Η σύγκρουση στην Ουκρανία αύξησε τον κίνδυνο λοίμωξης από τον ιό HIV του AIDS στη χώρα, καθώς πολλές χιλιάδες εκτοπισμένοι κάτοικοι, μολυσμένοι με τον ιό, έχουν αναγκασθεί να μετακινηθούν μακριά από τις περιοχές των συγκρούσεων. Αυτό δείχνει μια νέα διεθνής επιστημονική έρευνα με επικεφαλής έναν Έλληνα επιδημιολόγο και με τη συμμετοχή και άλλων ελλήνων ερευνητών.
Η Ουκρανία εμφανίζει τη μεγαλύτερη εξάπλωση HIV στον πληθυσμό της, από όλες τις χώρες της Ευρώπης. Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, σε αυτό έχουν συμβάλει η συνεχιζόμενη πολιτική αναταραχή και οι στρατιωτικές συγκρούσεις από το 2014. Σε μια χώρα 45 εκατομμυρίων κατοίκων, περίπου 220.000 έχουν μολυνθεί από τον ιό (σχεδόν το 0,5%) και το ποσοστό νέων λοιμώξεων είναι το υψηλότερο πανευρωπαϊκά (περίπου 30 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους).
Η επιδημία είχε ξεκινήσει στη δεκαετία του 1990, κυρίως μεταξύ των ναρκομανών, εμφάνισε σταθεροποίηση το 2012, αλλά επιδεινώθηκε ραγδαία μετά το 2013, όταν ξέσπασαν οι μεγάλες διαδηλώσεις στο Κίεβο, έγινε η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία στις αρχές του 2014 και ξέσπασαν οι μάχες στα ανατολικά της χώρας. Σήμερα πια το 70% έως 80% των νέων λοιμώξεων αφορά ετεροφυλόφιλους που δεν κάνουν χρήση ναρκωτικών. Περίπου οι μισοί δεν γνωρίζουν καν ότι έχουν τον HIV και στο 40% των φορέων η διάγνωση γίνεται σε προχωρημένο στάδιο.
Οι ερευνητές από την Ελλάδα, τη Βρετανία, την Ουκρανία και τις ΗΠΑ, με επικεφαλής τον Γκίκα Μαγιορκίνη, λέκτορα Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ερευνητικό λέκτορα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), ανέλυσαν δεδομένα από δείγματα που πήραν από 427 ασθενείς σε 24 περιφερειακές ουκρανικές κλινικές στη διάρκεια της περιόδου 2012-2015.
Μέσα από γενετική και φυλογεωγραφική ανάλυση, που «χαρτογράφησε» το διαχρονικό «ταξίδι» του ιού, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι η μετακίνηση λόγω του πολέμου άνω των 1,7 εκατομμυρίων ανθρώπων κατά τα τελευταία χρόνια σχετίζεται με τη διάχυση του HIV στην Ουκρανία.
Η μελέτη δείχνει ότι η «μετανάστευση» του ιού έχει αυξηθεί ταχέως τελευταία και ακολουθεί μια πορεία από τα ανατολικά (όπου βρίσκεται το επίκεντρο των συγκρούσεων) προς τα δυτικά της χώρας και προς το νόσο, σε πόλεις όπως το Κίεβο και η Οδησσός. Οι κύριοι «εξαγωγείς» του HIV είναι οι δύο μεγάλες πόλεις Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ στην ανατολική Ουκρανία, οι οποίες βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ρωσόφωνων από το 2014.
«Η μελέτη μας δείχνει ότι η κίνηση των ανθρώπων στην Ουκρανία στη διάρκεια του πολέμου ακολουθήθηκε από αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης του HIV. Χρειάζεται διεθνής υποστήριξη για να αποτραπεί μια δυνητικά νέα τραγωδία δημόσιας υγείας» δήλωσε ο Μαγιορκίνης. Πρόσθεσε ότι είναι ανησυχητικό πως ο ιός στην Ουκρανία εμφανίζει αυξημένη αντίσταση στα προληπτικά φάρμακα (θεραπεία PreP) σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Από ελληνικής πλευράς, στην έρευνα πήραν μέρος επίσης οι ‘Αρης Κατζουράκης (Πανεπιστήμιο Οξφόρδης), Δημήτρης Παρασκευής (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ) και ‘Αγγελος Χατζάκης (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ).
