*Του Κώστα Σαρικά
Οι πρώτες πτήσεις των αμερικανικής κατασκευής μη επανδρωμένων αεροχημάτων τύπου V-BAT που απέκτησε ο Στρατός Ξηράς με δωρεά του «Ιδρύματος Αθανάσιου Λασκαρίδη» έχουν ήδη πραγματοποιηθεί στη Ρόδο και σηματοδοτούν μια σημαντική προσθήκη στις δυνατότητες επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών της χώρας.
Τα δύο συστήματα που παραδόθηκαν – το κάθε σύστημα περιλαμβάνει δύο UAV τύπου V-BAT, δηλαδή συνολικά τέσσερα αεροχήματα – έχουν σχεδιαστεί για να επιχειρούν από νησιωτικές βάσεις και να καλύπτουν ευρείες θαλάσσιες και χερσαίες ζώνες ενδιαφέροντος.
Ρόδος και Λέσβος οι βάσεις των V-BAT
Σύμφωνα με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό, τα δύο συστήματα έχουν ήδη αναπτυχθεί στο Ανατολικό Αιγαίο: το ένα θα αναλάβει την περιοχή από τη Θράκη μέχρι τη Χίο και τη Σάμο και το δεύτερο θα καταλάβει αποστολές στα Δωδεκάνησα και την Ανατολική Μεσόγειο.
Στη Ρόδο έχουν ήδη γίνει οι πρώτες δοκιμαστικές πτήσεις – ενέργεια που δεν είναι τυχαία αφού το νησιωτικό ανάγλυφο, οι μικρές και απομονωμένες βάσεις αλλά και τα μεγάλα διαστήματα θαλάσσιας ζώνης απαιτούν συστήματα με δυνατότητα κάθετης απογείωσης/προσγείωσης (VTOL) και μεγάλη αυτονομία.
Η επιλογή της Ρόδου και της Λέσβου για το δεύτερο σύστημα αντικατοπτρίζει την έμφαση που δίνει το επιτελείο στην επιτήρηση του Νοτιοανατολικού Αιγαίου.
Οι χειριστές και η επιχειρησιακή αξία
Τα V-BAT ανήκουν οργανικά στο 472 Τάγμα Επιτήρησης Πληροφορικής και οι πρώτες ομάδες χειριστών και τεχνικών ολοκληρώνουν την εκπαίδευσή τους εντός Σεπτεμβρίου. Η εκπαίδευση καλύπτει τόσο την πτητική και επιχειρησιακή χρήση όσο και την τεχνική υποστήριξη – κρίσιμες ικανότητες ώστε τα συστήματα να μπορούν να λειτουργούν με αξιοπιστία μακριά από κεντρικές βάσεις υποστήριξης.
Το V-BAT είναι VTOL UAV με μοναδικό συνδυασμό hover – οριζόντιας πτήσης, δηλαδή απογειώνεται και προσγειώνεται κάθετα σε μικρούς χώρους αλλά στη συνέχεια μεταβαίνει σε πιο οικονομική, αεροπορικού τύπου πτήση για μεγάλες αποστάσεις και διάρκεια.
Ο κατασκευαστής (Shield AI / V-BAT) δηλώνει αυτονομία λειτουργίας που προσεγγίζει τις 13 ώρες και δυνατότητα επιχειρησιακού βεληνεκούς που ξεπερνά τα 100–130 χιλιόμετρα, ανάλογα με τις επικοινωνίες και τα payloads. Τα V-BAT φέρουν εξελιγμένους ηλεκτροοπτικούς/υπέρυθρους αισθητήρες, δορυφορική και πέραν οπτικής επαφής (BLOS) επικοινωνία, δυνατότητες αντι-παρεμβολής (GNSS anti-jam) και μπορούν να μεταφέρουν μικρό φορτίο έως 18 κιλά, συμπεριλαμβανομένων επιλογών ηλεκτρονικού πολέμου ή συστημάτων στοχοποίησης.
Διακλαδική αξία: link-16, συνεργασία με πλοία και μαχητικά.
Παρά το γεγονός ότι τυπικά ανήκουν στον Στρατό Ξηράς, ο σχεδιασμός και ο τρόπος λειτουργίας των V-BAT είναι διακλαδικός.
Τα συστήματα έχουν τη δυνατότητα να διασυνδεθούν με δίκτυα μάχης (αναφέρεται ότι διαθέτουν ή μπορούν να ενσωματώσουν τερματικό Link-16), γεγονός που επιτρέπει τη γρήγορη διανομή πληροφοριών σε πλοία επιφανείας, αεροσκάφη (συμπεριλαμβανομένων των νέων F-35) και δίκτυα αεράμυνας, δημιουργώντας ένα πραγματικό «δίχτυ» συνειδησιακής εικόνας (C4ISR) στο Αιγαίο.
Αυτή η διαλειτουργικότητα πολλαπλασιάζει την αξία των V-BAT, ειδικά όταν συνδυάζονται με μεγαλύτερα συστήματα ISR όπως τα Heron της Πολεμικής Αεροπορίας ή με τα Patroller που αναμένονται στο άμεσο μέλλον.
