Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει μείνει στην ιστορία ως ο «πόλεμος των χαρακωμάτων» και των ανελέητων σφαγών στο πεδίο της μάχης λόγω του τρόπου με τον οποίο διεξάγονταν οι συγκρούσεις και των οπλικών συστημάτων της εποχής.
Ωστόσο, στην καταστροφική αυτή σύγκρουση, έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του ένα όπλο, το οποίο όχι μόνο δεν είχε καμία σχέση με τα υπόλοιπα, αλλά ακόμα χειρότερα ήταν πιο απάνθρωπο, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται. Σαν σήμερα στη μάχη του Υπρ χρησιμοποιούνται χημικά όπλα και ο πόλεμος και η ανθρωπότητα δεν ήταν ποτέ ξανά ίδια.
Ειδικότερα, η πρώτη πετυχημένη επίθεση με δηλητηριώδη αέρια πραγματοποιήθηκε κατά τη δεύτερη μάχη του Υπρ, στη δυτική Φλάνδρα καθώς ήταν ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας και οι δύο αντίπαλοι ήθελαν να το θέσουν υπό την κυριαρχία τους.
Το χρονικό της μάχης του Υπρ που ξεκίνησε στις 22 Απριλίου
Στη μία πλευρά ήταν παρατεταγμένοι οι Γερμανοί και στην άλλη οι σύμμαχοι, οι οποίοι είχαν οχυρωθεί πίσω από διαδοχικές σειρές χαρακωμάτων. Οι Γερμανοί επιτέθηκαν πρώτη φορά στις 19 Οκτωβρίου 1914, αλλά οι Γάλλοι και οι Άγγλοι τους απέκρουσαν με επιτυχία.
Στις 22 Απριλίου 1915 έγινε η δεύτερη μάχη στο Υπρ, όπου οι Γερμανοί επιτέθηκαν στους συμμάχους, χρησιμοποιώντας δηλητηριώδες αέριο με κυλίνδρους.
Ήταν η πρώτη πετυχημένη μαζική ρίψη χημικών όπλων σε πόλεμο. Είχαν προηγηθεί κάποιες επιθέσεις των Γάλλων με χειροβομβίδες, που περιείχαν δακρυγόνο αέριο αλλά δεν είχαν επιτυχία.
Ο Γερμανός καθηγητής Φριτς Χάμπερ, γνωστός ως «ο πατέρας των χημικών όπλων», ήταν ο άνθρωπος που παρασκεύασε το αέριο χλωρίνης για λογαριασμό του γερμανικού στρατού.
Μάλιστα πρότεινε να το διοχετεύσουν σε εμπορικούς κυλίνδρους αντί σε οβίδες και παρευρέθηκε στη μάχη του Υπρ για να παρακολουθήσει από κοντά τις ολέθριες συνέπειες του όπλου του.
Κατά τις 5 το απόγευμα οι Γερμανοί αιφνιδίασαν τους Γάλλους στρατιώτες, όταν τους επιτέθηκαν με 168 τόνους χλωρίου. Ένα σύννεφο ομίχλης πλησίασε τις γαλλικές γραμμές και το πεδίο της μάχης έγινε λευκό από το χλώριο.
Οι Γάλλοι στρατιώτες μόλις είδαν την ομίχλη να πλησιάζει έτρεξαν, αλλά δεν κατάφεραν να ξεφύγουν. Μόλις εισέπνευσαν τις χημικές ουσίες ο οργανισμός τους κατέρρευσε. Δεν μπορούσαν να αναπνεύσουν και πονούσαν τα μάτια και τα πνευμόνια τους.
Παρά το γεγονός πως οι Γάλλοι αιφνιδιάστηκαν και αποδυναμώθηκαν από την εισπνοή του δηλητηριώδους αερίου, οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να κάμψουν την αντίσταση τους.
Η παράδοξη αντιμετώπιση από την ιδέα ενός Καναδού αξιωματικού
Λίγες ώρες αργότερα επανέλαβαν τη ρίψη χημικών όπλων σε διαφορετικό σημείο του μετώπου, αλλά ένας Καναδός στρατηγός που ήταν χημικός αναγνώρισε το χλώριο και βρήκε τον τρόπο να το εξουδετερώσει.
Διέταξε τους στρατιώτες να ουρήσουν πάνω σε πανιά, να τα τοποθετήσουν στο πρόσωπό τους και να αναπνέουν μέσα από τα ούρα τους. Η αυτοσχέδια λύση είχε μικρά αποτελέσματα και δεν εμπόδισε το χλώριο να εισέλθει το στον οργανισμό τους. Συνολικά έχασαν τη ζωή τους από το χλώριο 1.200 στρατιώτες.
Μετά τη χρήση του χλωρίου, χρησιμοποιήθηκαν πολλές ακόμα χημικές ουσίες και από τα δύο στρατόπεδα. Η χειρότερη ουσία που προκάλεσε τους περισσότερους θανάτους ήταν το φωσγένιο, το οποίο ήταν ισχυρό ασφυξιογόνο που χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τους Γερμανούς και κατέληξε να γίνει το βασικό χημικό όπλο των Βρετανών.
Αποτελεσματικό ήταν και το καυστικό αέριο μουστάρδας, το οποίο προκαλούσε τύφλωση και ασφυξία και χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά στην τρίτη μάχη του Υπρ το 1917 μέσα σε οβίδες.
Όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα χημικά όπλα ξεκίνησε και η συστηματική αναζήτηση των κατάλληλων μέσων για να αντιμετωπιστούν.
Η τακτική «απάντηση»
Οι στρατιώτες πήγαιναν στο πεδίο της μάχης φορώντας οτιδήποτε θα εμπόδιζε τα χημικά αέρια να εισέλθουν στον οργανισμό τους. Φορούσαν γάζες εμποτισμένες με χημικά, γυαλιά για να προστατεύουν τα μάτια τους από τα αέρια και σακούλες στο κεφάλι που τις πότιζαν με γλυκερίνη, σόδα και νερό.
Οι Βρετανοί ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν, ένα χρόνο μετά την δεύτερη μάχη του Υπρ, αντιασφυξιογόνα μάσκα, η οποία είχε έναν αναπνευστήρα, γυαλιά και φίλτρο στο λαιμό.
Η χρήση χημικών όπλων έγινε ανεξέλεγκτη τα επόμενα τρία χρόνια του πολέμου. Παρόλο που στην πορεία έγιναν πιο επικίνδυνα, και τα δυο στρατόπεδα κατάφεραν να τα αντιμετωπίσουν σε μεγάλο βαθμό.
Από τους 113.000 τόνους χημικά που ρίχτηκαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, προσβλήθηκαν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνδρες εκ των οποίων πέθαναν οι 100 χιλιάδες.
Η χρήση τους περιορίστηκε σημαντικά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κάτι που δεν εμπόδισε τις αντιμαχόμενες πλευρές να ανακαλύψουν καινούργια όπλα που κόστισαν τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους.
Πηγή: Mixani tou xronou
