Σμύρνη 1922: Η άγνωστη επιχείρηση διάσωσης Ελλήνων – Οι εγγονοί δυο πρωταγωνιστών μιλούν

Μια άγνωστη στους περισσότερους ιστορία από τη τραγωδία της σφαγής στη Σμύρνη το 1922, έφεραν  στο φως οι εγγονοί δύο πρωταγωνιστών που εκείνες τις ημέρες της καταστροφής και του αίματος ανέλαβαν να σώσουν ότι μπορούσε να σωθεί : ανθρώπινες ζωές. Μια επιχείρηση εκκένωσης από τη κόλαση .

Ο ένας πρωταγωνιστής ήταν ο πλοίαρχος τότε Ι.Ε Θεοφανίδης. Και ο δεύτερος ο πάστορας Αsa Jennings αnό το αμερικανικό ΥMCA. Πως ακριβώς οι δυο τους “έστησαν” την επιχείρηση εκκένωσης – διάσωσης την εξηγεί ο εγγονός του Θεοφανίδη, ο αξέχαστος ναύαρχος Ι. Θεοφανίδης που είχε φιλοξενήσει λίγους μήνες πριν από το θάνατό του  στην Αθήνα τον εγγονό του πάστορα Jennings Ρόμπερτ,ο οποίος δεν σταμάτησε να ερευνά για πολλά χρόνια εκείνη την απίστευτη άγνωστη ιστορία.

Ο ναύαρχος Θεοφανίδης ήθελε να καταρριφθεί   η επικρατούσα άποψη όλα αυτά τα χρόνια ήταν ότι “ο Ελληνικός Στόλος απεχώρησε χωρίς να προσφέρει την παραμικρή βοήθεια στον Ελληνικό, Αρμενικό και Εβραϊκό πληθυσμό στην Σμύρνη και στα περίχωρα της. Και εδώ αρχίζει το ψέμα”,λέει αρχίζοντας την αφήγησή του:

Ο Ελληνικός στόλος είχε ως αποστολή την υποστήριξη του υποχωρούντος Ελληνικού στρατού από την Μικρά Ασία.

Την 26 Αύγουστου/ 7 Σεπτεμβρίου η μοίρα του στόλου αποτελούμενη από τα Θωρηκτά Λήμνος Κιλκίς το Καταδρομικό Έλλη τα αντιτορπιλικά Ασπίς ,Σφενδόνη και το εύδρομο Νάξος υπό την διοίκηση του Υποναύαρχου Καλαμίδα εξέπλευσε της Σμύρνης και την νύκτα αγκυροβόλησε έναντι της ακτής Βουρλά της Ερυθραίας εντός του κόλπου της Σμύρνης.

Την αυτήν νύκτα υπό του Ναύαρχου του ελαφρού στόλου εξεδόθη διαταγή προς το Θωρηκτό Κιλκίς με κυβερνήτη τον Πλοίαρχο Ι.Ε.Θεοφανίδη ΒΝ όπως έχον υπό την διοίκηση του το καταδρομικό Έλλη ,τα αντιτορπιλικά Ασπίς και Βέλος να υποστήριξη την αποχώρηση του στρατού από Σμύρνη προς Τσεσμέ..

Η επιχείρηση αυτή που άρχισε στις 27 Αυγούστου/8 Σεπτεμβρίου ( Ιουλιανό –Γρηγοριανό ημερολόγιο) περατώθηκε στις 3 /16 Σεπτεμβρίου.

Τα υπόλοιπα πλοία του ελληνικού στόλου επιτέλεσαν την αυτή αποστολή σε άλλες περιοχές της Ιωνίας.

Η εμπροσθοφυλακή του Τουρκικού στρατού εισήλθε στην Σμύρνη την 28 Αυγούστου / 9 Σεπτεμβρίου.

Οι σφαγές και η μεγάλη πυρκαγιά είναι γνωστά.

Η μικρή άγνωστη όμως ιστορία έχει ως ακολούθως.

