Μέχρι πρότινος, η ανάκτηση κάθε σπιθαμής ουκρανικού εδάφους παρουσιαζόταν από το Κίεβο ως αδιαπραγμάτευτη υπόσχεση και υπαρξιακή κόκκινη γραμμή. Όμως, σε μια κλειστή αίθουσα ξενοδοχείου στην Τζέντα, μακριά από τις κάμερες και τις δημόσιες δηλώσεις, φαίνεται πως γράφτηκε ένα διαφορετικό κεφάλαιο στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με αποκαλύψεις των New York Times, τον Μάρτιο στη Τζέντα καταγράφηκε για πρώτη φορά η στιγμή που το περιβάλλον του Βολοντίμιρ Ζελένσκι άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας επώδυνης εδαφικής παραχώρησης – μιας παραδοχής που θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία των διαπραγματεύσεων και να επαναχαράξει τα όρια της ειρήνης.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, όλα έγιναν σε μια κλειστή αίθουσα συνεδριάσεων ξενοδοχείου στην Τζέντα, στις 11 Μαρτίου. Εκεί εκτυλίχθηκε ένα από τα πιο κρίσιμα επεισόδια των παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Εκείνο το πρωινό, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο άπλωσε πάνω στο τραπέζι έναν μεγάλο χάρτη της χώρας, στον οποίο αποτυπωνόταν καθαρά η γραμμή επαφής των δύο στρατών: το μέτωπο που εδώ και τρία χρόνια χωρίζει τα εδάφη υπό ουκρανικό και ρωσικό έλεγχο.
«Θέλω να ξέρω ποιες είναι οι απόλυτες κόκκινες γραμμές σας. Τι είναι αυτό που χρειάζεστε οπωσδήποτε για να επιβιώσετε ως κράτος;», φέρεται να είπε απευθυνόμενος στην ουκρανική αντιπροσωπεία, σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο που συμμετείχε στη συνάντηση. Οι συνομιλίες ξεκίνησαν με μια απρόσμενα γρήγορη αποδοχή από το Κίεβο της πρότασης του Ντόναλντ Τραμπ για άμεση και καθολική κατάπαυση του πυρός διάρκειας 30 ημερών.
Λίγη ώρα αργότερα, καθώς όλοι είχαν σκύψει πάνω από τον χάρτη, ο Μάικ Γουόλτς παρέδωσε έναν σκούρο μπλε μαρκαδόρο στον Ουκρανό υπουργό Άμυνας, Ρουστέμ Ουμέροφ. «Ξεκίνα να σχεδιάζεις», του είπε. Ο Ουμέροφ χάραξε πρώτα τα βόρεια σύνορα της Ουκρανίας με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία και στη συνέχεια ακολούθησε τη γραμμή του μετώπου, διασχίζοντας τις περιφέρειες Χάρκοβο, Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα.
Η Ζαπορίζια και η λωρίδα της Κινμπούρν
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια τον οποίο ο Ουμέροφ κύκλωσε στον χάρτη. Σύμφωνα με Ουκρανό αξιωματούχο, προειδοποίησε ότι οι ρωσικές δυνάμεις κατοχής δεν τον συντηρούν επαρκώς, αυξάνοντας τον κίνδυνο «πυρηνικής καταστροφής», και ξεκαθάρισε ότι το Κίεβο απαιτεί την επιστροφή του υπό ουκρανικό έλεγχο. Στη συνέχεια έδειξε τη λωρίδα της Κινμπούρν, μια στενή χερσόνησο που εκτείνεται στη Μαύρη Θάλασσα, εξηγώντας ότι η ανάκτησή της θα επέτρεπε την ασφαλή διέλευση ουκρανικών πλοίων προς τα ναυπηγεία του Μικολάιβ.
