές μονάδες μπορούν να αναχαιτίσουν απειλές πριν αυτές αποκτήσουν επαφή με φίλιες τοποθεσίες. Στόχος δεν είναι μόνο τα άρματα μάχης αλλά και το σύστημα που τα στηρίζει: διοίκηση, ανεφοδιασμός, καύσιμα, πυρομαχικά, διαβάσεις.
- Αντι-αποβατική ισχύς στο Αιγαίο
Εξελισσόμενες αποβατικές συνθέσεις εντοπίζονται και ταυτοποιούνται έγκαιρα από UAV. Οι εκτοξευτές στην ακτή εκτελούν πλήγματα σε αποβατικά και σκάφη συνοδείας σε μεγάλες αποστάσεις, αποδομώντας το κύριο σώμα πριν συγκροτηθεί δύναμη αποβίβασης. Το νησί κερδίζει χρόνο, επιβάλλει κόστος και αναγκάζει τον αντίπαλο να επιχειρεί υπό διαρκή απειλή.
Η συνολική εικόνα: αποτροπή με ακρίβεια και συνδεσιμότητα
Οι SPIKE NLOS εντάσσονται στην ίδια συνολική λογική που βλέπουμε να διαμορφώνεται σε αέρα και θάλασσα: αισθητήρες, συνδεσιμότητα, ακρίβεια, γρήγορη αλυσίδα απόφασης και πλήγματος. Ο κοινός παρονομαστής είναι ότι η αποτρεπτική ισχύς πολλαπλασιάζεται όχι μόνο με αριθμούς, αλλά κυρίως με ποιότητα πυρός και ικανότητα να χτυπάς έγκαιρα και στοχευμένα.
Γι’ αυτό και το βάρος πέφτει τώρα στην επιχειρησιακή ένταξη. Η εκπαίδευση στη Χαλκίδα, οι επερχόμενες δοκιμές και οι βολές σε πλαίσιο άσκησης είναι τα σημεία που θα κρίνουν αν το σύστημα θα περάσει από τη θεωρία στην πράξη.
Απόφαση για απόκτηση επιπλέον συστημάτων
Πέρα από την ολοκλήρωση του αρχικού πακέτου, στο στρατιωτικό επιτελείο έχει ήδη ανοίξει ο φάκελος πρόσθετης ενίσχυσης με επιπλέον SPIKE NLOS. Ο στόχος είναι η επέκταση της κάλυψης και η δημιουργία περισσότερων ζωνών άμυνας A2/AD (anti–access/area denial) σε καίριους τομείς. Η κατεύθυνση που εξετάζεται δεν αφορά μόνο τη συνέχιση της ίδιας εποχούμενης διαμόρφωσης που εμφανίστηκε στην παρέλαση, αλλά και ενσωμάτωση σε διαφορετικές πλατφόρμες, ακόμη και σε αναβαθμισμένα M-113, ώστε να διευρυνθεί το φάσμα χρήσης.
Η λογική είναι ξεκάθαρη. Περισσότερα συστήματα, σε περισσότερες διαμορφώσεις, σημαίνει περισσότερες επιλογές ανάπτυξης και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στο πεδίο. Σημαίνει, επίσης, δυνατότητα διασποράς, ευελιξία και στοχευμένη κρούση σε πολλαπλούς άξονες, κάτι που ειδικά στο νησιωτικό χώρο μεταφράζεται σε πραγματική αποτροπή.
Η αρχική σύμβαση: 17 μονάδες πυρός, 340 βλήματα, 270 εκατ. ευρώ
Η απόφαση του ΚΥΣΕΑ τον Μάρτιο του 2023 προέβλεπε την προμήθεια 17 μονάδων πυρός SPIKE NLOS με 340 βλήματα για τους Λόχους Αντιαρματικών του Στρατού Ξηράς, με συνολικό κόστος 270 εκατ. ευρώ. Η προμήθεια αφορά τη διαμόρφωση NMT (NLOS Mission Taskforce), δηλαδή μια πλήρως δικτυωμένη δέσμη αισθητήρων, φορέων πυρός και διοίκησης-ελέγχου, που κλείνει τον κύκλο από την αναγνώριση έως τη βολή σε ελάχιστο χρόνο.
Η Ελλάδα αποτέλεσε τον πρώτο πελάτη της Rafael για το ολοκληρωμένο NMT, γεγονός που δείχνει πως η επιλογή δεν έγινε μόνο με όρους αγοράς ενός βλήματος, αλλά με όρους υιοθέτησης ενός μοντέλου επιχειρήσεων.
Η σύμβαση προβλέπει, επιπλέον, εκπαίδευση προσωπικού, τεχνογνωσία, υποστήριξη κύκλου ζωής και διατήρηση υψηλής διαθεσιμότητας, ώστε το σύστημα να διατηρεί επιχειρησιακή αξία σε βάθος χρόνου και να μπορεί να ενσωματωθεί στις δομές διοίκησης-ελέγχου των Ενόπλων Δυνάμεων.
Με τους Spike NLOS ο Στρατός Ξηράς αποκτά κάτι που μέχρι χθες δεν ήταν διαθέσιμο με αυτή τη μορφή σε επίπεδο τακτικών μονάδων: πλήγμα ακριβείας σε βάθος, χωρίς γραμμή θέας, με οργανικό αισθητήρα, δικτυοκεντρικό έλεγχο και δυνατότητα διασποράς.
Το στοίχημα είναι να ολοκληρωθεί η μετάβαση σε επιχειρησιακή χρήση, ώστε από το καλοκαίρι οι Spike NLOS να αποτελούν πραγματικό, διαθέσιμο εργαλείο αποτροπής και όχι απλώς ένα εντυπωσιακό νέο σύστημα.
Στο Αιγαίο, θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα προληπτικής αντιαποβατικής δράσης. Στον Έβρο, θα ενισχύσουν την ικανότητα πλήγματος σε βάθος απέναντι σε μηχανοκίνητες απειλές. Και με την ήδη πρόθεση για πρόσθετη προμήθεια και εναλλακτικούς φορείς, το μήνυμα είναι ότι το πρόγραμμα δεν αντιμετωπίζεται ως «μια απλή αγορά».
Αντιμετωπίζεται ως μια νέα επιχειρησιακή δυνατότητα που οι Ένοπλες Δυνάμεις επιθυμούν να επεκτείνουν, να πολλαπλασιάσουν και να ενσωματώσουν βαθύτερα στη δομή μάχης τους.