Ο πάστορας Αsa Jennings αnό το αμερικανικό ΥMCA υπό το κράτος της απελπισίας από τις σφαγές και της πυρκαγιάς μετά από έγκριση του Αμερικανού αρμοστού στην Κωνσταντινούπολη Υποναύαρχου Bristol ( Ιδιαιτέρα φιλικά προσκείμενου προς τον Kemal ) αφού κατόρθωσε να συναντήσει τον Κεμάλ του ζήτησε να του δοθεί η δυνατότητα να βρει τρόπο να αναχωρήσουν οι Έλληνες από την Σμύρνη με πλοία και αν το επιτύχει να σταματήσουν οι σφαγές. Ο Κεμάλ συμφώνησε με την προϋπόθεση ότι αυτό πρέπει να υλοποιηθεί ΑΜΕΣΑ και συγκεκριμένα σε διάστημα μιας εβδομάδας. Η δεύτερη προϋπόθεση ήταν ότι αν η μεταφορά γινόταν με Ελληνικά εμπορικά αυτά θα εισέρχονται στον κόλπο της Σμύρνης χωρίς σημαίες, τέλος δε δεν θα επιβιβάζονται άνδρες με ηλικία στρατεύσεως . Αν η προσπάθεια του πάστορα να διασφαλίσει τα συμφωνηθέντα εντός 7 ημερών τότε η σφαγή θα συνεχισθεί μέχρι του τελευταίου νηπίου. Για να το επιτύχει ο πάστορ ναύλωσε ιταλικό εμπορικό που βρήκε στην Σμύρνη με το όνομα Κωνσταντινούπολις. Επιβίβασε 2000 εξαθλιωμένους Έλληνες και τους αποβίβασε στην Μυτιλήνη.

Αποβιβαζόμενος ο πάστορ στην Μυτιλήνη συνάντησε τον στρατηγό Φράγκο που ήταν ο ανώτερος στρατιωτικός διοικητής.
Ο στρατηγός του αρνήθηκε την διάθεση πλοίων.
Απελπισμένος ο Asa Jennings απερχόμενος της συναντήσεως αυτής είδε ότι πλησίαζε στον λιμένα ένα Θωρηκτό και που μετά από λύγο αγκυροβόλησε. Το Θωρηκτό ήταν το ΚΙΛΚΙΣ.
Ο παστορ είδε ότι ήταν Ελληνικό και άμεσος μετέβει με την ελπίδα κάποιος να τον ακούσει. Μετά την επιβίβαση του ζήτησε να τον δεχτεί ο κυβερνήτης.

Ήταν 10 / 23 Σεπτεμβρίου πρωί. Ο πλοίαρχος Ι.Ε. Θεοφανίδης τον εδέχθη άμεσος.
Ο παστορ τον ενημέρωσε επί της καταστάσεως στην Σμύρνη και του υπέβαλε την πρόταση που είχε με την επιβεβαίωση της συμφωνίας του με τον Κεμάλ.
Ο κυβερνήτης κατόπιν αυτού και γνωρίζον την κατάσταση επικοινώνησε δια σήματος με τον Υπουργό των Ναυτικών και πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλάκο και του ζητά την έγκριση του.
Ακλούθησαν άλλα δυο σήματα. Μετά το τελευταίο σήμα αργά το βράδυ της αυτή ημέρας η κυβέρνηση απήντησε θετικά αποδεχόμενη την πρόταση Μετά από την έγγραφη έγκριση της κυβερνήσεως ο κυβερνήτης του Θωρηκτού διέταξε τους πλοίαρχους των εκεί αγκυροβολημένων εμπορικών να προσέλθουν στο Κιλκίς Ορισμένοι καπεταναίοι αρνήθηκαν να εκτελέσουν την εντολή προφασιζόμενοι βλάβες . Τότε ο Πλοίαρχος Ι.Ε Θεοφανίδης τους είπε χωρίς περιστροφές ότι θα τους περάσει Ναυτοδικείο επί τόπου. Kατόπιν αυτού έπαυσε πάσα αντίρρηση.

Άμεσος με το πρώτο φως της ημέρας τα 26 ατμόπλοια με επικεφαλής τον Πάστορα Jennings στο πρώτο εμπορικό πλοίο ξεκίνησαν όλα μαζί για την διάσωση των εναπομενόντων ζωντανών Ιώνων της Σμύρνης.

Τον Πάστορα η Ελλάς ευγνωμονούσα του απένειμε τον ταξιάρχη του Σωτήρος.

Σημείωση

Όλα τα παραπάνω είναι πιστοποιημένα στα
1. Στο αρχείο της ελληνικής επαναστάσεως τόμος Α και Β.
2. Στο επισυναπτόμενο σήμα του Θωρηκτού Κιλκίς
3. Στα εκδοθέντα συγγράμματα The ships of Mercy
4. στο απόσπασμα του συγγράμματος του Roger Jennings

Το βίντεο είναι από τη συνάντηση των δύο εγγονών των πρωταγωνιστών  στην Αθήνα.

 

Διαβάστε ακόμη:

Ντοκουμέντο για τη Σμύρνη – Κινηματογραφικό υλικό της εποχής

Αντιπαράθεση για τις ευθύνες της εθνικής καταστροφής στη Σμύρνη

Σμύρνη: οι εκτοπισμοί και οι πορείες θανάτου – Τουρκική αγριότητα

Σμύρνη: από το όνειρο στον εφιάλτη και τη καταστροφή

Σμύρνη αφιέρωμα: η πυρπόληση όπως της περιέγραψαν αυτόπτες μάρτυρες.