Για τρία χρόνια πολέμου, ο Ζελένσκι επαναλάμβανε ότι ο ουκρανικός στρατός θα συνέχιζε να πολεμά μέχρι να ανακτηθεί κάθε χαμένο έδαφος. Ήταν η πιο δύσκολη πολιτικά και συμβολικά κόκκινη γραμμή. Ωστόσο, όπως θυμάται Αμερικανός αξιωματούχος, εκείνη τη στιγμή καταγράφηκε μια καθοριστική μεταστροφή: «Ήταν η πρώτη φορά που ο Ζελένσκι, μέσω των ανθρώπων του, άφησε να εννοηθεί ότι για να υπάρξει ειρήνη θα μπορούσε να αποδεχθεί την απώλεια του 20% της χώρας».
Στους διαδρόμους της αμερικανικής αποστολής, σύμβουλοι του Τραμπ σχολίαζαν ότι οι Ουκρανοί «μπήκαν στο πνεύμα των διαπραγματεύσεων». Λίγες ώρες αργότερα, ο Αμερικανός πρόεδρος έδωσε εντολή να επανεκκινήσει η στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο, ενώ οι συνεργάτες του άρχισαν να χαράσσουν τα βασικά περιγράμματα μιας ενδεχόμενης συμφωνίας: η Ουκρανία θα παραχωρούσε εδάφη κατά μήκος της γραμμής που είχε σχεδιάσει ο Ουμέροφ, θα μπορούσε να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά η ένταξή της στο ΝΑΤΟ θα «πάγωνε».
Ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια θα περνούσε υπό αμερικανική ή διεθνή διαχείριση, ενώ οι ΗΠΑ θα ζητούσαν από τη Ρωσία την επιστροφή της Κινμπούρν.
Η Κριμαία
Το πιο ακανθώδες ζήτημα παρέμενε η Κριμαία. Η χερσόνησος, που προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014, αποτελεί ισχυρό σύμβολο εθνικής ταυτότητας και διεκδίκησης και για τις δύο πλευρές. Στο επιτελείο Τραμπ υπήρχε η εκτίμηση ότι η αποδοχή της Κριμαίας ως ρωσικής θα λειτουργούσε ως ισχυρό κίνητρο για τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Για το Κίεβο, όμως, επρόκειτο για το πιο δύσκολο – και συναισθηματικά φορτισμένο – σημείο.
Ακόμη και η απλή αναφορά του θέματος στην αρχή των συνομιλιών προκάλεσε έντονη αντίδραση από τον Ουμέροφ. «Δεν μπορείτε να υιοθετείτε τη ρωσική προπαγάνδα που ισχυρίζεται ότι η Κριμαία δεν είναι ουκρανική και ότι ήταν πάντα ρωσική», είπε. «Είμαι Τατάρος της Κριμαίας και η Κριμαία είναι ουκρανική», πρόσθεσε, εξηγώντας ότι η οικογένειά του είχε εξοριστεί στο Ουζμπεκιστάν και επέστρεψε στη χερσόνησο όταν ο ίδιος ήταν εννέα ετών — όπου είδε τον πατέρα και τον αδελφό του να χτίζουν το σπίτι τους με τα χέρια τους.
Σε εκείνο το σημείο, ο Ρούμπιο επιχείρησε να κατευνάσει τις αντιδράσεις, διευκρινίζοντας ότι ο Τραμπ δεν θα ζητούσε από την Ουκρανία ή τους Ευρωπαίους να αναγνωρίσουν επίσημα τη ρωσική κυριαρχία. «Εμείς θα είμαστε οι μόνοι», φέρεται να είπε. Παρά τις ενστάσεις, οι Αμερικανοί έθεσαν ανοιχτά το ερώτημα αν το ζήτημα αυτό θα οδηγούσε την ουκρανική πλευρά σε αποχώρηση από τις συνομιλίες. Η απάντηση, όπως θυμάται ανώτερος αξιωματούχος, ήταν ξεκάθαρα αρνητική.
Στο τέλος, όπως μεταφέρθηκε στην ουκρανική πλευρά, «η μπάλα βρίσκεται πλέον στο γήπεδο της Ρωσίας». Και αν ο Πούτιν αρνηθεί να προχωρήσει; «Τότε θα έχει πρόβλημα με τον Ντόναλντ Τραμπ», κατέληξε ο Ρούμπιο στη συνάντηση της Τζέντα.
Πηγή: Newsit