Η τακτική διάσταση: επιτήρηση, στοχοποίηση, και «άτυπες» αποστολές
Ο βασικός ρόλος των V-BAT θα είναι η επιτήρηση και αναγνώριση – περισυλλογή συνεχούς εικόνας, αισθητήρες ημέρας/νύχτας και δυνατότητα long-dwell στον στόχο.
Χάρη στην ικανότητα VTOL, μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα, ακόμη και από απομονωμένα σημεία, να επιχειρήσουν σε παράκτιες και νησιωτικές περιοχές χωρίς ανάγκη διαδρόμου και να παρέχουν real-time εικόνα στα Κέντρα Επιχειρήσεων.
Προαιρετικά payloads (EW jammers, laser-designators, μικρά φορτία) επεκτείνουν το φάσμα αποστολών σε επιχειρήσεις στοχοποίησης και υποστήριξης ναυτικών/αεροπορικών μέσων.
Η σχέση τους με τα Patroller και Camcopter
Η ένταξη των V-BAT δεν είναι ανεξάρτητη· εντάσσεται σε ευρύτερο πλάνο αναβάθμισης των μέσων ISR των Ενόπλων Δυνάμεων. Μαζί με τα γαλλικά UAV Patroller που έχουν επιλεγεί για τον Στρατό Ξηράς και τα Camcopter S-100 που προορίζονται για τις φρεγάτες FDI του Πολεμικού Ναυτικού, τα V-BAT θα αποτελέσουν μέρος ενός πολυστρωματικού δικτύου μη επανδρωμένων μέσων.
Ωστόσο, κάποια από αυτά τα προγράμματα προχωρούν με καθυστερήσεις (ιδίως τα Patroller υπήρξαν ζητήματα ενσωμάτωσης Link-16 και χρονοδιαγράμματα μετατέθηκαν), και η πλήρης εικόνα επιχειρησιακής ενσωμάτωσης θα απαιτήσει συντονισμό, υποστήριξη και επιπλέον προμήθειες.
Τι σημαίνει για την αποτροπή και την κατάσταση ισχύος στην περιοχή
Η προσθήκη V-BAT πολλαπλασιάζει τα «μάτια» της χώρας στα κρίσιμα θαλάσσια διαστήματα. Μακρά διατήρηση στον αέρα με σχετικά χαμηλό λειτουργικό κόστος σημαίνει καλύτερη κάλυψη, γρηγορότερη ανίχνευση ύποπτων κινήσεων και ταχύτερη παροχή στοιχείων για λήψη αποφάσεων – από τον εντοπισμό δικτύων παρακολούθησης μέχρι τον συντονισμό ναυτικών/αεροπορικών επεμβάσεων.
Η δυνατότητα λειτουργίας σε GPS/επικοινωνιακά «άκυρα» περιβάλλοντα (lessons learned από την εμπειρία στην Ουκρανία) και οι δυνατότητες συνεργασίας με συστήματα 5ης γενιάς καθιστούν τα V-BAT ένα εργαλείο πολλαπλασιαστή ισχύος για τα ελληνικά επιτελεία.
Παρά την αρχική παράδοση και τις δοκιμαστικές πτήσεις, το εγχείρημα έχει ακόμη δρόμο να διανύσει. Χρειάζεται:
• Επέκταση αριθμού συστημάτων ώστε να καλυφθούν κενά σε 24ωρη βάση.
• Στιβαρή τεχνική υποστήριξη και logistics σε απομακρυσμένες βάσεις.
• Πλήρης διασύνδεση με τα δίκτυα μάχης (στερεή Link-16/συμβατότητα με C2).
• Συντονισμός με την Π.Α. και το ΠΝ για κοινές τακτικές και ανταλλαγή πληροφοριών.
Επίσης, πρέπει να προχωρήσουν τα άλλα προγράμματα (Patroller, Camcopter κ.ά.), ώστε να δημιουργηθεί ένα συμπληρωματικό, συνεκτικό οικοσύστημα μη επανδρωμένων μέσων.
Η απόκτηση μέσω δωρεάς των τεσσάρων V-BAT (δύο συστήματα) δεν αλλάζει μονομιάς την ισορροπία δύναμης, αλλά προσθέτει κρίσιμες ικανότητες: γρήγορη ανάπτυξη, παρατεταμένη επιτήρηση, διακλαδική διασύνδεση και αντοχή σε περιβάλλοντα ηλεκτρονικών παρεμβολών.
Αν ο Στρατός και τα Επιτελεία αξιοποιήσουν σωστά αυτές τις δυνατότητες – προμηθεύοντας περισσότερα συστήματα, ολοκληρώνοντας την τεχνική/διαδικαστική υποδομή και διασυνδέοντας τα μέσα – τότε τα V-BAT μπορούν να αποτελέσουν κομβικό «πολλαπλασιαστής ισχύος» στην αποτρεπτική ικανότητα της χώρας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
