Του Κώστα Αλατζά
Εβδομάδα σημαντικών εξελίξεων για την πορεία του ελληνοτουρκικού διαλόγου θεωρείται η εβδομάδα που ξεκινάει. Ευρωπαϊκή Ένωση και ΝΑΤΟ επιδιώκουν την άμεση έναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και για αυτό το λόγο ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ επισκέπτεται σήμερα την Άγκυρα και αύριο την Αθήνα ενώ τη Τετάρτη αναμένεται στην Ελλάδα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Σκοπός του ταξιδιού του ΓΓ του ΝΑΤΟ είναι η επίσπευση των διαδικασιών για τη λειτουργία του Μηχανισμού Αποκλιμάκωσης, στα πλαίσια της Συμμαχίας, αφού οι συζητήσεις σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων δεν φαίνεται να προχωράνε. «Υπάρχουν δυσκολίες στις τεχνικές συζητήσεις των μονίμων αντιπροσωπειών των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ οι οποίες για να ξεπεραστούν απαιτούν πολιτική βούληση», επισημαίνει στο OnAlert κυβερνητική πηγή με γνώση των διαβουλεύσεων που λαμβάνουν χώρα στο ΝΑΤΟ. Για αυτό το λόγο, όπως εξηγεί, ο κ. Στόλτενμπεργκ πραγματοποιεί εντός 48ωρου ταξίδι αστραπή σε Ελλάδα και Τουρκία. Ο Γ.Γ του ΝΑΤΟ θα συναντηθεί με τον Έλληνα πρωθυπουργό και τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας ενώ μία ημέρα νωρίτερα θα συναντήσει τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών.
Ο κ. Στόλτενμπεργκ επιδιώκει να τεθεί σε εφαρμογή, ακόμη και πριν την έναρξη των διερευνητικών επαφών, ο μηχανισμός αποκλιμάκωσης του ΝΑΤΟ με την άμεση λειτουργία της «ανοιχτής γραμμής» μεταξύ των δύο χωρών. Όπως αναφέρει ανώτατη πηγή του υπουργείου Άμυνας ιδιαίτερα κρίσιμο για την αποτελεσματικότητα της «ανοιχτής γραμμής» στην πρόληψη και την αντιμετώπιση κρίσεων και εντάσεων θεωρείται η επιλογή των προσώπων που θα αποτελούν το δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Τα πρόσωπα θα πρέπει να μπορούν να λαμβάνουν έγκαιρα και πολιτικές αποφάσεις, γεγονός που σημαίνει ότι επιδιώκεται μία «ανοιχτή γραμμή» η οποία δεν θα ενεργοποιείται μόνο σε περιόδους στρατιωτικής κλιμάκωσης.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, εκτός της ανοιχτής γραμμής επικοινωνίας προωθείται και η επαναφορά του μορατόριουμ στις στρατιωτικές δραστηριότητες των δύο χωρών κατά τις ημέρες των εθνικών επετείων, στις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές και τις αργίες. Επίσης, όπως αναφέρει η ίδια πηγή στο OnAlert, εξετάζεται μορατόριουμ στρατιωτικών δραστηριοτήτων και σε περιόδους που η μία ή και δύο χώρες βρίσκονται σε κρίση.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει επίσημη πληροφόρηση για το τι ακριβώς θα περιλαμβάνει ο υπό δημιουργία μηχανισμός αποκλιμάκωσης του ΝΑΤΟ. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη προόδου που παρατηρήθηκε τις προηγούμενες ημέρες στις συζητήσεις που έγιναν σε τεχνικό επίπεδο στο ΝΑΤΟ προκαλεί ερωτηματικά, όπως για παράδειγμα αν η δημιουργία του μηχανισμού δώσει τη δυνατότητα να προβάλει η Άγκυρα τις αξιώσεις τις για αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών. Η ελληνική κυβέρνηση πάντως έχει διαμηνύσει ότι τέτοια ζήτημα δεν υφίστανται. Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν πρόκειται να συζητήσει θέμα αποστρατιωτικοποίησης.
Συνάντηση Δένδια Τσαβούσογλου;
Η αποκλιμάκωση της έντασης μέσω της λειτουργίας του μηχανισμού στο ΝΑΤΟ θεωρείται το πρώτο βήμα για την έναρξη του ελληνοτουρκικού διαλόγου. Το επόμενο και κρίσιμο βήμα είναι η έναρξη των διερευνητικών επαφών. Αθήνα και Άγκυρα έχουν συμφωνήσει στη διεξαγωγή του 61ου γύρου των διερευνητικών επαφών στην Κωνσταντινούπολη χωρίς ωστόσο να έχει προσδιοριστεί ακόμη ημερομηνία.
Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης έχουν μεταδώσει ότι ο υπουργός Εξωτερικών Μελβούτ Τσαβούσογλου θα συναντήσει στη Μπρατισλάβα τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η συνάντηση θα σηματοδοτήσει την επίσημη έναρξη των διερευνητικών επαφών. Η συνάντηση, σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, αναμένεται να γίνει στο περιθώριο των συζητήσεων του φόρουμ για την ασφάλεια και την ενέργεια – με ομιλητή τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ – το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 8 Οκτωβρίου στην πρωτεύουσα της Σλοβακίας. Το υπουργείο Εξωτερικών δεν επιβεβαιώνει τη συνάντηση ενώ αποφεύγει να τοποθετηθεί για το αν μια ενδεχόμενη συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου στην Μπρατισλάβα θα σηματοδοτήσει την επίσημη έναρξη των διερευνητικών επαφών.
Η Τουρκία πάντως δείχνει ότι επιδιώκει την άμεση έναρξη των διερευνητικών κάνοντας κινήσεις που φανερώνουν τη θέληση της για αποκλιμάκωση. Μετά την απόσυσρση του Oruc Reis και το τουρκικό γεωτρύπανο Γιαβούζ φαίνεται ότι απομακρύνεται από την κυπριακή ΑΟΖ. Από την άλλη, η Αθήνα επιθυμεί σταθερά τον διάλογο, επιμένοντας όμως στην ουσιαστική αποκλιμάκωση εκ μέρους της Τουρκίας και όχι σε πρόσκαιρες κινήσεις καλής θέλησης.